1990

[bullvar_katip]

1990 (MCMXC), Miladi takvime göre, milattan sonraki 1990. ve pazartesi günü başlayan uluslararası bir yıldır. Aynı zamanda 2. binyılın 990., 20. yüzyılın 90. ve 1990'ların 1. yılıdır. 1990'ın önemli olayları arasında Almanya'nın Yeniden Birleşmesi ve Yemen'in birleşmesi, İnsan Genomu Projesi'nin resmi başlangıcı (2003'te tamamlandı), Hubble Uzay Teleskobu'nun fırlatılması, Namibya'nın Güney Afrika'dan ayrılması ve Baltık devletlerinin, Perestroyka'nın ortasında Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesi yer alıyor. Yugoslavya'da komünist rejim, artan iç gerilimler sırasında çöktü ve ülkeyi oluşturan cumhuriyetlerde yapılan çok partili seçimler, cumhuriyetlerin çoğunda ayrılıkçı hükûmetlerin seçilmesiyle sonuçlanarak Yugoslavya'nın dağılmasının başlangıcını başlattı. 1991 yılında Irak'ın Kuveyt'i ilhakiyla başlayan ve Körfez Savaşı'na yol açacak kriz de bu yıl içinde başladı. Bu ilhak, Basra Körfezi'nde Kuveyt'in egemenliği sorununu içeren bir krize ve Suudi Arabistan'ın Irak'ın Kuveyt yakınlarındaki petrol sahalarına yönelik saldırganlığına ilişkin korkularına neden oldu. Olaylar Ocak 1 Ocak David Dinkins, New York'un ilk siyah belediye başkanı olarak görevine başladı. Ruanda İç Savaşı başladı. Ticari kullanıcılara hizmet veren ilk internet şirketleri olan PSINet ve EUnet, Amerika Birleşik Devletleri ve Hollanda'daki ticari müşterilere internet erişimi satmaya başladı. 20 Ocak - Soğuk Savaş: Kara Ocak – Sovyet birlikleri, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov'un olağanüstü hal kararnamesi uyarınca Bakü, Azerbaycan SSC'yi işgal etti ve bağımsızlık için gösteri yapan 130'dan fazla protestocuyu öldürdü. Nahçıvan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, SSCB'den bağımsızlığını ilan etti. 31 Ocak - SSCB satranç şampiyonu Gary Kasparov, Anatoli Karpov'u yenerek dünya satranç şampiyonu oldu. Şubat 14 Şubat - Dünya'nın Soluk Mavi Nokta fotoğrafı, yaklaşık 5,6 milyar kilometre uzaklıktan birincil görevini tamamlayan Voyager 1 sondası tarafından gönderildi. Mart 1 Mart Mısır'ın Kahire kentindeki Sheraton Oteli'nde çıkan yangında 16 kişi öldü. Eski siyasetçi ve diplomat Luis Alberto de Herrera'nın torunu Luis Alberto Lacalle, Uruguay Devlet Başkanı olarak yemin etti. 3 Mart - Altı ülkeden gelen altı kaşiften oluşan Uluslararası Trans-Antarktika Bilimsel Seferi, Antarktika'nın ilk köpek kızağı geçişini tamamladı. 11 Mart - Şarkı Devrimi: Litvanya Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etti. Nisan 24 Nisan Soğuk Savaş: Batı Almanya ve Doğu Almanya, 1 Temmuz'da para birimini ve ekonomileri birleştirmeyi kabul etti. Hubble Uzay Teleskobu, Uzay Mekiği Discovery ile fırlatıldı. Zaire Devlet Başkanı Mobutu Sese Seko, muhalefet partilerine yönelik 20 yıllık yasağı kaldırdı. 