2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu

[bullvar_katip]

2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumu, Türkiye'de Anayasa'da yapılan birtakım değişikliklerin 12 Eylül 2010 tarihinde halk oylamasına sunulmasıdır. Yirmi altı maddelik bir değişikliği içeren paket, TBMM tarafından kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma sunuldu. Referandum sonucunda %57,88 evet ve %42,12 hayır oyu çıkarak anayasa değişiklikleri kabul edildi. Anayasa değişikliği teklifi Adalet ve Kalkınma Partili milletvekillerinin verdiği yirmi altı maddelik anayasa değişikliği teklifi önce Anayasa Komisyonunda görüşüldü ve kabul edildi. TBMM'de yapılan oylamada da 72 ret, 336 kabul oyu alan anayasa değişikliği teklifi, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün onayına sunuldu. TBMM'deki oylamada Adalet ve Kalkınma Partisi pakete destek verirken MHP muhalefet etti. CHP ve BDP, Meclis'e girmedi. Meclis'te temsil edilmeyen partilerden Saadet Partisi ve BBP pakete destek vereceklerini açıkladılar. Abdullah Gül 12 Mayıs 2010 tarihinde değişiklik paketini halk oyuna sundu. Halk oylaması 12 Eylül 2010 Pazar günü yapıldı. Teklifin kabul edilmesi hâlinde aşağıdaki değişiklikler yürürlüğü girecekti: Anayasa Mahkemesinde yedek üyelik sistemi kaldırılacak. Mahkeme; on bir as, dört yedek üye yerine on yedi asıl üyeden oluşacak. Anayasa değişikliğinin yürürlüğe girmesi durumunda mevcut yedek üyeler asıl üye sıfatını kazanacak. Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi on iki yıl olarak belirlenecek. Vatandaşlara Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapma hakkı verilecek. Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir. Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul hâlinde çalışır. Bölümler, Başkan Vekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul, Mahkeme Başkanı'nın veya Başkan'ın belirleyeceği Başkan Vekili'nin başkanlığında en az on iki üye ile toplanır. Anayasa değişikliğinin iptali ve siyasi parti kapatma davalarında üyelerin 3/5'i yerine 2/3'ünün oyu aranacak. Mahkemenin üye yapısı aşağıdaki gibi değişecek: Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun üye sayısı; yedi asıl, beş yedek üyeden yirmi iki asıl, on iki yedek üyeye çıkarılıyor. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun meslekten çıkarma cezalarına yargı denetimi getiriliyor. Kurulun üye yapısı aşağıdaki gibi değişecek: Yüksek Askerî Şûradaki ihraç kararlarına yargı denetimi getiriliyor. Memurlara verilen uyarma ve kınama cezalarına karşı yargıya gidilebilecek. Askerî yargının görev alanı daraltılıyor. Askerler ağır cezalık suçlarda sivil mahkemelerde yargılanacak. Savaş hâli dışında siviller, askerî mahkemede yargılanamayacak. Askerî yargı organlarının kuruluş ve işleyişinin "askerlik hizmetlerinin gereklerine göre düzenleneceği" ibaresi Anayasa'dan çıkarılıyor. 12 Eylül Darbesi'nin sorumlularının yargılanmasını engelleyen "geçici 15. madde" kaldırılıyor. Kamu Denetçiliği Kurumu (ombudsmanlık) kuruluyor. TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak Kamu Denetçiliği Kurumunun başkanı olan "Kamu Başdenetçisi", TBMM'de gizli oyla seçilecek. İlk iki oylamada üye tam sayısının 2/3'ü, üçüncü oylamada salt çoğunluğu aranacak. Salt çoğunluk sağlanamadığı takdirde en çok oy alan iki aday arasında yapılacak seçimde birinci olan aday, Kamu Başdenetçisi olacak. Partisinin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasına eylem ve söylemleriyle neden olan milletvekillerinin milletvekilliği düşmeyecek. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gazilere pozitif ayrımcılık getirilecek. Kişilerin yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilecek. Memurlara toplu sözleşme hakkı verilecek. Toplu sözleşme sırasında uyuşmazlık çıkması durumunda Uzlaştırma Kurulu'na başvurulacak. Uzlaştırma Kurulu ile ilgili hususlar kanunla düzenlenecek. TBMM Başkanlık Divanı için yasama dönemi başında seçilenlerin görev süresi iki yıl, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi yasama döneminin sonuna kadar devam edecek. "Yargı yetkisinin idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunu denetimi ile sınırlı olduğu" ve "hiçbir suretle yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacağı" vurgulanmıştır. TBMM'deki oylama Siyasi parti ve örgütlenmelerin kararları Sonuç küçükresim|Evet oyu yüzdelerinin illere göre dağılımı küçükresim|İllerde referanduma katılım oranları küçükresim|Referandum sonuçlarını gösteren ilçeler haritası Tepkiler Yurt içi Adalet ve Kalkınma Partisi: Recep Tayyip Erdoğan, evet diyenlerin de hayır diyenlerin de kazandığını; kaybedenin ise darbeci anlayış olduğunu savundu. Cumhuriyet Halk Partisi: Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu, %42'lik hayır oranının kendileri açısından güzel bir sonuç