1941 Kızıl Ordu tasfiyeleri

[bullvar_katip]

1940 yılı Ekim ayından başlayarak 1942 yılı Şubat ayına kadar Kızıl Ordu Hava Kuvvetleri üst yönetiminde tasfiye gerçekleştirilmiştir. Başta Moskova garnizonu olmak üzere Sovyet hava savunma sistemlerindeki zaafiyet ortaya çıkartılmış ve sorumlular cezalandırılmıştır. Tasfiye Nazilerin SSCB topraklarına saldırdığı Barbarossa Harekatı sonrasında bir süre sürmüştür. Destalinizasyon döneminde bu tasfiyenin de uydurma olduğu iddia edilse de savaştan önce gerçekleştirilen Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davasında olduğu gibi suçlulara karşı oldukça kuvvetli deliller mevcuttur. Arka planı Sovyetler Birliği'ni zayıflatmak, işçi sınıfının kazanımlarını geriletmek, ülkede iktidarı alarak kapitalist bir restorasyonu hedef alan çeşitli kesimlerin birbirleriyle kimi zaman koordineli kimi zaman da kendi başlarına giriştikleri faaliyetler II. Dünya Savaşı'na giden süreçte yoğunlaşmıştır. Stalin rejiminin başlattığı yenilenme hareketi, Nikolay Yejov gibi güçlü isimlerin art niyetli uygulamaları nedeniyle toplumsal bir krize dönüşmüş, Büyük Temizlik adı verilen süreç Sovyet toplumunu derinden sarsmıştır. Bu dönemde NKVD'nin başına geçen Lavrenti Beriya silahlı kuvvetlerdeki durumu da yakından izlemektedir. Tasfiyeler II. Dünya Savaşı'nın 1939 yılında başlamış olmasına rağmen Sovyetler Birliği Finlandiya'ya karşı yürütülen Kış Savaşı sayılmazsa görece barış ortamında bulunmaktadır. Buna rağmen Nisan-Mayıs 1941 döneminde Kızıl Ordu Hava Kuvvetleri bünyesinde yaşanan kaza sayısının artması soruşturma yapılmasına yol açmıştır. İlave olarak Mayıs ayında bir Nazi Junkers Ju 52 bombardıman uçağının hava savunma sistemlerine yakalanmadan Moskova semalarına gelebilmiş olması Hava Kuvvetleri üst yönetiminde tasfiyenin yolunu açmıştır. NKVD, daha önceki Troçkist Anti-Sovyet Askeri Örgütü Davasından devamla varlığını koruyan bir gruba dikkat çekmiş ve soruşturma derinleştirilmiştir. 22 Haziran 1941 tarihinde Nazi Almanyasının Sovyet topraklarına saldırması soruşturmaları sekteye uğratmamış, konuya azami önem verilmiştir. Soruşturma kapsamında tutuklamalar gerçekleştirilmiştir: 30 Mayıs: Mühimmattan sorumlu Halk Komiseri İvan Sergeyev ve General Ernst Schacht 31 Mayıs: General Pyotr Pumpur 7 Haziran: Silahlanmadan sorumlu Halk Komiseri Boris Vannikov ve General Grigori Ştern 8 Haziran: General Yakov Smuşkeviç 18 Haziran: General Pavel Alekseyev 19 Haziran: General Aleksandr Loktiyonov 24 Haziran: General Kirill Meretskov ve General Pavel Ryçagov 27 Haziran: General Ivan Proskurov Savaşın başlamasıyla beraber cephe hattında yetersiz görülen komutanlar askeri mahkemeye çıkartılmış, pek çoğu hüküm giymiştir. Ancak iddia edilenin aksine süreçler tek yönlü işlememiş, suçsuzlukları ortaya çıkan Meretskov ve Vannikov gibi komutanlar soruşturmanın tamamlanmasıyla beraber göreve iade edilmiştir. Sonrası Savaşın ardından Stalin'in ölümünü takip eden dönemde başlatılan destalinizasyon döneminde tasiye edilenlere itibarları iade edilmiştir. Özellikle 1941 kış aylarında Kızıl Ordu Nazi Almanyası karşısında Leningrad ve Moskova önlerinde ölüm kalım mücadelesi verirken cephede başarısız olan veya gereken tedbirleri almamış olan komutanların bazılarının savaş koşulları altında idam edilmeleri tarih boyunca benzer durumla karşı karşıya kalmış rejimler açısından alışılmadık bir uygulama değildir. Notlar Kaynakça Kategori:Sovyetler Birliği'nin askerî tarihi