19 Ocak

[bullvar_katip]

Olaylar 1474 - Köping, İsveç'te kent konumuna alındı. 1829 - Johann Wolfgang von Goethe'nin eseri Faust ilk kez sahnelendi. 1853 - Giuseppe Verdi'nin "Il Trovatore" operası Roma'da sahnelendi. 1861 - Georgia, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı. 1903 - İlk kez düzenlenen Fransa Bisiklet Turu (Tour de France) bisiklet yarışmasını, Fransız bisikletçi Maurice Garin kazandı. 19 gün süren 2.428 kilometrelik tura 59 yarışmacı katılırken, ancak 20 bisikletçi bitişe ulaşmayı başarabildi. 1910 - Çırağan Sarayı yandı. Saray, Sultan Abdülaziz tarafından inşa ettirilmişti. 1915 - George Claude, reklamcılıkta kullanılmak üzere neon tüplerinin patentini aldı. 1915 - Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı, Alman İmparatorluğu tarafından Birleşik Krallık'ta yapıldı. 1923 - Ali Şükrü Bey'in Ankara'da yayımladığı Tan gazetesinin ilk sayısı çıktı. 1935 - Y biçimli ilk erkek külotları, Marshall Field&Co'da satışa sunuldu. 1937 - Howard Hughes adında bir Amerikalı milyoner, Los Angeles'tan Newark'a (New Jersey) 7 saat 28 dakikada uçarak hız rekoru kırdı. 1941 - II. Dünya Savaşı: İngiliz güçleri Eritre'ye saldırdı. 1942 - II. Dünya Savaşı: Japon askeri birlikleri Burma'yı işgal etti. 1945 - Deutsche Bank ve Deutsche Orientbank, Türkiye'deki faaliyetlerini durdurdu ve tasfiye hazırlıklarına başladı. 1949 - Küba, İsrail'i diplomatik alanda tanıdı. 1950 - Çin lideri Mao Zedong, Ho Şi Mingh'in önderliğindeki Kuzey Vietnam'ı tanıdı. 1959 - Amerika Birleşik Devletleri ile imzalanan İstimlak ve Müsadere Garantisi Anlaşması Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde onaylandı. Anlaşma basında kapitülasyonlara dönüş olarak nitelendi. 1960 - İsveç'in başkenti Stokholm'den Ankara'ya gelen İskandinav Havayolları'na (SAS) ait yolcu uçağı Esenboğa Havaalanı yakınlarında düştü, 42 kişi öldü. 1966 - Hindistan'da Nehru'nun kızı İndira Gandhi, Başbakan oldu. 1969 - Amerikan Büyükelçisi Robert Komer istifa etti. Robert Komer'in makam arabası 6 Ocak günü Ortadoğu Teknik Üniversitesini ziyareti sırasında öğrenciler tarafından yakılmıştı. 1969 - Prag'da Jan Palach adındaki öğrenci, Sovyetler Birliği'nin Çekoslovakya'yı işgalini protesto için kendini yaktıktan üç gün sonra öldü. Prag'da protesto gösterileri düzenlendi. 1977 - Miami-Florida'da kar yağışı: Florida'nın tarihinde ilk kez gerçekleşti. 1978 - 1938'den beri üretilen Volkswagen Beetle (Kaplumbağa) modeli otomobillerden sonuncusu Volkswagen'in Emden'deki fabrikalarında üretildi. Kaplumbağaların üretimine Latin Amerika'da 2003 yılına kadar daha devam edilecektir. 1981 - Bakırköy İş Mahkemesi Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'na (DİSK) kayyım atadı. 1983 - Lyon Kasabı olarak da bilinen Nazi savaş suçlusu Klaus Barbie, Bolivya'da tutuklandı. 1983 - Apple şirketi, bir mouse ve "grafik ara yüzü" ne sahip ilk ticari bilgisayar olan The Apple Lisa yı duyurdu. 1983 - Niksar Cumhuriyet Savcısı Nihat Gerçek'i öldürmekten yargılanan iki ülkücü mahkûm edildi. 