13 Mayıs

[bullvar_katip]

Olaylar 1277 - Karamanoğlu Mehmet Bey, Konya şehrini Karamanoğulları topraklarına kattı ve Türkçeyi resmî dil ilan etti. 1846 - ABD Kongresi, sınır devriyelerine baskın yapılmasını gerekçe göstererek, Meksika'ya savaş ilan etti. 1888 - Brezilya'da kölelik kesin olarak kaldırıldı. Yasanın çıkmasında; kölelik karşıtı eylemlerin yanı sıra, köle sahibi olmanın, yeni gelen Avrupalı göçmenleri çalıştırmaktan daha masraflı olmasının da etkisi vardı. 1915 - Çanakkale'de, Binbaşı Ahmet Bey komutasındaki Muavenet-i Milliye Muhribi, HMS Goliath zırhlısını torpilleyerek batırdı. 1919 - İzmir'in işgal edileceğine ilişkin Venizelos'un beyannamesi, Aya Fotini Kilisesi'nde Yunan Albay Mavrudis tarafından yerli Rumlara okundu. 1920 - Trakya-Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti, 9-13 Mayıs tarihleri arasında, 217 üye ile toplanan ve bölge ile ilgili net kararların alındığı "İkinci (Büyük) Edirne Kongresi"ni yaptı. 1929 - İran'ın Horasan bölgesinde deprem oldu: Yaklaşık 3000 kişi öldü. 1940 - Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill ünlü konuşmasını yaptı: "Size acı, kan, ter ve gözyaşından başka vadedecek bir şeyim yok." 1949 - Yazar Rıfat Ilgaz, Cumhurbaşkanı'na hakaretten üç yıl, Mısır Kralı ve İran Şahı'na hakaretten yedi ay, Aziz Nesin de Mısır Kralı ve İran Şahı'na yayın yoluyla hakaretten yedi ay hapis cezası aldı. 1950 - Ereğli Kömür İşletmeleri'nde Türkiye'nin ilk siyasal grevi yapıldı. 1955 - Türkiye Demir Çelik İşletmeleri ile Türkiye Selüloz ve Kağıt İşletmeleri (SEKA) kuruldu. 1958 - Velcro, marka olarak tescillendi. 1965 - Batı Almanya, İsrail'i tanıdı. Karar nedeniyle dokuz Arap ülkesi, Batı Almanya ile ilişkisini kesti. 1975 - Başbakan Süleyman Demirel, Vural Önsel adlı bir kişinin saldırısına uğradı. Demirel'in burun kemiği kırıldı. 1979 - Başbakan Bülent Ecevit, iş çevrelerinin Hükümet'e karşı tutumunu eleştirerek, "yeterli yardım ve kredi sağlama eşiğine gelmişken bıçaklanıyoruz. Kendimizi yabancılara haksız yere jurnal ediyoruz." dedi. 1981 - İskenderun'da 9 Haziran 1980'de sağ görüşlü Sulhi Adsoy'u öldüren sol görüşlü militan Ali Aktaş (Ağtaş), ölüm cezasına çarptırıldı. 1981 - Papa II. Jean Paul, Mehmet Ali Ağca tarafından Roma'da vurularak yaralandı. 1994 - Eski İstanbul Su ve Kanalizasyon İşletmesi (İSKİ) Genel Müdürü Ergun Göknel, klor yolsuzluğu davasında 8 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. 1996 - DYP Genel Başkanı Tansu Çiller'in, dolandırıcılıktan yargılanan Selçuk Parsadan'a örtülü ödenekten 5,5 milyar lira verdiği iddia edildi. 1997 - İçişleri Bakanlığı, 1993'te öldürülen Uğur Mumcu'nun ailesine, 9,5 milyar liralık maddi tazminat ödedi. 1998 - Memur Sendikaları Yasa Tasarısı'nı protesto eden memurlar hakkında, adli tarihin en geniş kapsamlı soruşturması açıldı. 2000 - Ankara Sincan'da tarlaya bırakılmış halde çok miktarda patlayıcı ve silah ele geçirildi. Patlayıcı ve silahların, yasa dışı Tevhid Selam örgütü mensubu Necdet Yüksel tarafından bırakıldığı belirlendi. Yüksel, Ahmet Taner Kışlalı'nın aracına bomba koyduğunu da itiraf etti. 2007 - Fenerbahçe, kuruluşunun 100. yılında şampiyonluğa ulaştı. 2009 - Beşiktaş, Fenerbahçe'yi 4-2 yenerek Türkiye Kupası'nı kazandı. 2010 - MÜSİAD Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, tarihte ilk kez Tüsiad'ı ziyaret etti. Ziyaret, basında "Tarihi Buluşma" olarak nitelendirildi. 