2020 Kırgızistan protestoları

[bullvar_katip]

2020 Kırgızistan protestoları, protestocular tarafından hileli olduğu iddia edilen 2020 parlamento seçimlerine tepki olarak 5 Ekim 2020'de başlayan protestolardır. 6 Ekim 2020'de seçim sonuçları iptal edildi. 15 Ekim 2020'de Kırgızistan cumhurbaşkanıSooronbay Ceenbekov'un istifa etmesiyle protestolar sonlanmıştır. Arka plan Kırgızistan'da 21. yüzyılın başlarında, 2005'teki Lale Devrimi ve 2010 Kırgız Devrimi de dahil olmak üzere birçok devrim yaşandı. Ağustos 2020'de Kırgızistan cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, COVID-19 pandemisine rağmen parlamento seçimlerinin ertelenmeyeceğini belirtti. Seçimler sırasında çok sayıda parti, oy satın almakla suçlandı. Birkaç gazeteci de tacize veya saldırıya uğradıklarını bildirdi. Parlamentoya giren partilerden yalnızca Birleşik Kırgızistan, Ceenbekov liderliğindeki hükûmete sürekli olarak muhalefet oluyor. Siyasi analistler, 2020 protestolarını Kırgızistan'ın güneyindeki tarımla daha gelişmiş kuzeyi arasındaki sosyo-ekonomik bölünmeye bağladı. İlk seçim sonuçlarından 120 sandalyenin 100'ü Ceenbekov'u destekleyen güneyliler tarafından dolduruldu. Ceenbekov'un başkanlığı sırasında Kırgızistan, Rusya önderliğindeki Avrasya Ekonomik Birliği'ne katıldı ve Afganistan'daki savaş için kullanılan Manas'taki Amerikan Transit Merkezi'ni kapattı. Zaman çizelgesi 5 Ekim Protestolar 5 Ekim 2020 Pazartesi günü, 2020'deki sonuçları ve oy satın alma iddialarını protesto etmek için Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te akşamları en az 5.000 kişiye yükselen 1.000 kişilik bir kalabalıkla başladı. Akşam polisin Ala-Too Meydanı'ndaki protestocuları biber gazı ve tazyikli su ile engellemek için düzenlediği operasyonun ardından, iddialara göre polis memurlarına taşlarla saldırdılar ve ikisini yaraladılar. 6 Ekim 6 Ekim 2020 Salı sabahı erken saatlerde protestocular, Bişkek'in merkezindeki Ala-Too Meydanı'nda kontrolü geri aldı. Ayrıca yakınlardaki Beyaz Saray ve Yüksek Konsey binalarını ele geçirerek Cumhurbaşkanı'nın ofisine girmeyi başardılar. Ayrıca eski cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'i bulunduğu cezaevinden çıkardılar. Merkezi Seçim Komisyonu, protestoların ardından 4 Ekim'de yapılan parlamento seçimlerini iptal etti. Bu arada muhalefet grupları, bildirildiğine göre çok sayıda valinin istifa ettiği başkentteki hükûmet binalarına el koyduktan sonra iktidarda olduklarını iddia ettiler. Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, bir darbeyle karşı karşıya olduğunu söyledi, ardından BBC'ye "sorumluluğu güçlü liderlere vermeye hazır" olduğunu söyledi. Başbakan Kubatbek Boronov, protestoların baskısı nedeniyle, muhtemelen milletvekili Myktybek Abdyldayev'i yeni konuşmacı olarak göstererek istifa etti. 7 Ekim Sağlık Bakanlığı'na göre, protestolar sırasında yaralanan en az 768 kişi Çarşamba sabahı ülkenin hastane ve kliniklerinde tedavi gördü. Reuters'a göre, en az üç farklı grup iktidar oldukları iddiasında bulunmaya çalıştı. Muhalefet partisi olan Ata Meken Sosyalist Partisi'den bir milletvekili Kanybek İmanaliev'e göre, Kırgız milletvekilleri Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov hakkında görevden alma prosedürü başlattı. 