olduğunu söyledi. Hayır çıkması için ellerinden gelen gayreti gösterdiklerini belirten CHP Lideri, referandum sonucuna saygı gösterdiklerini kaydetti. Milliyetçi Hareket Partisi: Genel Başkan Devlet Bahçeli, Türkiye için hayati risk ve tehlikelerle dolu karanlık bir döneme girildiğini savundu ve erken seçim çağrısı yaptı. Barış ve Demokrasi Partisi: Eş Başkan Selahattin Demirtaş, boykot oranı konusunda istedikleri sonucu aldıklarını belirtti ve sonuçtan memnun olduklarını söyledi. Uluslararası Avrupa Birliği: AB Komisyonu Genişleme Komiseri Štefan Füle, sonucun demokrasi ve temel hürriyetleri de kuvvetlendireceğini ve halkın askerî darbelerin geri geleceği korkusuna son verdiğini söyledi. Referandum sonucunun memnuniyetle karşıladığını söyleyen Avrupa Parlamentosu Başkanı Jerzy Buzek daha fazla ve derin reformların sivil topluma, farklı siyasi partilere ve etnik azınlıklara genişçe danışılarak hayata geçirilmesi gerektiğini kaydetti. AB'deki Türkiye muhaliflerinin artık Türk halkının değişimden yana olan arzusunu kabul etmek zorunda kalacaklarını AB-Türkiye Karma Parlamento Komisyonu üyesi Richard Howitt, "Beklenmedik şekilde yüksek çıkan 'evet' oyları gösterdi ki Türk halkı değişim ve AB yolunda ilerlemek istiyor. Bu sonuçlar, 'Türkiye'de AB yolunda ilerleyecek siyasi arzu yok.' diyenlerin görüşünü bertaraf edecek." dedi. Avrupa Konseyi: Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Thorbjørn Jagland da referandum sonucunu anayasa değişikliğini, Türkiye'de demokrasinin gelişmesi ve Avrupa normlarının uygulanması için atılmış bir adım olarak niteledi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine gelen başvuru sayısının da azalmasını sağlayacağını belirtti. Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Başkanı Mevlüt Çavuşoğlu ise referandum sonuçlarının, Türkiye'nin 61 yıldır üyesi olduğu Avrupa Konseyi'nin temel değerlerine daha güçlü bir şekilde bağlı olduğunu gösterdiğini ifade etti. Almanya: Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle, Türkiye'de iç siyasete ilişkin reformları devam ettirmek isteyen güçleri desteklediklerini bildirdi ve sonuçların Türkiye'nin yönünün Avrupa olduğu gösterdiğini söyledi. Yunanistan: Dışişleri Bakanı Dimitris Druças, "Türkiye halkı çok net bir tercihte bulundu. Başbakan Erdoğan ve hükûmetinin ortaya koyduğu reformları desteklediğini güçlü bir mesajla dile getirdi." dedi. Pakistan: Başbakan Yusuf Rıza Gilani, Erdoğan'ı telefonla arayarak kutladı ve referandum sonucunun Türk halkının Erdoğan'ın dinamik liderliği ve halktan yana siyasetine güvenini gösterdiğini söyledi. İspanya: Dışişleri Bakanı Miguel Angel Moratinos, sonuçları Türkiye'nin Avrupalılık hedefine dair sağlam bir işaret olarak niteledi. ABD: Başkan Barack Obama, Erdoğan'ı telefonla arayarak tebrik etti. Yüksek katılım oranının Türk demokrasisinin ne derece canlı olduğunu gösterdiğini söyledi. İsveç: Sonucu memnuniyetle karşıladığını belirten Dışişleri Bakanı Carl Bildt, "Türk halkı, reform politikalarına devam yönünde oy kullandı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bundan sonra yeni bir anayasa teklifi için daha fazla yüreklilik gösterebilecek" dedi. İran: Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ile yapılan bir telefon görüşmesinde İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Muttaki, Türk milletinin kararını kutladı. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre her iki tarafta bu referandum iki ülke ilişkilerinin gelişmesi ve Tahran-Ankara ilişkilerini güçlendirmeye yönelik bir adım olarak İran Başkan Yardımcısı Muhammed Rıza Rahimi, Türkiye'yi ziyaret etti. Sonrası Yeni Anayasa hükümlerinin referandum sonucunun YSK tarafından Resmî Gazete'de yayımlanmasıyla, "Yetmez Ama Evet" kampanyasında bulunan bazı aktivistler, 12 Eylül Darbesi'ni gerçekleştirenler hakkında İstanbul ve Ankara adliyelerinde toplanarak suç duyurusunda bulunmuştur. İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Yardımcısı Turan Çolakkadı, yapılan suç duyurusunu incelemek üzere kabul etmiştir. Değişikliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte Anayasa Mahkemesindeki yedek üyeler asıl üye sıfatını kazandılar. Ekim ayı içerisinde Anayasa Mahkemesinin boş iki üyeliği ve HSYK'da adli yargı, idari yargı, Adalet Akademisi ve Cumhurbaşkanlığı kontenjanı için atama ve seçimler yapıldı. Ali Suat Ertosun haricindeki HSYK üyelerinin istifası nedeniyle Yargıtay ve Danıştay kontenjanları için de HSYK üyeliği seçimleri yapıldı. Kaynakça Dış bağlantılar Anayasa değişikliği teklif metni, Resmî Gazete 22px Türkiye, anayasa değişikliği referandumuna hazırlanıyor 22px Türkiye'deki anayasa değişikliği referandumunda "evet" çıktı Kategori:Avrupa'da 2010 seçimleri Anayasa değişikliği referandumu Türkiye anayasa değişikliği referandumu Kategori:Türkiye'de referandumlar