2014 - Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilen bir madende çıkan yangın sonucunda, 301 maden işçisi hayatını kaybetti, 80 işçi yaralandı. Doğumlar 1638 - Richard Simon, Fransız katolik tefsirci, teolog, filozof ve tarihçi (ö. 1712) 1655 - XIII. İnnocentius, Katolik Kilisesi'nin 244. dini lideri (ö. 1724) 1699 - Sebastião José de Carvalho e Melo, Portekizli devlet adamı (ö. 1782) 1713 - Alexis Clairaut, Fransız matematikçi (ö. 1765) 1717 - Maria Theresia, Habsburg hanedanı İmparatoriçesi (ö. 1780) 1753 - Lazare Carnot, Fransız asker ve devlet adamı (ö. 1823) 1792 - Papa IX. Pius, Katolik Kilisesi dini lideri (en uzun süre hüküm süren) (ö. 1878) 1840 - Alphonse Daudet, Fransız yazar (ö. 1897) 1857 - Ronald Ross, İngiliz doktor ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1932) 1869 - Mehmet Emin Yurdakul, Türk şair ve Milletvekili (ö. 1944) 1880 - Enis Akaygen, Türk siyasetçi ve diplomat (ö. 1956) 1882 - Georges Braque, Fransız ressam ve heykeltıraş (ö. 1963) 1888 - Inge Lehmann, Danimarkalı sismolog (ö. 1993) 1894 - Ásgeir Ásgeirsson, İzlanda'nın 2. Cumhurbaşkanı (ö. 1972) 1907 - Daphne du Maurier, İngiliz hikâye, roman ve oyun yazarı (ö. 1989) 1919 - Pierre Sudreau, Fransız siyasetçi ve direnişçi (ö. 2012) 1919 - Vedat Türkali, Türk şair ve yazar (ö. 2016) 1922 - Beatrice Arthur, Amerikalı aktris ve şarkıcı (ö. 2009) 1927 - Herbert Ross Amerikalı aktör, koreograf, yönetmen ve yapımcı (ö. 2001) 1928 - Édouard Molinaro, Fransız film yönetmeni ve senarist (ö. 2013) 1931 - Semih Sergen, Türk tiyatro sanatçısı (ö. 2022) 1937 - Roger Zelazny, Polonya asıllı Amerikalı yazar (ö. 1995) 1939 - Harvey Keitel, Amerikalı aktör 1940 - Bruce Chatwin, İngiliz romancı ve gezi yazarı (ö. 1989) 1941 - Senta Berger, Avusturyalı aktris 1941 - Ritchie Valens, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve söz yazarı (ö. 1959) 1942 - Pál Schmitt, Macar sporcu ve siyasetçi 1944 - Hacıbala Abutalibov, Azerbaycanlı siyasetçi 1945 - Sam Anderson, Amerikalı Oyuncu 1945 - Lasse Berghagen, İsveçli şarkıcı, şarkıyazarı ve müzisyen 1945 - Kathleen Neal Cleaver, Amerikalı hukuk profesörü ve Kara Panter Partisi aktivisti 1948 - Jeffrey Evans, İngiliz siyasetçi 1950 - Daniel Kirwan, İngiliz blues-rock gitaristi, şarkıcı ve söz yazarı (ö. 2018) 1950 - Stevie Wonder, Amerikalı şarkıcı, besteci ve En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü sahibi 1954 - Recep Aktuğ, Türk şarkıcı ve oyuncu (ö. 2020) 1954 - Johnny Logan, İrlandalı şarkıcı ve besteci 1955 - Perviz Meşkatyan, İranlı santuri, müzisyen, besteci, araştırmacı ve öğretim görevlisi (ö. 2009) 1956 - Vjekoslav Bevanda, Bosnalı Hırvat politikacı ve Bosna-Hersek eski Başbakanı 1957 - Alan Ball, Amerikalı senarist, yönetmen, yapımcı, oyuncu ve En İyi Özgün Senaryo Akademi Ödülü sahibi 1957 - Claudie Haigneré, Fransız astronot, bilim insanı ve siyasetçi 1957 - Stefano Tacconi, İtalyan futbolcu 1958 - Sibel Egemen, Türk ses sanatçısı 1961 - Dennis Rodman, Amerikalı basketbol oyuncusu 1964 - Stephen Colbert, Amerikalı politik satirist, oyuncu, komedyen ve yazar 1964 - Ronnie Coleman, Amerikalı vücut geliştiricisi 1965 - Lari White, Amerikalı country müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2018) 1967 - Tommy Gunn, Amerikalı pornografik