22 Eylül

[bullvar_katip]

Olaylar 1792 - Fransa'da Cumhuriyet ilan edildi. 1864 - Rus birlikleri Çernyayev komutasında Çimkent'i ele geçirdi 1903 - Italo Marchioni, dondurma külahının (kornet) patentini aldı. 1919 - Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası kuruldu. 1939 - Dikili ve çevresinde deprem: 100'den fazla kişi öldü. Dikili ve Karaburun tamamen yıkıldı. 1940 - Bakanlar Kurulu, İstanbul'da çıkan Le Journal d'Orient gazetesini yedi gün süreyle kapattı. Gazetenin resmi dış politikaya aykırı yayın yaptığı ileri sürüldü. 1950 - Yeni Baştan gazetesinin kurucusu ve yazarı Aziz Nesin hakkında gıyabi tutuklama kararı verildi. Nesin, "Sosyal düzeni yıkmaya yönelik yayın" yapmakla suçlanıyor. 1958 - CHP Genel Başkanı İsmet İnönü, "Demokrasiye paydos demeye Demokrat Parti Genel Başkanı'nın gücü yetmeyecektir" dedi. 1964 - Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, "Yassıada Yargılamaları" hükümlüleri; Refik Koraltan, Rüştü Erdelhun, Selim Yatağan ve Nedim Ökmen'i hastalık nedeniyle affetti. 1980 - İran-Irak Savaşı başladı. 1984 - Gökova Körfezi'nde termik santral kurulmasına karşı çıkan köy kadınları eylem yaptılar. 1986 - 12 Eylül darbesi sonrası Alparslan Türkeş, ilk kez Milliyetçi Çalışma Partisi'nin (MÇP) İstanbul mitinginde konuştu. 1993 - New York Metropolitan Müzesi, "Karun Hazinesi"ni Türkiye'ye geri göndermeye karar verdi. 2000 - Bakanlar Kurulu, Kopenhag Kriterleri ile paralel olan İnsan Hakları Raporunu kabul etti. 2002 - Almanya'da Şansölye Gerhard Schröder'in liderliğindeki Sosyal Demokratlar, genel seçimlerden birinci parti olarak çıktı. 2002 - İsrail birliklerinin, militanları yakalama gerekçesiyle Gazze'de düzenlediği operasyon sırasında çıkan çatışmada 9 Filistinli öldü. 2018 - İran'nın Ahvaz şehrinde bir askeri geçit törenine silahlı saldırı gerçekleşti. Saldırıda 25 kişi öldü, 70 kişi yaralandı. Doğumlar 1211 - İbn-i Hallikân, On üçüncü yüzyılda yaşamış olan tarihçi, fakih ve şair (ö. 1282) 1515 - Clevesli Anne, VIII. Henry'nin dördüncü karısı (ö. 1557) 1552 - IV. Vasili, Rus Çarı (ö. 1612) 1593 - Matthäus Merian, İsviçreli yayıncı (ö. 1650) 1606 - Li Zicheng, Çin'in kısa süreli Shun Hanedanı'nın kurucusu ve tek imparatoru (ö. 1645) 1715 - Jean-Étienne Guettard, Fransız doğa bilimci, botanikçi ve mineralog (ö. 1786) 1741 - Peter Simon Pallas, Prusyalı zoolog ve botanikçi (ö. 1811) 1750 - Christian Konrad Sprengel, Alman doğa bilimci, teolog ve öğretmen (ö. 1816) 1759 - William Playfair, İskoç mühendis ve siyasi ekonomist (ö. 1823) 1791 - Michael Faraday, İngiliz fizikçi (ö. 1867) 1863 - Ferenc Herczeg, Macar oyun yazarı (ö. 1954) 1875 - Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, Litvan ressam, besteci ve yazar (ö. 1911) 1878 - Şigeru Yoşida, Japon siyaset adamı (ö. 1967) 1885 - Paul Muni, Amerikalı aktör ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 1967) 1901 - Charles Brenton Huggins, Amerikalı hekim, fizyolog ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (ö. 1997) 1902 - Ayetullah Humeyni, İran'ın dini lideri (ö. 1989) 1906 - Ilse Koch, Nazi savaş suçlusu (ö. 1967) 1917 - Türkan Aziz, İlk Kıbrıslı Türk başhemşire (ö. 2019) 1922 - Chen Ning Yang, Çin kökenli Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi 1924 - İlyas Hüseynov, Azerbaycanlı müzisyen (ö. 2017) 1927 - Tommy Lasorda, Amerikalı beyzbolcu ve spor yöneticisi (ö. 2021) 1931 - Alain Bacquet, Fransız hukukçu 1932 - Josef Stoll, Eski Avusturyalı futbol hakemi 1934 - Ayla