26 Nisan - Çin'in Qinghai eyaletinde meydana gelen 7.0 büyüklüğünde bir depremde 126 kişi öldü. Mayıs 4 Mayıs - Şarkı Devrimi: Letonya SSR, Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etti. 17 Mayıs - Dünya Sağlık Örgütü eşcinselliği hastalık listesinden çıkardı. Haziran 11 Haziran - Sri Lanka İç Savaşı: Tamil Eelam Kurtuluş Kaplanları, Doğu Eyaletinde 600'den fazla silahsız polis memurunu öldürdü. 14 Haziran –Filipinler'deki Panay Adası'nda meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki depremde 8 kişi öldü ve 41 kişi yaralandı. 21 Haziran- İran'da meydana gelen depremde 25 bin kişi öldü. Temmuz Ağustos 2 Ağustos - Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesi üzerine Körfez Savaşı başladı ve başta ABD ve Birleşik Krallık olmak üzere Birleşmiş Milletler koalisyon güçleri savaşa müdahale etti. 27 Ağustos - Amerikalı Blues sanatçısı Stevie Ray Vaughan helikopter kazasında öldü. Eylül Ekim 1 Ekim - Heavy Metal grubu Iron Maiden sekizinci albümü No Prayer for the Dying'i yayınladı. Kasım 13 Kasım - Bilinen ilk web sayfası yazıldı. 29 Kasım - Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Irak ordusuna Kuveyt'ten çekilmesi için 15 Ocak 1991'e kadar süre verdi. Aralık 20 Aralık - Aliya İzzetbegoviç, Bosna-Hersek devlet başkanlığına seçildi. 26 Aralık - Slovenya bağımsızlığını ilan etti. 31 Aralık - Microsoft tarafından Windows 3.0 piyasaya sürüldü. Doğumlar Ocak 1 Ocak - Koray Avcı, Türk müzisyen 7 Ocak - Liam Aiken, Amerikalı oyuncu 15 Ocak - Kostas Slukas, Yunan basketbolcu 18 Ocak - Nacho (1990 doğumlu futbolcu), Real Madrid'de defans olarak oynayan İspanyol futbolcu. 22 Ocak - Alizé Cornet, Fransız tenis oyuncusu. 26 Ocak - Sergio Pérez, Meksikalı yarış pilotu. 29 Ocak - Grzegorz Krychowiak, Polonyalı futbolcu. Şubat 1 Şubat Bige Önal, Türk oyuncu Belfu Benian, Türk oyuncu Herciana Matmuja, Arnavut şarkıcı ve söz yazarı Dan Gosling, İngiliz futbolcu Duje Čop, Hırvat futbolcu Serdar Eylik, Türk futbolcu 2 Şubat İrem Helvacıoğlu, Türk oyuncu Facundo Affranchino, Arjantinli futbolcu Edin Višća, Bosnalı millî futbolcu 3 Şubat - Adama Traoré, Fildişi Sahilli futbolcu 7 Şubat - Jacksepticeye, İrlandalı ünlü Youtuber. 8 Şubat - Zeynep Tuğçe Bayat, Türk oyuncu 9 Şubat Nicole Faria, oyuncu, model Natalie Harrowell, İngiliz kadın ragbi ligi oyuncusu 15 Şubat - Samuel Atrous, Fransız futbolcu 16 Şubat - Mamadou Samassa, Malili profesyonel futbolcu 18 Şubat - Maicon, Brezilyalı futbolcu 24 Şubat - Emir Gökçe, Türk futbolcu 25 Şubat - Kylie Palmer, Avustralyalı yüzücü 28 Şubat - Rifat Erdem, Türk futbolcu Mart 6 Mart - Park Choa, Güney koreli şarkıcı 8 Mart - Ruben Rubinyan, Ermeni siyasetçi ve diplomat 9 Mart - Daley Blind, Hollandalı millî futbolcu 10 Mart - Sabrina Beneett, Malezyalı manken 16 Mart - Carlo Pinsoglio, İtalyan kaleci 26 Mart - Ahzee, Amerikalı müzisyen 28 Mart - Yekaterina Bobrova, Rus buz patenci Nisan 9 Nisan - Kristen Stewart, Amerikan oyuncu. 