5 Kasım

[bullvar_katip]

Olaylar 1138 - Lý Anh Tông, 37 yıllık bir saltanata başlayarak iki yaşında Vietnam imparatoru olarak tahta çıktı. 1499 - Jehan Lagadeuc tarafından 1464'te Tréguier'de yazılan Catholicon Yayını; bu ilk Bretonca sözlük ve aynı zamanda ilk Fransızca sözlüktür. 1556 - Hindistan'daki Babür İmparatorluğu, II. Panipat Zaferi'ni kazanarak eski gücüne kavuştu. Tahtta hak iddia eden Hemu, Ekber Şah'ın veziri Bayram Han tarafından yenildi ve Babür Hanedanının fetret devri sona erdi. 1605 - Guy Fawkes İngiltere'de Westminster Sarayı'nı havaya uçurmaya kalkıştı. Fawkes ve arkadaşları idam edildi. (Barut komplosu) 1638 - IV. Murat komutasındaki Osmanlı ordusu, Musul'a girdi. 1757 - Prusya Kralı II. Friedrich, Yedi Yıl Savaşları'nda Fransa'yı, Rosbach'da yendi. 1780 - Albay LaBalme komutasındaki Fransız-Amerikan kuvvetleri Miami Şefi 'Little Turtle' tarafından yenildi. 1840 - Afganistan, İngilizlere teslim oldu. 1854 - İngiliz-Fransız Birleşik Donanması Kırım Savaşı’nda Rus donanmasını yenilgiye uğrattı. 1895 - Rochester, New York'tan George B. Selden, benzinle çalışan otomobil için ilk ABD patentini aldı. 1898 - Negrese milliyetçileri, İspanyol yönetimine karşı ayaklandı ve kısa ömürlü Negros Cumhuriyeti'ni kurdu. 1911 - 29 Eylül 1911'de Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan ettikten sonra; İtalya, Trablus ve Sirenayka'yı ilhak etti. 1912 - ABD Başkanlık seçimlerini Woodrow Wilson kazandı. 1914 - Birleşik Krallık ve Fransa, Osmanlı İmparatorluğuna savaş ilan etti. 1914 - Kıbrıs'ın yönetimi, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Birleşik Krallık'a geçti. 1919 - Gaziantep, Fransız kuvvetleri tarafından işgal edildi. 1922 - İsmet Paşa başkanlığındaki TBMM Delegasyonu, Lozan Barış Konferansına katılmak üzere, İsviçre'ye hareket etti. 1924 - Çin'in "Küçük İmparator"u Puyi, krallık sarayından çıkarıldı. Mançu unvanları iptal edildi. 1925 - Benito Mussolini, sol partilerin tümünü kapattı. 1925 - Ankara Hukuk Fakültesi, Atatürk tarafından açıldı. 1930 - İlk televizyon reklamı Londra'da gösterildi. 1934 - Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü (Türkiye) kuruldu. 1936 - Eski adı Mekteb-i Mülkiye olan Siyasal Bilgiler Okulu İstanbul'dan Ankara'ya taşındı. 1939 - Hatay ilinde 5 sandalye için milletvekili ara seçimi yapıldı. 1940 - ABD Başkanlık seçimlerini Franklin D. Roosevelt kazandı. 1942 - II. Dünya Savaşı günlerinde, lokantalara ve birahanelere ekmek verilmesi yasaklandı. 1945 - Kolombiya, Birleşmiş Milletler örgütüne üye oldu. 1956 - Sovyet tankları Macaristan'daki ayaklanmayı bastırdı; Janos Kadar başkanlığında yeni bir Hükümet kuruldu. 1957 - Vatan Partisi Genel Başkanı Dr. Hikmet Kıvılcımlı tutuklandı. Kıvılcımlı, dini siyasete alet ederek komünizm propagandası yapmakla suçlanıyordu. 1964 - Türkiye - Sovyetler Birliği Kültür Anlaşması imzalandı. 1968 - ABD Başkanlık seçimlerini Richard M. Nixon kazandı. 1972 - Bülent Ecevit, bir gün önce CHP üyeliğinden istifa eden İsmet İnönü için, "İnönü'ye esenlik ve uzun ömür dilerim" dedi. 1979 - Ayetullah Humeyni ABD'yi en büyük şeytan ilan etti. 1984 - Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ırkçılığa karşı genel grev yapıldı. 1986 - Yanmasının ardından 45 yıl sonra, İstanbul Ortodoks Fener Rum Patrikhanesi'nin yeniden yapılmasına izin verildi. 