5 Eylül

[bullvar_katip]

Olaylar 1669 - Girit, Osmanlı İmparatorluğu'nca ilhak edildi. 1698 - Rus Çarı I. Petro, ülkesini batılılaştırma çabalarının bir parçası olarak, din adamları ve köylüler dışında sakal bırakan her erkeğe özel bir vergi yükümlülüğü getirdi. 1795 - ABD ile Osmanlı İmparatorluğu arasında, ABD'yi yıllık vergiye bağlayan ABD - Osmanlı Sözleşmesi imzalandı. 1800 - Napolyon Bonapart, Malta adasını İngiltere'ye bıraktı. (oysa adayı 1798'de İngilizlerden kendisi almıştı) 1839 - Çin'le İngiltere arasındaki I. Afyon Savaşı başladı. 1882 - İngiltere futbol kulübü olan Tottenham Hotspur FC kuruldu. 1920 - II. Yozgat Ayaklanması başladı. 1922 - Türk Kurtuluş Savaşı: Türk Ordusu, Yunan İşgali altındaki Nazilli, Alaşehir ve Susurluk'a girdi. 1930 - Serbest Cumhuriyet Fırkası lideri Fethi Bey'in 4 Eylül'de İzmir'e gelişinden sonra, bazı kişiler gösteri yaparak Cumhuriyet Halk Fırkası binasını ve Anadolu gazetesi idarehanesini taşladılar. 1938 - Atatürk, vasiyetnamesini yazdırdı. Vasiyet, Ankara 3. Sulh Hukuk Hakimi Osman Selçuk Selçuk tarafından 28 Kasım 1938'de açıldı. 1945 - Türkiye'de çok partili döneme geçişin ilk partisi olan Millî Kalkınma Partisi kuruldu. 1950 - Başvuru fazlalılığı yüzünden, üniversite giriş sınavı uygulaması başlatıldı. 1955 - İstanbul Sultanahmet'te yeni Adliye Sarayı hizmete açıldı. 1957 - Jack Kerouac'ın yazdığı Yolda romanı, Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlandı. 1960 - Muhammed Ali (Cassius Clay), 1960 Roma Olimpiyatlarında altın madalya kazandı. 1963 - 20-21 Mayıs'ta askeri darbe girişiminde bulunan Albay Talat Aydemir, Ankara 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesi'nce idama mahkûm edildi. 1972 - Münih Katliamı: Filistinli Kara Eylül Hareketi militanları, 1972 Yaz Olimpiyatları için Münih'e gelen İsrailli sporculara ateş açtı; bir sporcu hayatını kaybederken, biri ağır yaralandı, 9 kişi rehin alındı. 1973 - Devlet Film Arşivi'nde yangın çıktı; Atatürk'ün tek kopyalı filmleri yandı. 1973 - Dünyanın en uzun karayolu tüneli olan Gotthard Zemin Tüneli açıldı. 1991 - Nelson Mandela, Güney Afrika'da Başkan seçildi. 2012 - Afyonkarahisar'da bulunan askeri depoda meydana gelen patlamada, 25 asker öldü. 2021 - Gine'de askeri darbe oldu. 2022 - Çin'de Luding depremi gerçekleşti. Doğumlar [[Dosya:WillhuntEv.jpg|küçükresim|sağ|Evanescence davulcusu Will Hunt]] 699 - Ebû Hanîfe, Hanefi mezhebinin kurucusu (ö. 767) 1187 - VIII. Louis, Fransa Kralı (ö. 1226) 1319 - IV. Pedro, Aragon Kralı (ö. 1387) 1567 - Date Masamune, Japon siyasetçi ve Daimyo (ö. 1636) 1568 - Tommaso Campanella, İtalyan şair, yazar ve Platoncu filozof (ö. 1639) 1621 - Juan Andrés Coloma, Elda'nın dördüncü Kontu (ö. 1694) 1638 - XIV. Louis, Fransa Kralı (ö. 1715) 1667 - Giovanni Girolamo Saccheri, İtalyan matematikçi (ö. 1733) 1695 - Carl Gustaf Tessin, İsveçli politikacı (ö. 1770) 1704 - Maurice Quentin de La Tour, Fransız, Rococo