19 Eylül

[bullvar_katip]

Olaylar 1575 - Padişah III. Murat'ın görevlendirdiği Müneccimbaşı Takiyüddin Efendi'nin öncülüğünde kurulan İstanbul Rasathanesi açıldı. Rasathane, devrin Şeyhülislamı tarafından 1580'de yıktırıldı. Araştırmacılar, rasathanenin Galatasaray Lisesi civarında kurulduğunu tahmin ediyorlar. 1893 - Yeni Zelanda Kolonisi, kadınlara oy hakkı tanıyan ilk ulus oldu. Bu atılımın öncüsü, 1866'da "Kadın Hareketi"ni başlatan Kate Sheppard idi. 1921 - TBMM, Mustafa Kemal Paşa'ya, "Mareşal" rütbesi ile "Gazi" unvanı verdi. 1935 - Almanya'da, Yahudilerin kamu sektöründe çalışması yasaklandı. 1941 - II. Dünya Savaşı'nda Alman Kuvvetleri, Kiev'i işgal etti. 1944 - Finlandiya ile Sovyetler Birliği ateşkes imzaladı. 1951 - Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Türkiye ve Yunanistan'a örgüte katılma çağrısı yaptı. 1955 - Arjantin Cumhurbaşkanı Juan Peron, askerî darbeyle devrildi ve Paraguay'a sürüldü. 1976 - THY'nin İstanbul-Antalya seferi ile 452 sefer sayılı uçuşunu gerçekleştiren "Antalya" adlı uçağı, Isparta yakınlarında "alçalma hatası" nedeniyle Toros Dağları'na çarptı: 8'i personel 154 kişi öldü. 1979 - TMMOB tarafından, 54 ilde 736 iş yerinde 100 binden fazla mühendis ve mimarın katılımıyla gerçekleştirilen büyük bir iş bırakma eylemi gerçekleştirildi. 1980 - 14 Eylül 1980'de fraksiyon ayrılığı sebebiyle İGD'li (İlerici Gençler Derneği) Erdoğan Polat'ı öldüren, kaçmaya çalışırken güvenlik güçleriyle çatışan (Yüzbaşı Bülent Angın öldürüldü.) sol görüşlü militan Serdar Soyergin, ölüm cezasına çarptırıldı. 1982 - İsveç'te seçimleri Sosyal Demokratlar kazandı; Olof Palme Başbakan oldu. 1985 - Meksika'nın başkenti Meksiko'da meydana gelen 8,1 büyüklüğündeki depremde, 10000 ila 40000 kişi hayatını kaybetti. 1987 - 10. Akdeniz Oyunları'nda, Türk Serbest Güreş Millî Takımı, 6 altın ve 1 gümüş madalya ile takım halinde şampiyon oldu. 1994 - Emlak Bankası Genel Müdürü Engin Civan'ın vurulmasıyla ortaya çıkan ve "Civangate" olarak adlandırılan skandal meydana geldi. 2002 - Tel Aviv'de bir otobüse düzenlenen intihar saldırısında 5 kişi öldü. Saldırının ardından İsrail tankları, yeniden Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat'ın Ramallah'taki Karargah'ına girdi. Doğumlar 86 - Antoninus Pius, Roma İmparatoru (ö. 161) 866 Aleksandros, Bizans İmparatoru (ö. 913) VI. Leon, Bizans İmparatoru (ö. 912) 1551 - III. Henri, Fransa Kralı (ö. 1589) 1560 - Thomas Cavendish, İngiliz korsan ve kâşif (ö. 1592) 1754 - Pavel Dmitriyeviç Tsitsianov, Rus general (ö. 1806) 1802 - Lajos Kossuth, Macar siyasetçi (ö. 1894) 1867 - Arthur Rackham, İngiliz kitap ressamı (ö. 1939) 1898 - Giuseppe Saragat, İtalyan sosyalist politikacı (ö. 1988) 1907 - Lewis F. Powell Jr., Amerikalı avukat ve hukukçu (ö. 1998) 1908 Robert Lecourt, Fransız siyasetçi ve hukukçu (ö. 2004) Mika Waltari, Finlandiyalı yazar (ö. 1979) 1909 - Ferry Porsche, Avusturyalı otomobil üreticisi (ö. 1998) 1911 - William Golding, İngiliz yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1993) 1913 - Frances Farmer, Amerikalı oyuncu (ö. 1970) 1921 Paulo Freire, Brezilyalı eğitimci (ö. 1997) Conway Berners-Lee, İngiliz matematikçi ve bilgisayar mühendisi (ö. 2019) 1922 - Emil Zátopek, Çek atlet (ö. 2000) 1923 - Hanzade Sultan, Osmanlı hanedanı üyesi (Osmanlı Padişahı Sultan Vahdettin ve Halife Abdülmecit Efendi’nin torunu) (ö. 1988) 1926 Masatoshi Koshiba, Japon fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 2020) James Lipton, Amerikalı yazar, besteci, aktör ve televizyon sunucusu (ö. 2020) 1927 Harold Brown, Amerikalı nükleer fizikçi (ö. 2019) Rosemary Harris, İngiliz oyuncu 1928 - Adam West, Amerikalı oyuncu (ö. 2017) 1930 - Muhal Richard Abrams, Amerikalı klarnetçi, grup lideri, besteci ve caz piyanisti (ö. 2017) 1932 - Mike Royko, Amerikalı gazeteci (ö. 1997) 1933 Behiye Aksoy, Türk ses sanatçısı (ö. 2015) Gilles Archambault, Kanadalı roman yazarı 1936 - Al Oerter, Amerikalı disk atıcısı (ö. 2007) 1937 Yoo Jae-geon, Güney Koreli siyasetçi (ö. 2022) José Vida Soria, İspanyol hukukçu ve siyasetçi (ö. 2019) 1938 Alpay Koçaklı, Türk futbolcu Jacob Bruun Larsen, Danimarkalı futbolcu 1941 Cass Elliot, Amerikalı şarkıcı (ö. 1974) Mariangela Melato, İtalyan oyuncu (ö. 2013) 1944 - İsmet Özel, Türk şair, yazar ve düşünür 1947 - Tanith Lee, İngiliz çizgi roman, bilimkurgu ve hikâye yazarı (ö. 2015) 1948 - Jeremy Irons, İngiliz oyuncu ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi 1952 - Nile Rodgers, Amerikalı müzisyen, yapımcı, besteci, aranjör ve gitarcı 1963 Jarvis Cocker, İngiliz müzisyen ve sunucu David Seaman, Eski İngiliz millî kaleci 1965 - Şükriye Tutkun, Türk halk müziği sanatçısı 1967 - Aleksandr Karelin, Emekli Rus Grekoromen güreşçi 1968 - Tito Vilanova, İspanyol eski futbolcu ve teknik direktör (ö. 2014) 1969 - Alkinoos İoannidis, Kıbrıslı Rum şarkı yazarı ve şarkıcı 1970 - Antoine Hey, Alman futbolcu ve teknik direktör 1971 - Sanaa Lathan, Amerikalı oyuncu 1972 Ulrich Ramé, Fransız eski futbolcu Akira Ito, Japon eski futbolcu 1974 - Jimmy Fallon, Amerikalı oyuncu, müzisyen ve talk-show sunucusu 1975 Hiroyasu Kawakatsu, Japon eski futbolcu Sérgio Ricardo de Jesus Vertello, Brezilyalı eski futbolcu 1976 - Alison Sweeney, Amerikalı oyuncu 1977 - Tommaso Rocchi, İtalyan millî futbolcu 1978 - Mehmet Perinçek, Türk yazar ve araştırma görevlisi 1980 - Ayşe Tezel, Türk asıllı Britanyalı oyuncu 1982 - Eduardo Carvalho, Portekizli futbolcu 1983 - Jussiê Ferreira Vieira, Brezilyalı eski futbolcu 1984 Ali Ersan Duru, Türk oyuncu Eva Marie, Amerikalı aktris, fitness mankeni ve profesyonel güreşçi Ángel Reyna, Meksikalı futbolcu 1985 - Song Joong-ki, Güney Koreli oyuncu 1986 - Sally Pearson, Avustralyalı atlet 1988 - Hande Sarıoğlu, Türk sunucu 1989 - Tyreke Evans, Amerikalı profesyonel basketbolcu 1990 Josuha Guilavogui, Fransız futbolcu Kieran Trippier, İngiliz millî futbolcu 1991 - Waris Majeed, Ganalı futbolcu 1992 - Diego Antonio Reyes, Meksikalı millî futbolcu 1993 - Tatsuki Nara, Japon futbolcu 1994 Luka Krajnc, Slovenyalı millî futbolcu Alfredo Juraidini, Meksikalı futbolcu Mamadou Diallo, Gineli futbolcu 1995 - Wato Kuaté, Portekizli futbolcu 1996 - Umut Bozok, Türk futbolcu 1997 - Konrad Michalak, Polonyalı milli futbolcu 1998 Alpay Koçaklı, Türk futbolcu Jacob Bruun Larsen, Danimarkalı futbolcu Trae Young, Amerikalı profesyonel basketbolcu Ölümler 961 - Helena Lekapene, VII. Konstantinos'un eşi, I. Romanos ile Theodora çiftinin kızı (d. 910) 1123 - Aguda, Çin'in Kin Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur (d. 1068) 1147 - II. İgor, 1146'da Kiev'in Büyük Prensi'ydi (d. ?) 