1991 - Filipinler'de meydana gelen selde yaklaşık 7000 kişi öldü. 1994 - 45 yaşındaki George Foreman, Michael Moorer'ı nakavt ederek en yaşlı ağır sıklet boks şampiyonu oldu. 1996 - ABD Başkanlık seçimlerini Bill Clinton kazandı. 2006 - Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'e, bir kentte 148 Şiinin öldürülmesi suçundan idam cezası verildi. Doğumlar 1271 - Mahmud Gazan, Moğol Hükümdarı (ö. 1304) 1615 - İbrahim, Osmanlı'nın 18. Padişahı (ö. 1648) 1667 - Christoph Ludwig Agricola, Alman ressam (ö. 1719) 1827 - Nikolay Severtzov, Rus doğa tarihçisi (ö. 1885) 1851 - Charles Dupuy, Fransız siyaset adamı (ö. 1923) 1854 - Paul Sabatier, Fransız kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1941) 1873 - Edwin Flack, Avustralyalı atlet ve tenisçi (ö. 1935) 1892 - John Alcock, İngiliz havacı (Atlas Okyanusu'nu ilk kez geçen) (ö. 1919) 1892 - J. B. S. Haldane, İngiliz genetikçi ve evrimsel biyolog (ö. 1964) 1893 - Raymond Loewy, Fransız asıllı Amerikalı endüstriyel tasarımcı (ö. 1986) 1911 - Roy Rogers, Amerikalı aktör (ö. 1998) 1913 - Vivien Leigh, İngiliz sinema oyuncusu ("Rüzgâr Gibi Geçti" filminin Oscar ödüllü oyuncusu) (ö. 1967) 1920 - Douglass North, Amerikalı ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (ö. 2015) 1921 - György Cziffra, Macar piyanist (ö. 1994) 1921 - Fevziye Fuad, İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin ilk eşi (ö. 2013) 1922 - Maria Garbowska-Kierczyńska, Polonyalı oyuncu (ö. 2016) 1922 - Yitzchok Scheiner, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İsrailli haham (ö. 2021) 1923 - Biserka Cvejić, Sırp opera sanatçısı ve akademisyen (ö. 2021) 1926 - John Berger, İngiliz yazar ve sanat eleştirmeni (ö. 2017) 1930 - Wim Bleijenberg, Hollandalı eski millî futbolcu (ö. 2016) 1931 - Gil Hill, Amerikalı oyuncu (ö. 2016) 1931 - Ike Turner, Amerikalı Reggae-Rock müzisyeni şarkıcısı ve söz yazarı (ö. 2007) 1936 - Michael Dertouzos, Yunan-Amerikalı akademisyen (ö. 2001) 1936 - Uwe Seeler, Alman eski millî futbolcu (ö. 2022) 1938 - Joe Dassin, Amerikalı-Fransız şarkıcı (ö. 1980) 1941 - Arthur Garfunkel, Amerikalı şarkıcı, şair ve aktör 1943 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, aktör ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 2017) 1945 - Peter Pace, Amerikalı general ve Genelkurmay Başkanı 1945 - Aleka Papariga, Yunan siyasetçi 1948 - Peter Hammill, İngiliz besteci 1948 - William D. Phillips, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi 1949 - Armin Shimerman, Amerikalı oyuncu 1950 - Thorbjørn Jagland, Norveçli siyasetçi 1952 - Vandana Shiva, Hint çevreci ve küreselleşme karşıtı yazar 1952 - Bill Walton, Amerikalı eski profesyonel basketbol oyuncusu 1953 - Oleh Blohin, Ukraynalı Futbol teknik direktör 1953 - Brad Fuller, Amerikalı besteci ve ses mühendisi (ö. 2016) 1954 - Vincenzo D'Amico, İtalyan profesyonel futbolcu (ö. 2023) 1954 - Alejandro Sabella, Arjantinli teknik direktör ve eski futbolcu (ö. 2020) 1954 - Jeffrey Sachs, Amerikalı ekonomist 1955 - Kris Jenner, Amerikalı iş insanı 1956 - Lavrendis Maheriças, Yunan rock müzisyeni ve şarkı sözü yazarı (ö. 2019) 1958 - Robert Patrick, Amerikalı film ve TV aktörü 1959 - Bryan Adams, Kanadalı müzisyen 1960 - Tilda Swinton, İngiliz oyuncu 