film oyuncusu 1967 - Chuck Schuldiner, Amerikalı gitarist ve vokalist (ö. 2001) 1967 - Melanie Thornton, Amerikalı şarkıcı (ö. 2001) 1968 - Susan Floyd, Amerikalı oyuncudur 1968 - Scott Morrison, Avustralyalı siyasetçi 1968 - Sonja Zietlow, Alman televizyon sunucusu ve televizyon yapımcısı 1970 - Buckethead, Amerikalı müzisyen 1972 - Defne Halman, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı 1976 - Grzegorz Szamotulski, kaleci pozisyonunda görev yapmış Polonyalı millî futbolcu 1977 - Ilse de Lang, Hollandalı şarkıcıdır 1977 - Samantha Morton, İngiliz oyuncu 1977 - Pusha T, Amerikalı rapçi 1978 - Mike Bibby, Amerikalı basketbol oyuncusu 1979 - Carl Philip, İsveç prensi 1979 - Vyaçeslav Şevçuk, Ukraynalı eski millî futbolcudur 1980 - Sarp Akkaya, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu 1981 - Sunny Leone, Hint aktris ve model 1981 - Boncuk Yılmaz, Türk oyuncu ve İstanbul Kraliyet Tiyatrosu oyuncusu 1982 - Albert Crusat, İspanyol eski futbolcudur 1982 - Oguchi Onyewu, Nijerya asıllı Amerikalı Futbolcu 1983 - Yaya Touré, Fildişi Sahili doğumlu futbolcusu 1985 - Javier Balboa, Ekvator Gineli millî futbol oyuncusudur 1985 - Oğuzhan Koç, Türk oyuncu ve şarkıcı 1986 - Lena Dunham, Amerikan film yapımcısı ve aktris 1986 - Robert Pattinson, İngiliz aktör ve şarkıcı 1986 - Alexander Rybak, Norveçli şarkıcı 1986 - Nino Schurter, İsviçreli bir cross-country dağ bisikleti yarışçısıdır. 1987 - Candice Accola, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı 1987 - Antonio Adán, İspanyol futbolcu 1987 - Hugo Becker, Fransız oyuncu ve yönetmen 1987 - Candice King, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı 1987 - Hunter Parrish, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı 1987 - Marianne Vos, Hollandalı bir cyclo-cross, dağ bisikleti, pist ve yol bisikleti yarışçısıdır 1988 - Hakan Ateş, Türk futbolcu 1991 - Francisco Lachowski, Brezilyalı model 1993 - Romelu Lukaku, Kongo asıllı Belçikalı futbolcu 1993 - Debby Ryan, Amerikalı aktris ve şarkıcı 1993 - Tones and I olarak tanınan Avustralyalı şarkıcı ve söz yazarı Ölümler MÖ 34 -Gaius Sallustius Crispus, Romalı tarihçi (d. MÖ 86) 1573 - Takeda Shingen, Geç Sengoku döneminde Japonya'da seçkin ve saygın daimyō (d. 1521) 1782 - Daniel Solander, İsveçli botanikçi (d. 1733) 1809 - Molla Veli Vidadî, Azeri şair ve din adamı (d. 1709) 1832 - Georges Cuvier, Fransız bilim insanı (d. 1769) 1835 - John Nash, İngiliz mimar (d. 1752) 1871 - Daniel Auber, Fransız besteci (d. 1782) 1878 - Joseph Henry, Amerikalı fizikçi (d. 1797) 1885 - Friedrich Gustav Jakob Henle, Alman hekim (d. 1809) 1904 - Gabriel Tarde, Fransız yazar, sosyolog, kriminolojist ve sosyal psikolog (d. 1843) 1916 - Sholom Aleichem, Ukraynalı Yidiş dili yazarı (d. 1859) 1921 - Jean Aicard, Fransız roman ve oyun yazarı ve şair (d. 1848) 1929 - Arthur Scherbius, Alman elektrik mühendisi (d. 1878) 1930 - Fridtjof Nansen, Norveçli gezgin, bilim insanı, diplomat ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1861) 1938 - Charles Edouard Guillaume, İsviçreli-Fransız fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1861) 1939 - Mark Lambert Bristol, Amerikalı asker (d. 1868) 1945 - Martin Luther, Alman diplomat (d. 1895) 1956 - Aleksandr Fadeyev, Sovyet yazar (d. 1901) 1961 - Gary Cooper, Amerikalı sinema