26 Ocak

[bullvar_katip]

Olaylar 66 - Halley kuyruklu yıldızı'nın, Dünya'nın yakınından 5. kayıtlı geçişi. 1340 - İngiltere Kralı III. Edward, kendini Fransa Kralı ilan etti. 1347 - Prag Üniversitesi kuruldu. 1531 - Lizbon'da (Portekiz) şiddetli deprem; binlerce kişi öldü. 1699 - Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması'nı imzaladı. 1700 - Kuzey Amerika'nın batı sahillerinde 9 şiddetinde deprem (Kaskadya depremi) meydana geldi. 1785 - Benjamin Franklin, kızına yazdığı mektupta Amerika Birleşik Devletleri'nin sembolü olarak kartalın seçilmesinden dolayı duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Franklin, hindiyi düşünüyormuş. 1788 - İngiliz donanması Sidney sahillerinde. Avrupalıların kalıcı yerleşimi başlamış oldu. 1837 - Michigan, 26. eyalet olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. 1861 - Louisiana eyaleti, Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı. 1870 - Virginia, tekrar Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. 1905 - Pretoria'da (Güney Afrika) 3,106 karat değerindeki dünyanın en büyük elması bulundu. Elmasa "Cullinan" adı verildi. 9 parçaya bölünen elmastan elde edilen "Afrika'nın Büyük Yıldızı" adındaki 530.2 karatlık 74 yüzlü dünyanın en büyük pırlantası, Britanya tacına yerleştirildi. 1911 - Richard Strauss'un Der Rosenkavalier operası ilk kez sahnelendi. 1911 - Pilot Glenn H. Curtiss, ilk deniz uçağını uçurdu. 1921 - İstanbul Tramvay işçileri greve çıktı. 1926 - Televizyonun icadı. 1931 - Hindistan'da Mahatma Gandhi serbest bırakıldı. 1931 - Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı. 1934 - Apollo Tiyatrosu Harlem'de (New York) açıldı. 1934 - Almanya ile Polonya arasında saldırmazlık antlaşması imzalandı. 1939 - İspanya İç Savaşı: General Francisco Franco'ya bağlı milliyetçi güçler, İtalyanların da yardımıyla Barselona şehrini ele geçirdiler. 1942 - II. Dünya Savaşı: İlk Amerikan birlikleri Avrupa topraklarında (Kuzey İrlanda). 1946 - Félix Gouin, Fransa Başbakanı seçildi. 1948 - Millî Korunma Mahkemeleri kaldırıldı. 1950 - Hindistan anayasası kabul edildi. Cumhuriyet ilan edildi. Dünyanın en kalabalık demokrasisi kuruldu. 1953 - Gümrük İşbirliği Konseyi ilk toplantısını gerçekleştirdi. 1956 - Kış olimpiyatları Cortina d'Ampezzo'da (İtalya) başladı. 1958 - Klasik müzik bestecisi Bülent Arel'in "Beş Sonnet" adlı yapıtı ilk kez seslendirildi. 1959 - Ankara Telgraf gazetesi'nin sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Fethi Giraygil, Ankara Cezaevi'ne girdi. Giraygil, 17 gün hapis cezasına çarptırılmıştı. 1959 - Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı. Toplantıya, Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu katıldı. 1962 - Ay'a bilimsel cihazlar götürmek üzere üzere fırlatılan Ranger 3 uydusu, Ay'ın ancak 35.000km kadar uzağından geçebildi. 1965 - Hintçe, Hindistan'ın resmî dili oldu. 1966 - İstanbul'un çeşitli semtlerinde "köylü pazarları" kurulması çalışmalarına başladı. Amaç, halkın daha ucuz sebze ve meyve yiyebilmesi idi. 1969 - Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Genel Başkanı Alparslan Türkeş, İstanbul İl Gençlik Kongresi'nde "Hareket başladı" dedi. 1970 - Necmettin Erbakan ve 17 arkadaşı, Millî Nizam Partisi'ni kurdu. 1972 - Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam dosyası, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderildi. 