3548 Eurybates

[bullvar_katip]

3548 Eurybates çapı yaklaşık olan bir Jüpiter truva asteroitidir. Karbonlu C tipi asteroitler sınıfına mensup olan cisim, Yunan kampı olarak adlandırılan Jüpiter'in L Lagrange noktasında yer alır. Adının verildiği Eurobates ailesinin ilk üyesidir. Ağustos 2027 tarihinde, Lucy görevi kapsamında ziyaret edilmesi planlanmaktadır. İkinci Palomar-Leiden Truva araştırması sırasında 1973 yılında keşfedilmiş ve Yunan mitolojisi kahramanlarından Eurybates'in adını almıştır. Dönme süresi 8,7 saat olan cisim en büyük Jüpiter truvalarından biridir. 2018 yılında Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen görüntüsüyle Queta adı verilen ve yaklaşık 1 kilometre çapında bir uyduya sahip olduğu anlaşılmıştır. Keşif 19 Eylül 1973 tarihinde, Hollandalı astronomlar Ingrid ve Cornelis Van Houten tarafından Leiden Gözlemevinde keşfedilmiştir. Bu keşif, Caliornia'da bulunan Palomar Gözlemevinde 1951 yılında Tom Gehrels tarafından çekilen fotoğraf plakaları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlk gözlemi ise Goethe Link Gözlemevinde isimlendirmesiyle yapılmıştır. Palomar'da yapılan resmi gözlemine dek gözlem yayı 22 yıl olarak ortaya çıkmıştır. 1906 yılında Max Wolf tarafından keşfedilen 588 Achilles'in keşfinden bu yana 7.000'den fazla Jüpiter truvalısı keşfedilmiştir. Palomar-Leiden truva araştırması ABD'de bulunan Palomar ve Hollanda'da bulunan Leiden gözlemevlerinin 1960'lı ve 1970'li yıllarda ortaklaşa yürüttüğü truva cismi keşfi araştırmalarından, her ne kadar araştırma kapsamında belirlenen geçici araştırma kodu "T-2" ile etiketlenmemiş olsa bile, ikincisinde keşfedilmiştir. Gehrels tarafından kullanılan Samuel Oschin teleskobu vasıtasıyla elde edilen fotoğraf plakalarının Leiden Gözlemevinde astrometri çalışmaları yürüten Ingrid ve Cornelis van Houten'e gönderilmesi yöntemiyle keşfedilmiştir. Yörünge ve sınıflandırma Eurybates, Jüpiter'in yörüngesiyle 1:1 yörüngesel rezonansta, cismin yörüngesinin 60° önünde seyreden ve Yunan kampı olarak adlandırılan L Lagrange noktasındaki yörüngesinde bulunan karanlık bir Jüpiter truva asteroididir. Güneş'e 4,7 ila 5,7 AU mesafede, yarı büyük ekseni 5,19 olan, bir tam dönüşünü 11 yıl 10 ayda (4.321 gün) tamamlayan bir yörüngeye sahiptir. Yörüngesinin dışmerkezliği 0,09 ve eğikliği 8°'dir. Eurybates ailesi Cisim, karbonlu ve ilkel bileşenli 218 adet bilinen üyesiyle az sayıda üyeye sahip olan Eurybates ailesinin ana gövdesidir. Jüpiter sisteminde tanımlanmış birkaç asteroit ailesi bulunmakta olup, bunlardan dört tanesi Yunan kampında yer almaktadır. Çarpışma olasılıklı olarak sınıflandırılan aile ilk kez 2011 yılında Jakup Rozenhal ve Miroslav Brož tarafından tanımlanmış ve 2014 yılında ilave araştırmalara konu edilmiştir. Aile üyeleri arasında yer alan diğer Jüpiter truvaları ise 5258 Rhoeo, 8060 Anius, 9818 Eurymachos, , ve 360072 Alcimedon'dur. Fiziksel özellikleri [[Dosya:3548_Eurybates_lightcurve_shape_model_2023.jpg|sol|küçükresim| Eurybates'in ışık eğrisinden türetilen şekil modeli]] Hem Lucy görev ekibi hem de Brian Warner'in Işıkeğrisi Veri Tabanı'na göre Eurybates karbonlu bir C tipi asteroit olarak sınıflandırılmaktadır. Eurybates ailesi üyelerinin tayf tipleri genel olarak C ve P tipi asteroitlerden meydana gelmektedir. Dönel ışık eğrileri Mayıs 1992 tarihinde Şili'nin kuzeyinde yer alan La Silla Gözlemevinde bulunan ve günümüzde kullanımı sonlandırılan ESO-1 metre teleskop kullanılarak Stefano Mottola ve Maria Gonano-Beurer tarafından gerçekleştirilen fotometrik gözlemler neticesinde Eurybates'in dönel ışık eğrisi