1988 - Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) milletvekili Mehmet Ali Eren Türkiye'de Kürt sorunu olduğunu ve Kürtlere baskı yapıldığını söyledi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde olaylar çıktı. 1992 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Kurulu yapıldı; Genel Başkanlığa Kemal Nebioğlu seçildi. 1997 - Yaser Arafat, İsrail kontrolü altındaki son Batı Şeria şehri Hebron'un Filistin'e verilmesini kutlamak üzere 30 yıl aradan sonra ilk kez Hebron'a geldi. 2004 - Rubia isimli bir köpek, Aconcagua dağı zirvesine çıkarak bu alanda bir dünya rekoru kırdı. 2005 - SEKA İzmit İşletmesinin kapatılma kararını protesto eden çalışanlar, fabrikadan çıkmama kararı aldı. 2005 - "Türkler: Bin Yılın Yolculuğu 600-1600" sergisi, Londra'daki Kraliyet Sanatlar Akademisi'nde açıldı. 2006 - NASA'nın uzay sondası New Horizons, Plüton'a doğru yolculuğuna çıktı. 2007 - Gazeteci Hrant Dink uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. 2010 - Hamas liderlerinden Mahmud El Mabhuh, Dubai'de kaldığı otelde öldürüldü. 2011 - Rize Milletvekili Mesut Yılmaz, Demokrat Parti'den istifa etti. Meclis'te temsil edilen parti sayısı 6'ya düştü. Doğumlar 399 - Pulcheria, Doğu Roma imparatoru Arcadius ve Aelia Eudoksia'nın ikinci kızıydı (ö. 453) 1200 - Dōgen, Japon Zen hocası ve Japonya'daki Soto Zen okulunun kurucusudur (ö. 1253) 1544 - II. François, 10 Temmuz 1558 - 5 Aralık 1560 döneminde Fransa kralı ve 24 Nisan 1558 – 5 Aralık 1560 döneminde İskoçya Kraliçesi Mary Stuart ile evliliği dolayısıyla İskoçya kraliçesi eşi. (ö. 1560) 1736 - James Watt, İskoçyalı mucit (buhar makinesini icat ederek Sanayi Devrimi'nin başlamasında büyük rol oynayan) (ö. 1819) 1798 - Auguste Comte, Fransız filozof (sosyoloji ve pozitivizmin kurucusu kabul edilen) (ö. 1857) 1802 - Sylvain Van de Weyer, Belçika Başbakanı (ö. 1874) 1803 - Sarah Helen Whitman, Amerikalı şair, deneme yazarı, transandantalist ve spiritüalist (ö. 1878) 1807 - Robert Edward Lee, Amerikalı general (ö. 1870) 1808 - Lysander Spooner, Amerikalı politik düşünür, deneme ve kitapçık yazarı, üniteryen, kölelik karşıtı (ö. 1887) 1809 - Edgar Allan Poe, Amerikalı öykücü, şair, eleştirmen ve yayıncı (ö. 1849) 1830 - Johanna Hiedler, Adolf Hitler'in anneannesi (ö. 1906) 1839 - Paul Cezanne, Fransız ressam (İzlenimcilik sonrası dönemin en büyük sanatçılarından ve kübizmin öncülerinden) (ö. 1906) 1851 - Jacobus Kapteyn, Hollandalı astronom (ö. 1922) 1863 - Werner Sombart, Alman iktisatçı ve sosyolog (ö. 1941) 1863 - Aleksandr Serafimoviç, Sovyet yazar (ö. 1949) 1865 - Valentin Serov, Rus ressam (ö. 1911) 1866 - Carl Theodor Zahle, Danimarka başbakanı (ö. 1946) 1871 - Dame Gruev, Bulgar devrimci (ö. 1906) 1873 - Hamide Cavanşir, Azeri hayırsever ve kadın hakları aktivist (ö. 1955) 1873 - Duff Pattullo, Britanya Kolumbiyası'nın 22. Başbakanı (ö. 1956) 1878 - Herbert Chapman, İngiliz futbolcu ve teknik direktör (ö. 1934) 1879 - Guido Fubini, İtalyan matematikçi (ö. 1943) 1882 - Selahattin