15 Nisan - Emma Watson, İngiliz oyuncu. 16 Nisan - Vangelis Mantzaris, Yunan basketbolcu 17 Nisan - R. J. Allen, Amerikalı futbolcu 24 Nisan - Jan Veselý, Çek basketbolcu Mayıs 6 Mayıs - Péter Gulácsi, Macar kaleci. 8 Mayıs - Anastasia Zueva, Rus yüzücü 12 Mayıs - Melih Mahmutoğlu, Türk basketbolcu 20 Mayıs - Argjentina Ramosaj, Hollandalı Arnavut kadın müzisyen 27 Mayıs - Chris Colfer, Amerikalı yazar, aktör 31 Mayıs - Giuliano, Brezilyalı futbolcu Haziran 12 Haziran - Cemal Kütahya, Türk hentbolcu 16 Haziran - Nezaket Erden, Türk oyuncu 20 Haziran Eda Ece, Türk oyuncu. Melis Gözen Türk oyuncu Deniz Gözen Türk oyuncu Selin Sezgin, Türk oyuncu 21 Haziran - Yüsra Geyik, Türk oyuncu Temmuz 2 Temmuz - Adriana Maldonado López, İspanyol siyasetçi 10 Temmuz - Ciara Everard, İrlandalı atlet 11 Temmuz - Merve Şen, Türk oyuncu 14 Temmuz - James Nunnally, Amerikalı basketbolcu 16 Temmuz - Adam Stephen Kelly, İngiliz yönetmen ve yapımcı 19 Temmuz - Ebru Ünlü, Türk oyuncu 30 Temmuz - Benjamin Bellot, Alman futbolcu Ağustos 7 Ağustos - Deniz Mujić, Avusturyalı futbolcu 12 Ağustos - Wissam Ben Yedder, Tunus asıllı Fransız futbolcudur 15 Ağustos Jennifer Lawrence, Amerikalı oyuncu Laura Brehm, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı Nyusha Vladimirovna Shurochkina, Rus şarkıcı ve söz yazarı BloodPop, Amerikalı müzisyen, yapımcı ve şarkı yazarı 16 Ağustos Melissa Bulanhagui, Amerikalı pornografik film oyuncusu ve eski patenci Tolgay Arslan, Türk asıllı Alman futbolcu Godfrey Oboabona, Nijeryalı futbolcu 17 Ağustos - Rachel Hurd-Wood, İngiliz sinema oyuncusu. 19 Ağustos - Florentin Pogba, Paul Pogba'nın abisi. 20 Ağustos - Öykü Karayel, oyuncu 25 Ağustos - Aras Bulut İynemli, Türk oyuncu. 28 Ağustos - Bojan Krkić, Sırbistan asıllı İspanyol forvet oyuncusu. 30 Ağustos - Göksu Üçtaş Şanlı, olimpiyatlara katılan ilk Türk jimnastikçi Eylül 4 Eylül - Olha Harlan, Ukraynalı eskrimci 5 Eylül - Kim Yu-Na, Güney Koreli buz patenci 7 Eylül Tuğba Melis Türk, Türk sinema ve dizi oyuncusu Boualem Khoukhi, Katarlı futbolcu Fyodor Klimov, Rus artistik buz pateni sporcusu 8 Eylül Musa Nizam, Türk futbolcu José Manuel Velázquez, Venezuelalı futbolcu Tokelo Rantie, Güney Afrikalı milli futbolcu Takuya Nagata, Japon futbolcu Matthew Dellavedova, Avustralyalı futbolcu 9 Eylül Hüsnü Başkurt, Türk futbolcu Muhammed er-Rumeyhi, Bahreynili futbolcu 16 Eylül - Amedej Vetrih, Çaykur Rizespor'lu futbolcu 23 Eylül - Çağatay Ulusoy, Best Model of Turkey 2010 birincisi, Türk oyuncu ve manken. 25 Eylül - Mao Asada, Japon buz patenci Ekim 1 Ekim - Hazal Kaya, Türk oyuncu. 3 Ekim - Kitty Xu Ting, Çinli aktris ve blog yazarı. 