tarzlı portreci ressam (ö. 1788) 1722 - Frederick Christian, Saksonya Elektörlüğü Prensi (ö. 1763) 1725 - Jean-Étienne Montucla, Fransız matematikçi (ö. 1799) 1733 - Christoph Martin Wieland, Alman şair, çevirmen (ö. 1813) 1735 - Johann Christian Bach, Alman besteci (ö. 1782) 1750 - Robert Fergusson, İskoç şair (ö. 1774) 1751 - François Joseph Westermann, Fransız devrimci ve komutan (ö. 1794) 1769 - John Shortland, İngiliz deniz subayı (ö. 1810) 1771 - Karl (Teschen Dükü), Avusturya arşidükü, askeri reformcu ve kuramcı (ö. 1847) 1774 - Caspar David Friedrich, Alman ressam (ö. 1840) 1775 - Juan Martín Díez, İspanyol asker ve İspanyol Bağımsızlık Savaşı'nda gerilla lideri (ö. 1825) 1791 - Giacomo Meyerbeer, Alman opera bestecisi (ö. 1864) 1817 - Aleksey Konstantinoviç Tolstoy, Rus yazar (ö. 1875) 1847 - Jesse James, Amerikalı haydut (ö. 1882) 1876 - Wilhelm Ritter von Leeb, Alman Generalfeldmarschall (ö. 1956) 1881 - Otto Bauer, Avusturyalı politikacı (ö. 1938) 1901 - Mario Scelba, İtalyan politikacı (ö. 1991) 1902 - Darryl F. Zanuck, Akademi ödüllü Amerikalı film yapımcısı (ö. 1979) 1905 - Arthur Koestler, Macar asıllı İngiliz yazar (ö. 1983) 1912 - John Cage, Amerikalı besteci, filozof, yazar ve baskıcı (ö. 1992) 1914 Stuart Freeborn, İngiliz makyaj sanatçısı (ö. 2013) Nicanor Parra, Matematikçi ve şair (ö. 2018) 1915 - Emel Korutürk, Türk ressam ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 6. cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün eşi (ö. 2013) 1920 - Fons Rademakers, Hollandalı senarist ve film yapımcısı (ö. 2007) 1921 - Nazife Güran, Türk besteci (ö. 1993) 1922 - Gisela Trowe, Alman oyuncu ve seslendirme sanatçısı (ö. 2010) 1925 - Annick Alane, Fransız kadın tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (ö. 2019) 1926 - Mişel bin Abdülaziz el-Suud, Suudi Arabistan Kraliyet ailesi üyesi prens, iş insanı ve siyasetçi (ö. 2017) 1927 Guy Braibant, Fransız hukukçu Malcolm Allison, İngiliz futbolcu ve teknik direktör 1929 Bob Newhart, Amerikalı varyete sanatçısı ve oyuncu Andriyan Nikolayev, Çuvaş kökenli Sovyet kozmonotu (ö. 2004) 1930 - Nedret Güvenç, Türk tiyatro sanatçısı ve sinema oyuncusu (ö. 2021) 1933 - Bernt Andersson, İsveçli futbolcu ve teknik direktör (ö. 2020) 1937 Antonio Valentín Angelillo, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (ö. 2018) William Devane, Amerikalı tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu 1939 - George Lazenby, Avustralyalı aktör ve eski model 1940 - Raquel Welch, Amerikalı aktris (ö. 2023) 1942 - Werner Herzog, Alman film yönetmeni 1943 Cengiz Kocatoros, Türk futbolcu Jack Charles, Avustralya Aborjin yerlisi kökenli aktör, müzisyen ve aktivist Mehmet Eymür, Türk istihbaratçı 1945 - Okan Ersoy, Türk kuantum optiği, lazerler, sinyal işleme ve görüntü işleme konularında uzmanlaşmış bilim insanı 1946 Freddie Mercury, Hint asıllı İngiliz müzisyen ve Queen grubunun solisti (ö. 