Adil, Türk asker ve siyasetçi (ö. 1961) 1884 - İvan Mayski, Sovyet diplomat, tarihçi ve siyasetçi (ö. 1975) 1890 - Ferruccio Parri, İtalya'nın 43. Başbakanı (ö. 1981) 1890 - Fevzi el-Kavukçu, Arap asker ve politikacı (ö. 1977) 1892 - Ólafur Thors, İzlanda Başbakanı (ö. 1964) 1897 - Emil Maurice, Alman siyasetçi (ö. 1972) 1912 - Leonid Vitaliyevich Kantorovich, Sovyet matematikçi ve iktisatçı (1975 Nobel Ekonomi Ödülünü Tjalling Koopmans'la paylaşan) (ö. 1986) 1921 - Patricia Highsmith, Amerikalı yazar (ö. 1995) 1923 - Markus Wolf, Doğu Alman casus ve Stasi'nin Başkanı (ö. 2006) 1931 - Altan Günbay, Türk sinema sanatçısı (ö. 2014) 1933 - Suphi Kaner, Türk sinema oyuncusu, yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 1963) 1934 - John Richardson, İngiliz oyuncu (ö. 2021) 1940 - Élisabeth Rappeneau, Fransız kadın film yönetmeni ve senarist (ö. 2020) 1940 - Güngör Mengi, Türk gazeteci ve köşe yazarı (ö. 2023) 1942 - Tamer Yiğit, Türk aktör 1943 - Janis Joplin, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı (1960'ların ilk beyaz kadın blues şarkıcısı) (ö. 1970) 1945 - John Lithgow, Amerikalı oyuncu ve müzisyen 1946 - Dolly Parton, Amerikalı country şarkıcısı 1947 - Şenay Yüzbaşıoğlu, Türk pop müzik şarkıcısı ve söz yazarı (ö. 2013) 1949 - Robert Palmer, İngiliz şarkıcı (ö. 2003) 1954 - Cindy Sherman, Amerikalı sanat fotoğrafçısı ve film yönetmeni 1961 - Hakan Aytekin, Türk belgesel yönetmeni 1961 - Hayri Sezgin, Türk güreşçi (ö. 2013) 1977 - Benjamin Ayres, Kanadalı oyuncu 1980 - Jenson Button, Britanyalı Formula 1 pilotu 1981 - Asier del Horno, Basklı futbolcu 1984 - Mickey Sumner, İngiliz aktris 1985 - Duško Tošić, Sırp futbolcu 1986 - Moussa Sow, Fransa doğumlu Senegalli profesyonel futbolcu 1987 - Huban Öztoprak, Türk tiyatro, dizi ve sinema oyuncusu (ö. 2014) 1992 - Logan Lerman, Amerikalı artist 1992 - Shawn Johnson, Amerikalı artistik jimnastikçi 1993 - Gülşah Duman, Türk basketbolcu Ölümler 1302 - I. Hâkim, 59. İslam Halifesi 1467 - Yahya bin Muhammed Münâvî, Arap fıkıh ve hadis bilgini (d. 1396) 1571 - Paris Bordone, Venedikli ressam (d. 1500) 1629 - I. Abbas, Safevi Hanedanlığının 5. hükümdarı (d. 1571) 1823 - William Lambton, Britanyalı askeri ve jeodezi uzmanı (d. 1756) 1855 - Jean-Baptiste Paulin Guérin, Fransız portre ressamı (d. 1783) 1865 - Pierre-Joseph Proudhon, Fransız sosyalist ve gazeteci (Anarşizmin teorisyenlerinden) (d. 1809) 1871 - Charles Gumery, Fransız heykeltıraş (d. 1827) 1930 - Frank P. Ramsey, İngiliz matematikçi, filozof ve ekonomist (d. 1903) 1949 - Aleksandr Serafimoviç, Sovyet yazar (d. 1863) 1962 - Onn Cafer, Malay siyaset adamı (d. 1895) 1964 - Firmin Lambot, Belçikalı bisiklet yarışçısı (d. 1886) 1970 - Hamza Humo, Bosnalı şair, tiyatro yazarı ve kısa roman yazarı (d. 1895) 1978 - Feridun Çölgeçen, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (d. 1911) 1982 - Ahmet Şükrü Esmer, Türk siyaset tarihçisi ve yazar (d. 1891) 1982 - Enver Ziya Karal, Türk akademisyen, tarihçi, siyasetçi ve Türk Tarih