Erduran, Türk keman sanatçısı 1941 - Anna Tomowa-Sintow, Bulgar soprano 1942 - David J. Stern, Amerikalı spor (NBA patronu) adamı (ö. 2020) 1951 - David Coverdale, İngiliz müzisyen ve Whitesnake kurucusu ve vokalisti 1954 - Vedat Bilgin, Türk sosyolog, akademisyen, bürokrat ve siyasetçi 1957 Nick Cave, Avustralyalı rock müzisyeni, şarkı yazarı, kitap yazarı, senaryo yazarı Refat Çubarov, Ukraynalı siyasetçi 1958 - Andrea Bocelli, İtalyan tenor, söz yazarı ve besteci 1960 - Scott Baio, Amerikalı oyuncu ve televizyon yönetmeni 1961 Bonnie Hunt, Amerikalı oyuncu, yönetmen, komedyen, yazar Catherine Oxenberg, Amerikalı kadın oyuncu 1964 - Hasan Basri Güzeloğlu, Türk bürokrat 1966 Erdoğan Atalay, Türk asıllı Alman oyuncu Ruth Jones, Galli oyuncu 1967 - Félix Savón, Kübalı boksör 1968 - David Bisconti, Arjantinli eski futbolcu 1969 - Yalçın Akdoğan, Türk siyasetçi 1970 Mystikal, Amerikan rapçi, söz yazarı ve aktör Emmanuel Petit, Fransız eski futbolcu 1972 - Dana Vespoli, Amerikalı pornografik film oyuncusu ve yönetmeni 1973 - François-Xavier Demaison, Fransız oyuncu 1975 - Elif Güvendik, Türk yapımcı ve sunucu 1976 - Martin Solveig, Fransız DJ ve prodüktör 1977 - Ali Sunal, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu 1978 - Harry Kewell, Avustralyalı futbolcu 1981 Barış Atay, Türk sinema ve dizi oyuncusu Emre Canpolat, Türk oyuncu Sedat Ağçay, Türk futbolcu 1982 Ayben, Türk rap sanatçısı Billie Piper, İngiliz şarkıcı ve oyuncu Maarten Stekelenburg, Hollandalı kaleci 1983 Glenn Loovens, Hollandalı millî futbolcu Şeref Tüfenk, Türk güreşçi 1984 Lazar Angelov, Bulgar fitness modeli Thiago Silva, Brezilyalı millî futbolcu 1985 Faris Haroun, Belçikalı futbolcu Tatiana Maslany, Kanadalı oyuncu 1986 - Yasin Şihavi, Tunuslu futbolcu 1987 Tom Felton, İngiliz oyuncu Zdravko Kuzmanović, İsviçre doğumlu Sırp futbolcu 1989 - Kim Hyo-yeon, Güney Koreli şarkıcı, rapçi, dansçı, DJ ve televizyon kişiliği 1990 - Senem Kuyucuoğlu, Türk model ve sunucu 1991 - Dmitro Hreçişkin, Ukraynalı futbolcu 1992 - Emin Mehdiyev, Azeri futbolcu 1993 - Sinan Tekerci, Türk futbolcu 1994 Enver Cenk Şahin, Türk futbolcu Muhammed Kanu, Suudi milli futbolcusu Park Jin-young, Güney Koreli oyuncu, şarkıcı-şarkı yazarı, koreograf ve dansçı 1995 - Nayeon, Güney Koreli şarkıcı ve dansçı 1996 - Anthoine Hubert, Fransız otomobil yarışçısı 1999 - Kim Yoo-jung, Güney Koreli oyuncu, model ve sunucu Ölümler 1158 - Otto von Freising, Alman papaz ve vakainüvis (d. 1114) 1253 - Dōgen, Kyoto doğumlu Japon Zen hocası ve Japonya'daki Soto Zen okulunun kurucusu (d. 1200) 1408 - VII. İoannis, İmparator IV. Andronikos ile Bulgar Çarı İvan Alexander ve Eflaklı Teodora'nin kızı olan Bulgar Keratsa'nın oğlu (d. 1370) 1520 - Yavuz Sultan Selim, Osmanlı'nın 9. Padişahı (d. 1470) 1531 - Louise de Savoie, Fransız soylu, Auvergne ve Bourbonnais naibesi, Nemours düşesi ve Fransa Kralı I. François'nın annesi (d. 1476) 1539 - Guru Nanak, Sihlerin ilk gurusu (d. 1469) 1554 - Francisco Vásquez de Coronado, İspanyol kâşif (d. 1510) 1703 - Vincenzo Viviani, İtalyan matematikçi ve bilim insanı (d. 1622) 1756 - Ebu'l Hasan Ali, Hüseyni Hanedanının ve Tunus Beyliğinin ikinci beyi (d. 1688) 1774 - XIV. Clemens, 19 Mayıs 1769 ile 22 Eylül 1774 arasında papa (d. 1705) 1828 - Shaka, Zulu kabilesinin en etkili lideri (d. 1787) 1872 - Vladimir Dal, Rus Hekim, doğabilimci, sözlükbilimci ve dilbilimci (d. 1801) 1888 - Gustave Boulanger, Fransız klasik figür ressamı ve doğa bilimci (d. 