1991) Loudon Wainwright III, Amerikalı şarkı yazarı, folk şarkıcısı, mizahçı ve oyuncu 1947 - Bruce Yardley, Avustralyalı profesyonel kriketçi ve antrenör (ö. 2019) 1948 İsmail Arca, Türk futbolcu Benita Ferrero-Waldner, Avusturyalı siyasetçi, eski bakan 1949 - Sami Ezzib, Filistin asıllı İsviçreli hukukçu 1951 Paul Breitner, Alman eski futbolcu Michael Keaton, Amerikalı aktör 1952 - Kemal Yalçın, Türk yazar ve edebiyatçı 1955 - Cristóbal González-Aller Jurado, İspanyol diplomat 1956 - Samet Aybaba, Türk futbolcu ve teknik direktör 1957 - Emly Starr, Belçikalı şarkıcı 1958 - Tacim Çiçek, Türk şair, eleştirmen ve yazar 1959 - Hüseyin Gelis, Türk iş insanı ve Siemens Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO'su 1962 - Nancy Makri, Illinois Üniversitesi'nde Kimya ve Fizik Profesörü 1963 Juan Alderete, Meksikalı-Amerikalı müzisyen Taki Inoue, Eski Japon yarışçı 1964 Frank Farina, Avustralyalı eski futbolcu ve teknik direktör Sergei Loznitsa, Ukraynalı film yönetmeni 1965 - David Brabham, Avustralyalı Formula 1, Le Mans ve Tur yarışçısı 1966 - Milinko Pantić, Eski Yugoslav millî futbolcu 1967 Salih Kenan Şahin, Türk siyasetçi ve tıp doktoru Matthias Sammer, Eski futbolcu ve teknik direktör 1968 - Brad Wilk, Amerikalı müzisyen 1969 Leonardo Araújo, Brezilyalı eski millî futbolcu ve teknik direktör Dweezil Zappa, Amerikalı rock müzik gitaristi 1970 - Lütfiye Selva Çam, Türk siyasetçi 1971 - Will Hunt, Amerikalı müzisyen, besteci ve rock grubu Evanescence'ın davulcusu 1973 Kaan Tangöze, Türk müzisyen ve Duman müzik grubunun solisti Nedim Akbulut, Türk futbolcu ve teknik direktör Rose Arianna McGowan, Amerikalı sinema oyuncusu 1974 - Ivo Ulich, Çek eski milli futbolcu 1975 - George Boateng, Hollandalı futbolcu 1976 - Carice van Houten, Hollandalı tiyatro ve sinema oyuncusu 1977 Joseba Etxeberria, İspanyol millî futbolcu Nazr Mohammed, Amerikalı basketbolcu 1978 - Ceyda Bölünmez Çankırı, Türk siyasetçi 1979 - John Carew, Gambiya asıllı Norveçli eski futbolcu 1980 Franco Costanzo, Arjantinli millî futbolcu Marianna Madia, İtalyan siyasetçi. 1981 - Esin Sayın Kayser, Türk haber spikeri, sunucu ve müzisyen 1982 - Alexandre Geijo, İspanyol futbolcu 1983 Pablo Granoche, Uruguaylı futbolcu Fatih Takmaklı, Türk yazar ve iş insanı 1984 Erin Krakow, Amerikalı oyuncu Annabelle Wallis, İngiliz Aktris Arif Çoban, Türk Eski futbolcu 1985 Pak Chol-jin, Kuzey Koreli millî futbolcu Kristi Vangjeli, Arnavut futbolcu Masaki Iida, Japon futbolcu 1986 - Nayuha Toyoda, Japon millî futbolcu 1987 Yakup Bugun, Türk futbolcu Tomohiro Yamauchi, Japon eski futbolcu 1988 Felipe Caicedo, Ekvadorlu futbolcu Nuri Şahin, Türk futbolcu 1989 Elena Delle Donne, Amerikalı profesyonel basketbolcu José Ángel Valdés, İspanyol futbolcu 1990 Lance Stephenson, Amerikalı profesyonel basketbol oyuncusu Kim Yu-Na, Güney Koreli buz patenci Franco Zuculini, Arjantinli millî futbolcu 1991 Skandar Keynes, İngiliz