1339 - Go-Daigo, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 96. imparatoru (d. 1288) 1710 - Ole Rømer, Danimarkalı astronom (d. 1644) 1761 - Peter Van Musschenbroek, Hollandalı bilim insanı (d. 1692) 1812 - Mayer Amschel Rothschild, Yahudi girişimci, iş insanı ve Rothschild Hanedanlığı'nın kurucusu (d. 1744) 1843 - Gaspard-Gustave Coriolis, Fransız matematikçi, mekanik mühendis ve bilim insanı (d. 1792) 1881 - James A. Garfield, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 20. Başkanı (d. 1831) 1902 - Masaoka Shiki, Japon şair, yazar ve edebiyat eleştirmeni (d. 1867) 1952 - C. H. Douglas, İngiliz mühendis (d. 1879) 1960 - Zakar Tarver, Ermeni asıllı Türk siyasetçi ve radyolog hekim (Yassıada'da hapiste) d. 1893) 1968 - Chester Carlson, Amerikalı fizikçi ve mucit (d. 1906) 1985 - Italo Calvino, İtalyan yazar (d. 1923) 1985 - Sabri Altınel, Türk şair (d. 1925) 1987 - Einar Gerhardsen, Norveçli politikacı (d. 1897) 2002 - Robert Guéï, Fildişi Sahilli asker ve siyasetçi (d. 1941) 2003 - Dursun Akçam, Türk öykücü ve romancı (d. 1930) 2004 - Eddie Adams, Amerikalı fotoğrafçı ve foto muhabiri (d. 1933) 2011 - George Cadle Price, Belizeli siyasetçi (d. 1919) 2011 - Taylan Taylancı, Türk basketbolcu (d. 1983) 2013 - Hiroshi Yamauchi, Japon iş insanı (d. 1927) 2013 - Saye Zerbo, Yukarı Voltalı (günümüzde Burkina Fasolu) asker ve siyasetçi (d. 1932) 2015 - Jackie Collins, İngiliz roman yazarı (d. 1937) 2015 - Marcin Wrona, Polonyalı senarist ve yönetmen (d. 1973) 2016 - Fehmi Sağınoğlu, Türk millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1937) 2017 - Bernie Casey, Amerikalı oyuncu, şair ve eski Amerikan futbolu oyuncusu (d. 1939) 2017 - Leonid Kharitonov, Rus Sovyet bass-bariton sese sahip opera ses sanatçısı (d. 1933) 2017 - Jake LaMotta, Amerikalı emekli profesyonel boksör, komedyen ve oyuncu (d. 1921) 2017 - José Salcedo, İspanyol film editörü (d. 1949) 2017 - David Shepherd, İngiliz sanatçı ve ressam (d. 1931) 2018 - Jon Burge, Amerikalı eski polis şefi (d. 1947) 2018 - Kondapalli Koteswaramma, Hint komünist devrimci siyasetçi lider, feminist ve yazar (d. 1918) 2018 - Győző Kulcsár, Macar eskrimci (d. 1940) 2018 - Marilyn Lloyd, Amerikalı iş insanı ve siyasetçi (d. 1929) 2018 - Ferdi Merter, Türk tiyatro, sinema oyuncusu, yazar ve yönetmen (d. 1939) 2018 - Arthur Mitchell, Amerikalı dansçı ve koreograf (d. 1934) 2018 - Denis Norden, İngiliz mizah yazarı ve televizyon sunucusu (d. 1922) 2018 - Kamil Ratip, Mısırlı oyuncu (d. 1926) 2019 - Zeynel Abidin Bin Ali, Tunuslu siyasetçi (d. 1936) 2019 - Irina Bogacheva, Sovyet-Rus opera sanatçısı ve akademisyen (d. 1939) 2019 - Charles Gérard, Fransız oyuncu, senarist ve film yönetmeni (d. 1922) 2019 - Sandie Jones, İrlandalı şarkıcı (d. 1951) 2020 - David Somerville Cook, İngiltere doğumlu avukat ve politikacı (d. 1944) 2020 - Lee Kerslake, İngiliz müzisyen ve söz yazarı (d. 1947) 2020 - John Turner, Kanadalı avukat ve politikacı (d. 1929) 2021 - John Challis, İngiliz aktör (d. 1942) 2021 - Stephen Critchlow, İngiliz aktör ve dublaj sanatçısı (d. 1966) 2021 - Jimmy Greaves, İngiliz eski millî futbolcudur (d. 1940) 2021 - Mats Paulson, İsveçli şarkıcı, şair, söz yazarı, besteci ve ressam (d. 1938) 2021 - Marina Tucaković, Sırp söz yazarı (d. 1953) 2021 - Charles Vardis, Ganalı pofesyonel futbolcu (d. 1985) 2021 - Petter Vennerød, Norveçli film yönetmeni (d. 1948) 2021 - Liam Walsh, İngiliz profesyonel ragbi birliği oyuncusu (d. 1998) 2022 - Vladimir Golubev, Rus asıllı Sovyet millî teknik direktör ve futbolcudur (d. 1950) Tatiller ve özel günler Gaziler Günü 0919 19