1824) 1895 - Viktor Rydberg, İsveçli yazar (d. 1828) 1897 - Antônio Conselheiro, Brezilya dini lider ve vaiz (d. 1830) 1914 - Alain-Fournier (d. Henri Alban-Fournier), Fransız yazar (ö. 1886) 1943 - Sedat Nuri İleri, Türk karikatürist (d. 1888) 1945 - Galip Bahtiyar Göker, Türk siyasetçi (d. 1881) 1945 - Mürsel Bakü, Türk asker ve siyasetçi (d. 1881) 1952 - Kaarlo Juho Ståhlberg, Finlandiya Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı (d. 1865) 1956 - Frederick Soddy, İngiliz kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1877) 1960 - Melanie Klein, Britanyalı psikanalist (d. 1882) 1969 - Adolfo López Mateos, Meksikalı siyasetçi (d. 1909) 1969 - Aleksandras Stulginskis, Litvanya'nın ikinci Cumhurbaşkanı (d. 1885) 1973 - Paul van Zeeland, Belçikalı avukat, ekonomist, Katolik politikacı ve devlet adamı (d. 1893) 1979 - Ebu'l-A'lâ Mevdudî, Pakistanlı müfessir, İslam âlimi, gazeteci ve yazar (d. 1903) 1989 - Irving Berlin, Amerikalı besteci ve şarkı sözü yazarı (d. 1888) 1994 - Hedwig Potthast, Heinrich Himmler'in metresi (d. 1912) 1999 - George C. Scott, Amerikalı oyuncu ve Oscar Ödülü sahibi (d. 1927) 2001 - Fikret Kızılok, Türk besteci ve müzik yorumcusu (d. 1946) 2001 - Isaac Stern, Rus asıllı Amerikalı kemancı (d. 1920) 2004 - Big Boss Man, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1963) 2007 - Marcel Marceau, Fransız pandomim sanatçısı (d. 1923) 2008 - Hadi Çaman, Türk tiyatro sanatçısı (d. 1943) 2008 - Thomas Dörflein, Alman hayvanat bahçesi görevlisi (d. 1963) 2010 - Jackie Burroughs, İngiliz-Kanadalı oyuncu (d. 1939) 2010 - Eddie Fisher, Amerikalı şarkıcı (d. 1928) 2010 - Jorge González, Arjantin asıllı Amerikalı profesyonel güreşçi ve basketbolcu (d. 1966) 2011 - Cengiz Dağcı, Kırım Tatarı yazar ve şair (d. 1919) 2011 - Aristides Pereira, Yeşil Burunlu siyasetçi (d. 1923) 2011 - Knut Steen, Norveçli heykeltıraş (d. 1924) 2011 - Vesta Williams, Amerikalı soul müzik şarkıcısı, söz yazarı ve aktris (d. 1957) 2013 - David H. Hubel, Amerikalı nörofizyolog (d. 1926) 2013 - Álvaro Mutis, Kolombiyalı yazar, şair, köşe yazarı, yayıncı ve film yapımcısı (d. 1923) 2013 - Luciano Vincenzoni, İtalyan oyun yazarı (d. 1926) 2015 - Yogi Berra, Amerikalı efsane beyzbol oyuncusu ve çalıştırıcısı (d. 1925) 2017 - Paavo Olavi Lonkila, Finlandiyalı kros kayakçısı (d. 1923) 2017 - Börje Vestlund, İsveçli siyasetçi (d. 1960) 2018 - Avi Duan, İsrailli siyasetçi (d. 1955) 2018 - Chas Hodges, İngiliz şarkıcı ve müzisyen (d. 1943) 2018 - Al Matthews, Amerikalı siyahi şarkıcı, oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1942) 2018 - Edna Molewa, Güney Afrikalı kadın siyasetçi ve bakan (d. 1957) 2019 - Vytautas Briedis, Litvanyalı profesyonel kürek sporcusu (d. 1940) 2019 - Sándor Sára, Macar film ve görüntü yönetmeni (d. 1933) 2020 - Michael Gwisdek, Alman aktör ve film yönetmeni (d. 1942) 2020 - Frie Leysen, Belçikalı festival organizatörü ve sanat yönetmeni (d. 1950) 2020 - Jacques Sénard, Fransız diplomat (d. 1919) 2020 - Road Warrior Animal, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1960) 2020 - Agne Simonsson, İsveçli eski millî futbolcu (d. 1935) 2020 - Ashalata Wabgaonkar, Hint oyuncu (d. 1941) 2021 - Doğan Kuban, Türk mimar ve akademisyen (d. 1926) 2022 - Jorge Fons, Meksikalı film yönetmeni ve senarist (d. 1939) 2022 - Hilary Mantel, İngiliz roman yazarı ve eleştirmen (d. 1952) Tatiller ve özel günler Dünya Otomobilsiz yaşam günü Endüstri Mühendisleri günü Kaynakça 0922 22