9 Ekim Kırgızistan cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov olağanüstü hâl ilan ederek askerlerin Bişkek'e konuşlanmasını emretti. Bildirgede 21 Ekim'e kadar 12 saatlik sokağa çıkma yasağı öngörülüyor. Bişkek'te Ceenbekov'un açıklamasının ardından çıkan şiddetli çatışmalarda silah sesleri duyuldu. Ayrıca Ceenbekov, Kubatbek Boronov'un istifasını kabul etti. 10 Ekim Kırgızistan özel kuvvetleri, eski Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev'i yerleşkesine düzenlediği baskında gözaltına aldı. Protestocular tarafından 5 Ekim'de cezaevinden serbest bırakılan eski Parlamento üyesi Sadır Caparov, Parlamento tarafından geçici Başbakan seçildi. 12 Ekim Cumhurbaşkanı Ceenbekov tarafından 12 Ekim-19 Ekim tarihleri ​​arasında Bişkek'te ikinci bir olağanüstü hâl ilan edildi. Muhalefet partileri Ceenbekov'u devirme niyetlerini açıkladılar; Ceenbekov, istifa etmeyi düşüneceğini, ancak ancak siyasi kriz çözüldükten sonra söyledi. 22.00-05.00 saatleri arasında bir sokağa çıkma yasağı getirildi. Kırgız ordusundan birlik konvoyları durumu kontrol etmek için başkente gönderildi. 13 Ekim Yeni Cogorku Keneş Başkanı aday olmadığından Kanat İsaev seçildi. Parlamento, Ceenbekov'un daha önce ilkini reddettikten sonra ikinci olağanüstü hâl ilanını onayladı. Cumhurbaşkanı Ceenbekov, Sadır Caparov'un Başbakanlığa aday gösterilmesini resmen reddetti. 15 Ekim Kırgızistan cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov, görevinden istifa ettiğini duyurdu. Tepkiler Çin 7 Ekim'de Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, “Dost bir komşu ve kapsamlı bir stratejik ortak olarak Çin, Kırgızistan'daki tüm tarafların meseleyi diyalog ve istişare yoluyla hukuka uygun olarak çözebileceğini ve en kısa sürede Kırgızistan'da istikrarı zorlayacağını içtenlikle umuyor" şeklinde açıklama yaptı. Rusya 7 Ekim'de Rusya devlet başkanı Vladimir Putin, komşu Kırgızistan'da meydana gelen siyasi karışıklıktan endişe duyduklarını ve hızlı bir şekilde istikrara dönmeyi umduklarını söyledi. Rusya ayrıca çatışmanın tüm taraflarıyla temas halinde olduğuna dair güvence verdi ve demokratik sürecin yeniden kurulacağını umdu. 8 Ekim'de Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, "Durum bir karmaşa ve kaosa benziyor" dedi. Rusya, ülkede tam bir çöküşü önlemek için bir güvenlik anlaşması ile mecbur bırakıldı. Avrupa Birliği Avrupa Birliği, ülkedeki tüm siyasi güçleri anayasa çerçevesinde hareket etmeye ve anlaşmazlıklarını barışçıl yollarla çözmeye çağırdı. Amerika Birleşik Devletleri ABD'nin Bişkek Büyükelçiliği, 13 Ekim'de Ceenbekov'a destek verdiğini belirterek, "ABD, Cumhurbaşkanı Ceenbekov'un, siyasi liderlerin, sivil toplumun ve hukuk bilim adamlarının ülkenin siyasi hayatını anayasal bir düzene döndürme çabalarını desteklemektedir. Açıktır ki, demokratik ilerlemenin önündeki engellerden biri, organize suç gruplarının siyaset ve seçimler üzerinde etkili olma girişimidir." şeklinde açıklama yaptı. Ayrıca bakınız 2010 Kırgızistan Devrimi Lale Devrimi Kaynakça Kategori:2020'de protestolar