elde edilmiştir. Işıkeğrisi analizi cismin dönme süresini 0,20 büyüklükteki bir parlaklık değişimiyle 8.711 saat olarak hesaplamıştır. Ekim 2010'da ise, Kaliforniya'daki Goat Mountain Astronomik Araştırma İstasyonunda (G79) Amerikalı astronom Robert Stephens tarafından yapılan fotometrik gözlemler, 8,73 saatlik ortak bir periyot ve 0,19 büyüklüğünde (U=2+) bir genlik vermiştir. Cismin eksen eğikliği eliptik düzeleme göre 150° olup, cisim kendi ekseni etrafında ters yönde dönmektedir. Çap ve albedo IRAS ve Akari uyduları ile NEOWISE misyonu verilerine göre, Eurybates'in çapı 63,89 ila 72,14 kilometre olup, yüzey albedo değeri ise 0,52 ila 0,060 aralığında hesaplanmaktadır. The Collaborative Asteroid Link (CALL) projesi ise IRAS'ın elde ettiği verileri doğrulamış, buna göre cismin albedosunu 0,0491 ve çapını ise 72,08 kilometre olarak hesaplayarak, görünür büyüklüğünü 9,6 olarak tespit etmiştir. Adlandırma Cisim Yunan mitolojisinde, Truva savaşında Yunan tarafında haberci olarak bulunan kahraman Eurybates'e atfen adlandırılmıştır. Resmi adlandırma duyurusu Küçük Gezegen Merkezi tarafından 28 Nisan 1991'de duyurulmuştur. Lucy görevi sol|küçükresim|270x270pik|Lucy görevinin izleyeceği yolun bir animasyonu. 2021 yılında uzaya fırlatılan Lucy görevi kapsamında cismin ziyaret edilmesi planlanmaktadır. Yakın geçişin gerçekleşeceği tarih olarak 12 Ağustos 2027 belirlenmiştir. Lucy asteroide mesafeye kadar, bağıl hız ve 81°'lik güneş fazı açısı ile yaklaşacaktır. Uydusu Eurybates'in bilinen tek uydusu olan Queta, Meksikalı Olimpik atlet Enriqueta Basilio'nn onuruna isimlendirilmiştir. Geçici adlandırması S/2018(3548)1 olup, 2018 yılında Hubble ile yapılan gözlemler neticesinde Keith S. Noll ve ekibi tarafından keşfedilmiştir. Sonraki ilave gözlemlerde elde edilen bulgular neticesinde cismin bir uydu olduğu onaylanmış ve 9 Ocak 2020 tarihinde resmi olarak ilan edilmiştir. Cisme, Uluslararası Astronomi Birliği'nin Jüpiter truvalarına (H>12) Olimpik atletlerin isimlerinin verilmesine yönelik aldığı yeni adlandırma kararları çerçevesinde Queta ismi 15 Ekim 2020'de verilmiştir. Adlandırma alıntısında, Enriqueta Basilio'nun, Yunan mitolojisindeki Eurybates gibi habercilerin rolüne benzer şekilde, 1968 Yaz Olimpiyatları'ndaki ilk kadın meşale taşıyıcısı olması hususunun altı çizilmiştir. Queta'nın görünür büyüklüğü ~26,77 değeriyle oldukça zayıftır. Uydu Eurybates'ten en az 6,000 kat daha sönüktür, bu da Queta'nın Eurybates ile aynı albedoya sahip olması durumunda yaklaşık çapında çok küçük bir uydu olduğunu göstermektedir. Uydunun yörünge dönemi gün, yarı büyük ekseni ve dış merkezliği 'dur. Bilinen çarpışma ailesinin bir parçası olduğu için muhtemelen Eurybates'in de bir parçasıdır. Uydunun varlığı Lucy görevi üzerinde herhangi bir olumsuz etki yaratmamakla birlikte, uzay aracının 2027'deki uçuşu sırasında incelemesi için ek bir nesne sağlamaktadır. Kaynakça Dış bağlantılar Long-term evolution of asteroid families among Jovian Trojans , Jakub Rozehnal and Miroslav Brož (2014) Asteroid Lightcurve Database (LCDB), sorgu formu Dictionary of Minor Planet Names, Google books Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets (1)-(5000) – Minor Planet Center Kategori:1973'te keşfedilen astronomik cisimler Kategori:Adlandırılmış küçük gezegenler Kategori:Tom Gehrels'in keşifleri Kategori:Ingrid van Houten-Groeneveld'in keşifleri Kategori:Cornelis Johannes van Houten'in keşifleri Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları Kategori:Eurybates asteroitleri Kategori:Truva (gök cismi) Kategori:Jüpiter truvalıları