aktör Zeki Yavru, Türk futbolcu 1993 - Anthony "T. J." Warren, Jr, Amerikan basketbol oyuncusu 1994 - Alfonso González, Meksikalı futbolcu 1995 - Caroline Sunshine, Amerikalı dansçı, oyuncu ve şarkıcı 1996 - Lee Su-hyun, Güney Koreli şarkıcı 1997 - Maartje Verhoef, Hollandalı manken 1999 - Alina Hruşına, Avrupa şampiyonu Ukraynalı güreşçi Ölümler 1165 - Nijō, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 78. imparatoru (d. 1143) 1548 - Catherine Parr, İngiltere Kraliçesi (d. 1512) 1857 - Auguste Comte, Fransız matematikçi (d. 1798) 1876 - Manuel Blanco Encalada, Şilili siyasetçi ve Şili'nin ilk Devlet Başkanı (d. 1790) 1877 - Çılgın At, Lakota kızılderilileri Şefi (d. 1849) 1883 - Gaspare Fossati, İtalyan mimar (d. 1809) 1901 - Ignacij Klemenčič, Sloven fizikçi (d. 1853) 1906 - Ludwig Boltzmann, Avusturyalı fizikçi (d. 1844) 1914 - Charles Péguy, Fransız şair (d. 1873) 1917 - Marian Smoluchowski, Polonyalı fizikçi (d. 1872) 1926 - Karl Harrer, Alman gazeteci ve politikacı (d. 1890) 1937 - David Hendricks Bergey, Amerikalı bakteriyolog (d. 1860) 1948 - Zenón Díaz, Arjantinli eski millî futbolcu (d. 1880) 1953 - Richard Walther Darré, Alman siyasetçi ve Gıda ve Tarım Bakanı (d. 1895) 1956 - Mary Meigs Atwater, Amerikalı dokumacı (d. 1878) 1964 - Olympe Démarez, Fransız avukat (d. 1878) 1970 - Walter Schreiber, Alman SS subayı (d. 1893) 1991 - Fahrelnissa Zeid, Türk ressam (d. 1901) 1993 - Claude Renoir, Fransız görüntü yönetmeni (yönetmen Jean Renoir'ın yeğeni ve ressam Pierre Auguste Renoir'ın torunu) (d. 1914) 1993 - Samim Kocagöz, Türk yazar (d. 1916) 1997 - Georg Solti, Macar asıllı orkestra ve opera şefi (d. 1912) 1997 - Rahibe Teresa, Arnavut hayırsever ve Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1910) 1999 - Alan Clark, İngiliz siyasetçi, milletvekili ve siyaset yazarı (d. 1928) 2012 - Ediz Bahtiyaroğlu, Türk-Boşnak millî futbolcu (d. 1986) 2013 - Rochus Misch, Nazi Almanyası'nda asker (d. 1917) 2014 - Simone Battle, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1989) 2015 - Setsuko Hara, Japon oyuncu (d. 1920) 2016 - Hugh O'Brian, Amerikalı oyuncu (d. 1925) 2016 - İsrafil Yılmaz, Suriye İç Savaşı'nda savaşmış Türk asıllı Hollandalı militan (d. 1987) 2017 - Nicolaas Bloembergen, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1920) 2018 - François Flohic, Fransız amiral (d. 1920) 2018 - Beatriz Segall, Brezilyalı oyuncu (d. 1926) 2019 - Kiran Nagarkar, Hint roman yazarı, eleştirmen, oyan yazarı ve senarist (d. 1942) 2019 - Jaroslav Weigel, Çek aktör, oyun yazarı, çizgi roman sanatçısı ve ressam (d. 1931) 2020 - Johny Bakshi, Hint film yönetmeni ve yapımcısı (d. 1932) 2020 - Jiri Menzel, Senarist ve film yapımcısı (d. 1938) 2020 - Erbil Tuşalp, Türk gazeteci ve yazar (d. 1945) 2023 - Mehmet Ulay, Türk tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1942) Tatiller ve özel günler Dünya Omurilik Felçlileri Günü Kaynakça 0905 05