Kurumu Başkanı (d. 1906) 1990 - Sebahattin Selek, Türk yazar (d. 1921) 1990 - Aleksandr Peçerskiy, 14 Ekim 1943 tarihinde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan kurtulup Sobibor İmha Kampından kitlesel kaçışın organizatörlerinden biri olan önder (d. 1909) 1992 - Yesari Asım Arsoy, Klasik Türk müziği bestecisi (d. 1900) 2000 - Bettino Craxi, İtalyan siyasetçi ve İtalya'nın eski Başbakanlarından (d. 1934) 2000 - Hedy Lamarr, Avusturya asıllı Amerikalı oyuncu ve bilim insanı (d. 1914) 2000 - Sevim Çağlayan, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1934) 2007 - Bam Bam Bigelow, Amerikalı güreşçi (d. 1961) 2007 - Hrant Dink, Ermeni kökenli Türk gazeteci (d. 1954) 2007 - Murat Nasırov, Rus şarkıcı (d. 1969) 2008 - Cüneyt Koryürek, Türk gazeteci ve yazar (d. 1931) 2008 - Suzanne Pleshette, Amerikalı oyuncu (d. 1937) 2008 - Ufuk Esin, Türk akademisyen, arkeolog ve TÜBA üyesi (d. 1933) 2009 - Abdülkerim Kırca, Türk asker (intihar) (d. 1956) 2011 - Hasan Ünal Nalbantoğlu, Türk akademisyen ve sosyolog (d. 1947) 2013 - İsmet Hürmüzlü, Türkmen asıllı Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yazar ve yönetmen (d. 1938) 2013 - Toktamış Ateş, Türk akademisyen ve yazar (d. 1944) 2016 - Ettore Scola, İtalyan sinema yönetmeni ve senarist (d. 1931) 2017 - Wayne Barrett, Amerikalı popüler gazeteci ve köşe yazarıdır (d. 1945) 2017 - Miguel Ferrer, Amerikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1955) 2018 - Ute Bock, Avusturyalı aktivist ve eğitimcidir (d. 1942) 2018 - Anna Campori, İtalyan oyuncu (d. 1917) 2018 - Olivia Cole, Amerikalı oyuncudur (d. 1942) 2018 - Saqi Farooqi, Pakistanlı şair ve yazardır (d. 1936) 2018 - Dorothy Malone, Amerikalı oyuncudur (d. 1924) 2018 - Fredo Santana, Amerikalı rap şarkıcısı ve müzisyeni (d. 1990) 2019 - Mario Bertoncini, İtalyan besteci, piyanist ve müzik eğitimcisi (d. 1932) 2019 - Gert Frank, Danimarkalı bisikletçi (d. 1956) 2019 - Ted McKenna, İskoç baterist ve müzisyen (d. 1950) 2019 - Muriel Pavlow, İngiliz oyuncu (d. 1921) 2019 - Henry Sy, Çinli-Filipinli iş insanı, yatırımcı ve hayırsever (d. 1924) 2019 - Red Sullivan, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu ve antrenör (d. 1929) 2020 - Kazım Ayvaz, Türk millî güreşçi (d. 1937) 2020 - Jimmy Heath, Amerikalı caz saksofoncusu, besteci, aranjör ve müzik grubu kurucusu (d. 1926) 2020 - Robert Parker, Amerikalı rhythm and blues şarkıcısı ve müzisyen (d. 1930) 2020 - Sunanda Patnaik, Hint şarkıcı ve müzisyen (d. 1934) 2021 - Renita Grigoryeva, Rus aktris, film yönetmeni, yazar ve senarist (d. 1931) 2021 - Danial Jahić, Sırp atlet (d. 1979) 2021 - Lâm Quang Thi, Vietnamlı eski rütbeli asker (d. 1932) 2021 - Ellinah Wamukoya, Swazili bir Anglikan piskoposuydu (d. 1951) 2021 - Mark Wilson, Amerikalı illüzyonist ve yazar (d. 1929) 2022 - Stanisław Grędziński, Polonyalı eski atlet (d. 1945) 2022 - Hardy Krüger, Alman oyuncu (d. 1928) 2022 - Gaspard Ulliel, Fransız sinema oyuncusu (d. 1984) Tatiller ve özel günler 0119 19