1973 - Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı. 1974 - Bülent Ecevit Başbakanlığında, Cumhuriyet Halk Partisi - Millî Selamet Partisi koalisyon Hükûmeti göreve başladı. 1974 - Türk Hava Yolları'nın Van adlı yolcu uçağı, İzmir Cumaovası Havaalanı'nda pistin 100 metre uzağında yere çakıldı; 63 kişi öldü. 1978 - Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı Feyyaz Berker ve Yönetim Kurulu üyesi Rahmi Koç, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK)141.,142. ve 163. maddelerinin kaldırılmasını istediler. 1979 - Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Pol-Der, Pol-Bir, Pol-Ens ve Tem-Der'in çalışmalarını durdurdu. 1980 - İsrail ve Mısır arasında diplomatik ilişkiler başladı. 1984 - Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı; 102 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. 1986 - Halley kuyruklu yıldızı gece görünür konumda. Güneş etrafında 76 yıl süren bir turunu tamamlıyor. 1988 - The Phantom of the Opera müzikali ilk kez sahnelendi. 1992 - 12 Eylül'den sonra ilk kez memur eylemi düzenlendi. İstanbul'daki eyleme 5 bin memur katıldı. 1992 - Boris Yeltsin, Rusya'nın nükleer füzelerinin Amerikan şehirlerini hedef almaktan vazgeçeceğini duyurdu. 1993 - Václav Havel, Çekya'nın Başkanı seçildi. 1996 - Amerikalı katil John Albert Taylor, Utah'ta kurşuna dizilerek idam edildi. 1998 - Monica Lewinsky skandalı: Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton, eski Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky ile ilişkisi olduğunu reddetti. 1998 - Compaq, Digital Equipment Corporation şirketini satın aldı. 2001 - Gucerat'da (Hindistan) deprem: 20.000'den fazla kişi öldü. 2004 - Hamid Karzai, Afganistan'ın yeni anayasasını imzaladı. 2005 - Condoleezza Rice, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk siyahi kadın Dışişleri Bakanı oldu. 2006 - Filistin Ulusal Yönetimi için yapılan seçimlerde, Hamas'ın parlamentodaki 132 sandalyenin 76'sını elde ettiği anlaşılınca, Başbakan Ahmed Kurey istifa etti. 2006 - Dünya Ekonomik Forumu, Davos'ta (İsviçre) toplandı. 2008 - Ümraniye'de ele geçirilen patlayıcılarla ilgili soruşturma kapsamında mahkemeye sevk edilen emekli Tuğgeneral Veli Küçük, emekli Kurmay Albay Mehmet Fikri Karadağ, Susurluk Davası hükümlüsü Sami Hoştan, avukat Kemal Kerinçsiz, Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi Erenerol, Hüseyin Görüm, Hüseyin Gazi Oğuz ve Oğuz Alparslan Abdülkadir tutuklandı. 2011 - TÜİK, enflasyon sepetini güncelledi. 2011 TÜFE sepeti 445 kalemden oluştu. Güncelleme sonucunda 2011 sepetine tramvay ücreti ve Süper Loto girdi, yünlü kumaş, kadın mantosu ve atık çöp ücreti sepetten çıkarıldı. 2023 - İsrail Ordusu'nun Batı Şeria'da ki Cenin kentine düzenlediği saldırı sonucu 9 kişi hayatını kaybetti. Doğumlar 1205 - Lizong, Çin'in Song Hanedanı'nın 14. imparatoru (ö. 1264) 1467 - Guillaume Budé, Fransız hümanist (ö. 1540) 1495 - Go-Nara, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 105. imparatorudur (ö. 1557) 1582 - Giovanni Lanfranco, Barok döneminin önde gelen İtalyan ressamı (ö. 1647) 1714 - Jean-Baptiste Pigalle, Fransız heykeltıraş (ö. 1785) 1715 - Claude Adrien Helvétius, Fransız filozoftur (ö. 1771) 1739 - Charles-François du Périer Dumouriez, Fransız Devrim Savaşları sırasında Fransız generali (ö. 1823) 1763 - XIV. Karl, İsveç ve Norveç'in ilk Fransız kralı (ö. 1844) 1781 - Achim von Arnim, Alman şair (ö. 1831) 1818 - Amédée de Noé, Fransız karikatürist ve taşbasmacı (ö. 1879) 1840 - Édouard