1899 Aydın-Denizli depremi

[bullvar_katip]

1899 Aydın-Denizli depremi, 20 Eylül 1899 tarihinde günümüz Türkiye'sinde 6,5-7,1 büyüklüğünde bir depremdir. Depremin şiddeti Mercalli şiddet ölçeğine göre IX (Çok yıkıcı) idi. Aydın ve Denizli'de ağır hasar oluştuğu ve 1,117-1,470 arasında can kaybı olduğu kaydedildi. Tektonik durum [[Dosya:Tectonic_map_Mediterranean_EN.svg|sol|küçükresim|upright=0.91|Batı Türkiye'nin levha tektoniği haritası]] Türkiye, Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Helen yitim zonu da dahil olmak üzere komşu levhaların sınırlar boyunca etkileşime girdiği, Anadolu levhasının jeolojik olarak aktif bir bölgesinde yer almaktadır. Arap levhasının Anadolu levhasına doğru kuzeye ilerlemesi ve okyanus kabuğunun Anadolu levhasının altına dalması, iç orojeneze neden olur. Anadolu levhası içindeki doğrultu atımlı faylar, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayları boyunca bu orojenez bulunur. Türkiye'nin batısı, aktif bir genişleme bölgesinde (Batı Anadolu Genişleme Bölgesi) yer almaktadır. Bu kuzey-güney uzantısı bölgesi, açık denizdeki okyanus kabuğunun sonucudur. Aktif normal faylar, doğu-batı doğrultulu horst ve graben özelliklerini oluşturan, uzantı deformasyonunu barındırır. Deprem Deprem, Batı Anadolu Genişleme Bölgesi'nde aktif bir normal fayın kırılması sonucu meydana gelmiştir. Depreme sebep olan fay, Büyük Menderes grabenini de oluşturan güneye eğimli, düşük açılı bir yapıdaydı. Yırtılmanın yüzeyin 4–5km altında meydana geldiği düşünülmektedir. Denizli bölgesinde sık sık depremler meydana gelir ve MS 60'tan bu yana kaydedilen en az sekiz büyük deprem vardır. 1960'lar ve 1970'lerdeki jeolojik saha çalışmaları sırasında 50km uzunluğunda bir yüzey kırılması ve 3 m'ye kadar dikey yer değiştirme ölçüldü. Kırılma ayrıca 50cm'lik bir sağ yanal doğrultu atımlı bir bileşen üretti. 1998'de Nikolas Ambrasis, yüzey kırılma uzunluğunu 70km olarak ölçtü. Hasar ve yardım dağıtım raporları üzerine 2013 yılında yapılan bir çalışmayla, depremin aslında birbiri ardına meydana gelen iki ana şok olabileceği söylendi. İkinci ana şokun tahmini büyüklüğü 6,7 idi. sağ|küçükresim|upright=1.14|Büyük Menderes grabeni Sonrası Büyük Menderes grabeni büyük ölçüde hasar gördü ve en büyük tahribatı Sultanhisar, Atça, Nazilli, Kuyucak, Sarayköy, Denizli ve Karacasu kentleri yaşadı. Aydın merkezde 350; Köşk, Sultanhisar, Atça ve Nazilli'de 2.052; Kuyucak ve Ortakçı'da 2.931 ve Sarayköy'de 720 olmak üzere toplam 12.932 ev yıkıldı. Bunun yanı sıra, 8.756 bina hasar gördü. Ana şok ve artçıları, 1.1170-1.470 can kaybına sebep oldu ve 80.000-100.000 kişiyi evsiz bıraktı. Denizli'deki tüm evlerin tahminen yüzde 55'i yıkıldı. Nazilli'nin eski kısmı tamamen yıkıldı; bir meyan kökü fabrikası ve tüm kamu altyapıları yok oldu. Şehrin daha yeni kesiminde, evlerin yarısı yıkıldı ve deprem sonrası çıkan yangınla daha da kötüleşti. Yangınlar, ana şoktan kurtulanlar da dahil olmak üzere Sarayköy'deki bazı evleri de yok etti. Aydın'da yüzlerce ev ve bir caminin minareleri çöktü. Bir fabrika bacası, bazı kiliseler ve sinagoglar yıkıldı. Aydın'dan Çal ve Denizli'ye uzanan demiryolu hattında, hafriyatın bir kısmı çökerek rayların 2 m havada asılı kalmasına neden oldu. Sarayköy yakınlarında bulunan üç kentte demiryolu köprüleri hasar gördü. Kuyucak ve Gemelli'nin doğusunda telekomünikasyon direklerinin çöktüğü bildirildi. Heyelanlar terk edilmiş bir kasabayı yok etti ve iki kasabaya zarar verdi. Koçarlı, Şahinli ve Cellat'ta toprak sıvılaşması rapor edildi. Tepkiler Deprem haberi İstanbul'a ulaştı ve bir kriz yönetim planı yapıldı. İstanbul ve İzmir'de çeşitli dini ve etnik gruplar tarafından çok sayıda yardım kampanyası başlatıldı. Hasar gören telekomünikasyon sistemleri depremden sonraki ilk günlerde yardım dağıtımını yavaşlattı. Yardım dağıtımı dağınıktı ama daha sonra resmi kurumlar devreye girince daha düzenli bir şekilde devam etti. Osmanlı hükûmeti 5.598 evin inşasına yardım etti ve 11.975 evin onarımını yaptı. Kaynakça Aydın-Denizli Kategori:1899'da Osmanlı İmparatorluğu Kategori:1899'daki depremler Kategori:Aydın tarihi Kategorienizli tarihi Kategori:Kuyucak Kategori:Nazilli Kategori:Sultanhisar Kategori:Çifte depremler