20 Ekim - Ruhi Çenet, Türk internet fenomeni Kasım 7 Kasım - David de Gea, İspanyol kaleci 9 Kasım - Cali Sweets, Amerikalı pornografik film oyuncusu 10 Kasım Mireia Belmonte Garcia, İspanyol yüzücü Adil Ahmed, Katarlı futbolcu 13 Kasım - Milan Nitrianský, Çek futbolcu 14 Kasım - Roman Bürki, Borussia Dortmund'un İsviçreli kalecisi 15 Kasım Laci J Mailey, Kanadalı oyuncu Sofiya Rudyeva, Rus manken ve oyuncu 26 Kasım Maria Monko, Rus buz patenci Rita Ora, Arnavut asıllı İngiliz şarkıcı 28 Kasım - Edis, Türk şarkıcı Aralık 6 Aralık - Jack Hunt, İngiliz futbolcu 7 Aralık - Urszula Radwańska, Polonyalı tenisçi 11 Aralık - Adrienne Murphy, İrlandalı manken 16 Aralık - Aziz Behich, Başakşehirli futbolcu 27 Aralık - Milos Raonic, Kanadalı tenisçi 28 Aralık - Ioana Mihalache, Rumen manken 29 Aralık - Tadas Simaitis, Litvan futbolcu Doğum ay ve günü bilinemeyenler Nicole Warne, Japon kökenli Avustralyalı moda tasarımcısı. Ölümler Ocak 2 Ocak - Erik Stenius, Fin matematikçi ve filozof (d. 1911) 6 Ocak - Pavel Çerenkov, Sovyet-Rus fizikçi (d. 1904) 9 Ocak - Cemal Süreya, Türk şair ve yazar (d. 1931) [[Dosya:Sobibór extermination camp (05b).JPG|küçükresim|sağ|upright=0.91|Aleksandr Peçerskiy (1909-1990)]] 17 Ocak - Charles Hernu, Fransız siyasetçi (d. 1923) 19 Ocak - Aleksandr Peçerskiy, 14 Ekim 1943 tarihinde Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlardan kurtulup Sobibor İmha Kampından kitlesel kaçışın organizatörlerinden biri olan önder (d. 1909) 20 Ocak - Barbara Stanwyck, Amerikalı oyuncu (d. 1907) 23 Ocak - Allen Collins, Amerikalı gitarist (d. 1952) 26 Ocak - Davit Abaşidze, Gürcü Sovyet tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1924) 28 Ocak - Edward Szymkowiak, Polonyalı eski futbolcu (d. 1932) 31 Ocak Muammer Aksoy, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1917) Eveline Du Bois-Reymond Marcus, Alman zoolog ve çizer (d. 1901) Şubat 4 Şubat - Berta Karlik, Avustralyalı fizikçi (d. 1904) 7 Şubat - Alan Perlis, Amerikalı biliminsanı (d. 1922) 24 Şubat - Alessandro Pertini, İtalyan politikacı (d. 1896) Mart 5 Mart - Edmund Conen, Alman futbolcu (d. 1914) 7 Mart - Çetin Emeç, Türk gazeteci (d. 1935) 12 Mart - Adolphe Touffait, Fransız hukukçu ve futbolcu (d. 1907) 20 Mart - Lev Yaşin, futbolcu (d. 1920) 23 Mart - John Dexter, İngiliz yönetmen (d. 1925) Nisan 1 Nisan - Besim Darkot, Türk coğrafyacı (d. 1903) 4 Nisan - Bernhard Rensch, Alman evrimsel biyolog ve kuş bilimci (d. 1900) 15 Nisan - Greta Garbo, İsveçli sinema oyuncusu (d. 1905) 17 Nisan - Angelo Schiavio, İtalyan futbolcu (d. 1905) 22 Nisan - Albert Salmi, Amerikalı aktör (d. 1928) Mayıs 7 Mayıs - Ann Bishop, Britanyalı biyolog (d. 1899) 16 Mayıs - Sammy Davis, Jr., Amerikalı dansçı, şarkıcı, müzisyen, komedyen ve oyuncu (d. 1925) 26 Mayıs - Emil Konopinski, Polonya kökenli bir Amerikalı biliminsanı (d. 1911) 22 Mayıs - Rocky Graziano, Amerikalı boksör (d. 1922) Haziran Temmuz 11 Temmuz -Şahlar Şükürov, Azerbaycan ulusal kahramanı (d. 1952) 13 Temmuz - Alaattin Baydar, Türk futbolcu (d. 1901) 14 Temmuz - Abdülkadir Eryurt, Türk siyasetçi (d. 1914) 18 Temmuz - Štefan Čambal, Slovak futbolcu ve teknik direktör (d. 1908) 19 Temmuz - Benal Nevzat Arıman, Türk siyasetçi (d. 1903) 22 Temmuz - Eduard Streltsov, Sovyet eski futbolcu (d. 1937) 24 Temmuz - Agah Hün, Türk oyuncu (d. 1918) 28 Temmuz - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1908) 31 Temmuz - Hüseyin Peyda, Türk sinema oyuncusu (d. 1920) Ağustos 1 Ağustos - Bárbara Mujica, İtalyan asıllı Arjantinli artist (d. 1992) 6 Ağustos - Gordon Bunshaft, Amerikalı bir mimar (d. 1909) 18 Ağustos - Burrhus Frederic Skinner, Amerikalı ruhbilimci, yazar, mucit, sosyal reform savunucusu ve şair (d. 1904) 20 Ağustos - Ayla Dikmen, Türk şarkıcı (d. 1944) 24 Ağustos - Sergey Dovlatov, Rus kısa öykü yazarı, romancı, gazeteci (d. 1941) 27 Ağustos - Stevie Ray Vaughan, Amerikalı blues gitaristi (d. 1954) Eylül 1 Eylül - Derviš Sušić, Bosnalı yazar (d. 1925) 4 Eylül - Turan Dursun, Türk din adamı ve yazar (d. 1934) 7 Eylül Ahti Karjalainen, Fin politikacı (d. 1923) Fuat Börekçi, Türk hukukçu ve siyasetçi (d. 1909) 26 Eylül Hiram Abas, Türk istihbaratçı (d. 1932) Alberto Moravia, İtalyan şair ve yazar (d. 1907) Ekim 1 Ekim - Curtis LeMay, Amerikalı general (d. 1906) 4 Ekim Agop Arad, Türkiye Ermenisi ressam, grafiker ve gazeteci (d. 1913) Leonard Bernstein, Amerikalı müzisyen (d. 1918) 6 Ekim - Bahriye Üçok, Türk tarihçi ve siyasetbilimci (d. 1919) 21 Ekim - Dilber Ahundzade, Azerbaycanlı şair (d. 1914) Kasım 3 Kasım - Bronisław Knaster, Polonyalı matematikçi (d. 1893) 7 Kasım - Lawrence Durrell, Britanyalı romancı, şair, oyun yazarı (d. 1912) 11 Kasım Sadi Irmak, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1904) Attilio Demaría, Arjantin asıllı İtalyan eski millî futbolcu (d. 1909) 12 Kasım - Eve Arden, Amerikalı oyuncu (d. 1908) 16 Kasım - Ege Bagatur, Türk hukukçu ve siyasetçi, (d. 1937) 23 Kasım - Roald Dahl, Galli roman ve kısa öykü yazarı (d. 1916) 24 Kasım Bülent Arel, Türk müzisyen (d. 1919) Fred Shero, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1925) 28 Kasım - Tamara De Treaux, Amerikalı oyuncu (d. 1959) Aralık 2 Aralık - Aaron Copland, Amerikalı besteci (d. 1900) 7 Aralık - Reinaldo Arenas, Kübalı şair, romancı ve oyun yazarı (d. 1943) 14 Aralık -Friedrich Dürrenmatt, İsviçreli yazar ve ressam (d. 1921) 28 Aralık - Ahmet Tokuş, Türk siyasetçi (d. 1919) 31 Aralık - Giovanni Michelucci, İtalyan bir mimar, şehir planlamacısı ve gravürcü (d. 1891) 1990 Nobel ödülünü kazananlar sağ|küçükresim|upright=0.36|Nobel ödülü madalyası. Fizik – Kimya – Tıp – Edebiyat – Barış – Ekonomi –