Vaillant, Fransız devrimci, yayıncı, siyasetçi ve 1871 Paris Komünü üyesi (ö. 1915) 1861 - Louis Anquetin, Fransız ressam (ö. 1932) 1863 - Feridun Bey Köçerli, Azerbaycanlı yazar, filolog ve edebiyat eleştirmeni (ö. 1920) 1865 - Sabino de Arana, Bask milliyetçiliğinin teorisyeni (ö. 1903) 1880 - Douglas MacArthur, Amerikalı general (ö. 1964) 1884 - Edward Sapir, Amerikalı dilbilimci ve etnolog (ö. 1939) 1891 - İlya Ehrenburg, Sovyet yazar ve gazeteci (ö. 1967) 1893 - Christian Arhoff, Danimarkalı sahne ve sinema oyuncusu (ö. 1973) 1904 - Seán MacBride, İrlandalı devlet adamı ve 1974 Nobel Barış Ödülü sahibi ö. 1988) 1906 - Zühtü Müridoğlu, Türk heykeltıraş (ö. 1992) 1908 - Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 1990) 1911 - Polykarp Kusch, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1993) 1914 - Dürrüşehvar Sultan, son Osmanlı halifesi Abdülmecid Efendi'nin kızı (ö. 2006) 1918 - Nicolae Ceauşescu, Romanya Devlet Başkanı (ö. 1989) 1921 - Akio Morita, Japon iş insanı ve Sony'nin kurucusu (ö. 1999) 1925 - Paul Newman, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2008) 1928 - Roger Vadim, Fransız film yönetmeni (ö. 2000) 1932 - Alain David, Fransız atlet 1934 - André Lewin, Fransız diplomat (ö. 2012) 1940 - Ayten Gökçer, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu 1944 - Angela Davis, Amerikalı devrimci, filozof, hümanist ve yazar 1945 - Jacqueline du Pré, İngiliz çello sanatçısı (ö. 1987) 1946 - Michel Delpech, Fransız şarkıcı, besteci ve aktör (ö. 2016) 1947 - Argyris Koulouris, Yunan gitarist ve müzisyen 1949 - David Strathairn, Amerikalı oyuncu 1950 - Jörg Haider, Avusturyalı siyasetçi (ö. 2008) 1955 - Eddie Van Halen, Hollandalı müzisyen, söz yazarı ve yapımcı (ö. 2020) 1958 - Ellen DeGeneres, Amerikalı oyuncu ve komedyen 1958 - Gleb Nosovski, Rus matematikçi ve Yeni Kronoloji'nin yazarlarından biri 1959 - Nuri Bilge Ceylan, Türk film yönetmeni, senarist ve fotoğraf sanatçısı 1962 - Ricky Harris, Amerikalı oyuncu ve komedyen (ö. 2016) 1963 - José Mourinho, Portekizli teknik direktör 1971 - Aygün Kazımova, Azerbaycanlı eski sporcu, şarkıcı, besteci, oyuncu ve yapımcı 1973 - Melvil Poupaud, Fransız oyuncu 1978 - Sinan Çalışkanoğlu, Türk sinema, tiyatro, reklam ve dizi oyuncusu 1980 - Ertuğrul Arslan, Türk futbolcu 1981 - Colin O'Donoghue, İrlandalı oyuncu 1986 - Mustapha Yatabaré, Malili futbolcu 1990 - Sergio Pérez, Meksikalı Formula 1 pilotu 1991 - Nicolò Melli, İtalyan basketbolcu 1992 - Colton Underwood, Amerikan futbolu oyuncusu 1996 - Rabia Soytürk, Türk oyuncu 1997 - Gedion Zelalem, Almanya doğumlu Amerikalı futbolcu 2000 - Ester Expósito, İspanyol oyuncu Ölümler 1640 - Jindřich Matyáš Thurn, Çek asilzade (d. 1567) 1752 - Jean François de Troy, Fransız Rokoko ressamı ve duvar halısı tasarımcı (d. 1679) 1823 - Edward Jenner, İngiliz doktor (Çiçek aşısını bulan) (d. 1749) 1824 - Théodore Géricault, Fransız ressam ve taş baskı sanatçısı (d. 1791) 1828 - Caroline Lamb, İngiliz kadın soylu ve yazar (d. 1785) 1839 - Jens Esmark, Danimarkalı-Norveçli mineraloji profesörü (d. 1763) 1855 - Gerard de Nerval, Fransız şair ve yazar (Romantizm'in öncüsü) (intihar) (d. 1808) 1875 - George Finlay, İskoç tarihçi (d. 1799) 1879 - Julia Margaret Cameron, İngiliz fotoğrafçı (d. 1815) 1885 - Charles George Gordon, İngiliz general (d. 1833) 1895 - Arthur Cayley, İngiliz matematikçi (d. 1821) 1920 - ‎Jeanne Hébuterne‎‎, Fransız