oyuncusu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (d. 1901) 1962 - Franz Kline, Amerikalı bir ressam (d. 1910) 1963 - Alois Hudal, Avusturyalı Katolik bir piskopozdu (d. 1885) 1974 - Jaime Torres Bodet, Meksikalı diplomat, yazar ve eski UNESCO Genel Direktörü (d. 1902) 1975 - Marguerite Perey, Fransız fizikçi (d. 1909) 1980 - Erich Zepler, Elektronik mühendisi ve satranç kompozitörü (d. 1898) 1982 - Kara Karayev, Azeri besteci (d.1918) 1985 - Mildred Scheel, Almanya'nın eski first ladysi ve doktor (d. 1932) 1988 - Chet Baker, Amerikalı caz müzisyeni (d. 1929) 1999 - Gene Sarazen, Amerikalı golfçü (d. 1902) 2001 - Jason Miller, Amerikalı aktör ve oyun yazarı (d. 1939) 2002 - Valeri Lobanovski, Ukrayna asıllı Sovyet eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1939) 2005 - George Dantzig, Amerikalı matematikçi ve bilgisayar bilimcisi (d. 1914) 2008 - Saad el-Abdullah es-Salim es-Sabah, 15 Ocak 2006 – 24 Ocak 2006 tarihleri arası Kuveyt emiriydi (d. 1930) 2009 - Achille Compagnoni, İtalyan dağcı ve kayakçı (d. 1914) 2009 - Norbert Eschmann, İsviçreli eski millî futbolcu (d. 1933) 2012 - Don Ritchie, Avusturalyalı bir eski denizciydi (d. 1926) 2013 - André Bord, Fransız siyasetçi (d. 1922) 2013 - Joyce Brothers Amerikalı psikolog (d. 1927) 2015 - Nina Otkalenko, Rus atlet (d. 1928) 2016 - Rodrigo Espíndola, Arjantinli futbolcu (d. 1989) 2016 - Baba Hardev Singh, Hinli mistik ve guru (d. 1954) 2017 - John Cygan, Amerikalı oyuncu, komedyen ve seslendirme sanatçısı (d. 1954) 2017 - Bernard Bosson, Fransız merkez sağ siyasetçi ve eski bakan (d. 1948) 2017 - Manuel Pradal, Fransız film yönetmeni ve senarist (d. 1964) 2018 - Edgardo Angara, Filipinli siyasetçi ve avukat (d. 1934) 2018 - Glenn Branca, Amerikalı besteci ve yazar (d. 1948) 2018 - Margaret Kidder, Kanadalı-Amerikalı oyuncu (d. 1948) 2018 - Baadur Tsuladze, Gürcü aktör, film yönetmeni, senarist ve yayıncı (d. 1935) 2019 - Unita Blackwell, Amerikalı insan hakları aktivisti, yazar ve siyasetçi (d. 1933) 2019 - Doris Day, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı (d. 1922) 2019 - Jörg Kastendiek, Alman siyasetçi (d. 1964) 2020 - Afwerki Abraha, Eritre diplomatı (d. 1949) 2020 - Anthony Bailey, İngiliz yazar ve sanat tarihçisi (d. 1933) 2020 - Gaetano Gorgoni, İtalyan siyasetçi (d. 1933) 2020 - Riyad İsmet, Suriyeli yazar, eleştirmen ve tiyatro yönetmeni, eski Kültür Bakanı (d. 1947) 2020 - Shobushi Kanji, Japon sumo güreşçisi (d. 1991) 2020 - Chedli Klibi, Tunuslu siyasetçi (d. 1925) 2020 - Keith Lyons, Galli-Avustralyalı eğitimci, yazar ve spor bilimleri uzmanı (d. 1952) 2020 - Patrick Simon, Fransız politikacı, diş hekimi (d. 1956) 2020 - Yoshio, Meksikalı şarkıcı (d. 1959) 2021 - Maria João Abreu, Portekizli tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1964) 2021 - Indu Jain, Hint medya patronu, iş insanı ve hayırsever (d. 1936) 2022 - Teresa Berganza Vargas, İspanyol opera sanatçısı ve eğitimci (d. 1933) 2022 - Ricky Gardiner, gitarist ve besteci (d. 1948) 2022 - Lil Keed, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve şarkı sözü yazarı (d. 1998) 2022 - Ben R. Mottelson, ABD-Danimarkalı nükleer fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1926) 2022 - Halife bin Zayid en-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri devlet başkanı (d. 1948) Tatiller ve özel günler 0513 13