ressam ve yazar‎ (d. 1898) 1922 - Luigi Denza, İtalyan besteci (d. 1846) 1948 - Musa Kâzım Karabekir. Türk asker, Millî Mücadele Kahramanı ve siyaset adamı (d. 1882) 1952 - Horloogiyn Çoybalsan, Moğol komünist siyasetçi ve mareşal (d. 1895) 1962 - Lucky Luciano, Amerikalı gangster (d. 1897) 1973 - Edward G. Robinson, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1893) 1979 - Nelson A. Rockefeller, Amerikalı iş insanı, politikacı ve ABD'nin 41. Başkan Yardımcısı (d. 1908) 1985 - Kenny Clarke, Amerikalı caz davulcusu (d. 1914) 1992 - José Ferrer, Porto Rikolu oyuncu ve yönetmen (d. 1909) 2000 - Alfred Elton van Vogt, Amerikalı bilimkurgu yazarı (d. 1912) 2003 - Annemarie Schimmel, Alman İslam bilimcisi (d. 1922) 2003 - Valeri Brumel, Rus yüksek atlamacı (d. 1942) 2008 - Christian Brando, Amerikalı oyuncu (Marlon Brando'nun oğlu) (d. 1958) 2014 - Paula Gruden, Sloven kökenli Avustralyalı bir şair, çevirmen ve editördür (d. 1921) 2016 - Black, İngiliz şarkıcı (d. 1962) 2016 - Vasilya Fattakhova, bir Tatar şarkıcı (d. 1979) 2016 - Sahabzade Yakub Han, Pakistanlı orgeneral ve politik figür (d. 1920) 2016 - Colin Vearncombe, Black sahne ismiyle, 1980'lerin pop yıldızları arasında sayılan İngiliz şarkıcı (d. 1962) 2016 - Abe Vigoda, Amerikalı film ve dizi oyuncusu (d. 1921) 2017 - Ramdas Agarwal, Hint siyasetçi (d. 1937) 2017 - Saloua Raouda Choucair, Lübnanlı kadın ressam ve heykeltıraştır (d. 1917) 2017 - Mike Connors, Amerikalı erkek sinema oyuncusudur (d. 1925) 2017 - Barbara Hale, Amerikalı oyuncudur (d. 1922) 2017 - Aleksandr Kadakin, Rus diplomattır (d. 1949) 2018 - Elizabeth Hawley, Himalaya Dağları'nı araştıran Amerikalı kadın gazeteci ve gezi yazarı (d. 1923) 2018 - İgor Jukov, Rus piyanist, orkestra şefi ve ses mühendisi (d. 1936) 2018 - Jacques Languirand, Kanadalı radyocu, seslendirme sanatçısı, yazar ve oyuncu (d. 1931) 2018 - Hiromu Nonaka, Japon Liberal Demokrat Parti üyesi siyasetçidir (d. 1925) 2018 - Francisco Savín, Meksikalı orkestra şefi ve besteci (d. 1929) 2019 - Dale Barnstable, Amerikalı basketbol oyuncusu (d. 1925) 2019 - Patrick Bricard, Fransız aktör ve yönetmen (d. 1940) 2019 - Jean Guillou, Fransız besteci, orgcu, piyanist ve eğitimci (d. 1930) 2019 - Henrik Jørgensen, Danimarkalı atlet (d. 1961) 2019 - Michel Legrand, üç Oscar ödüllü Fransız film müzikleri bestecisi, aranjör, caz piyanisti, orkestra şefi (d. 1932) 2019 - Gerry Plamondon, Kanadalı profesyonel buz hokeyi oyuncusu (d. 1924) 2020 - Kobe Bryant, Amerikalı profesyonel basketbolcu (d. 1978) 2020 - Vsevolod Çaplin, Rus Ortodoks din adamı ve yazar (d. 1968) 2020 - Lucy Jarvis, Amerikalı televizyon yapımcısı (d. 1917) 2020 - Nathaniel R. Jones, Amerikalı yüksek mahkeme hâkimi ve siyasetçi (d. 1926) 2020 - Michou, Fransız şarkıcı, oyuncu ve gösteri sanatçısı (d. 1931) 2020 - Wang Xianliang, Çinli bir politikacı ve hükûmet yetkilisiydi (d. 1957) 2021 - Georgi Ananiev, Bulgaristanlı siyasetçidir (d. 1950) 2021 - Winfried Bölke, Alman bisiklet yarışçısı (d. 1941) 2021 - Hana Maciuchová, Çek tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1945) 2021 - Lars Norén, İsveçli oyun yazarı, romancı ve şair (d. 1944) 2021 - Carlos Holmes Trujillo, Kolombiyalı siyasetçi, diplomat, bilim insanı ve avukat (d. 1951) 2021 - Jozef Vengloš, Çekoslovak futbolcu ve teknik direktör (d. 1936) 2022 - Ernst Stankovski, Avusturyalı aktör (d. 1928) Tatiller ve özel günler Dünya Gümrük Günü 0126 26