1961 - Alan G. Poindexter, Amerikalı astronot (ö. 2012) 1963 - Hans Gillhaus, Hollandalı eski futbolcu 1963 - Tatum O'Neal, Amerikalı oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi 1963 - Jean-Pierre Papin, Fransız eski futbolcu ve teknik direktör 1964 - Abedi Pele, Ganalı futbolcu 1965 - Famke Janssen, Hollandalı sinema oyuncusu ve model 1968 - Sam Rockwell, Amerikalı oyuncu ve Oscar ödülü sahibi 1969 - Meltem Cumbul, Türk sinema ve dizi oyuncusu 1971 - Jonny Greenwood, İngiliz müzisyen 1972 - İdil Fırat, Türk sinema ve dizi oyuncusu 1972 - Sergen Yalçın, Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör 1974 - Angela Gossow, Alman müzisyen ve Arch Enemy'nin vokalisti 1974 - Dado Pršo, Hırvat eski millî futbolcu 1977 - Murat Evgin, Türk şarkıcı 1977 - Richard Wright, İngiliz eski futbolcu 1978 - Xavier Tondo, İspanyol bisikletçi (ö. 2011) 1978 - Bubba Watson, Amerikalı golfçü 1979 - Mihalis Haciyannis, Kıbrıs Rumu şarkıcı 1979 - David Suazo, Honduraslı millî futbolcu 1980 - Christoph Metzelder, Alman futbolcu 1980 - Antonella Del Core, İtalyan voleybolcu 1980 - Orkun Usak, Türk eski millî futbolcu 1983 - Alexa Chung, İngiliz sunucu ve model 1983 - Mike Hanke, Alman futbolcu 1984 - Eliud Kipchoge, Kenyalı uzun mesafe koşucusu 1985 - Pınar Saka, Türk kısa mesafe koşucusu 1986 - BoA, Güney Koreli şarkıcı, söz yazarı, prodüktör, dansçı ve oyuncu 1986 - Ian Mahinmi, Fransız profesyonel basketbol oyuncusu 1986 - Kasper Schmeichel, Danimarkalı millî futbolcu 1987 - Kevin Jonas, Amerikalı müzisyen, oyuncu ve Jonas Brothers grubunun gitaristi 1987 - Çağlar Ertuğrul, Türk dizi, sinema ve tiyatro oyuncusu 1987 - O. J. Mayo, Amerikalı profesyonel basketbolcu 1991 - Lyubov İlyuşeçkina, Rus buz patenci 1991 - Shōdai Naoya, Japon profesyonel sumo güreşçisi 1992 - Marco Verratti, İtalyan futbolcu Ölümler 1370 - III. Casimir, 1333'ten 1370'e kadar bugünkü Polonya'nın öncülü olan Lehistan Krallığı'nın hükümdarı (d. 1310) 1515 - Mariotto Albertinelli, İtalyan ressam (d. 1474) 1848 - Josua Heilmann, Fransız mucit ve sanayici (d. 1796) 1879 - James Clerk Maxwell, İskoçyalı matematikçi ve fizikçi bilim insanı (d. 1831) 1914 - August Weismann, Alman biyolog (d. 1834) 1930 - Christiaan Eijkman, Hollandalı tıp adamı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1858) 1930 - Luigi Facta, İtalyan siyasetçi (d. 1861) 1934 - Carl Charlier, İsveçli astronom (d. 1862) 1937 - Bolesław Leśmian, Polonyalı şair ve sanatçı (d. 1877) 1937 - Yeğişe Çarents, Ermeni şair ve yazar (d. 1897) 1942 - Kiyoura Keigo, Japonya'nın 13. başbakanı (d. 1850) 1943 - Frank Campeau, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1864) 1944 - Alexis Carrel, Fransız cerrah ve fizyolog (d. 1873) 1955 - Charley Toorop, Hollandalı ressam (d. 1891) 1955 - Maurice Utrillo, Fransız ressam (d. 1883) 1956 - Art Tatum, Amerikalı caz piyanisti (d. 1909) 1958 - Ahmet Muhtar Cilli, Türk siyasetçi (d. 1871) 1960 - Mack Sennett, Kanadalı film yapımcısı ve yönetmen (d. 1880) 1968 - Vasil Makuh, Ukraynalı eylemci (d. 1927) 1972 - Alfred Schmidt, Eston halterci (d. 1898) 1973 - İsmail Dümbüllü, Türk orta oyunu ve tuluat sanatçısı (d. 1897) 1975 - Annette Kellermann, Avustralyalı profesyonel yüzücü, vodvil yıldızı, sinema oyuncusu ve yazar (d. 1887) 1975 - Edward Lawrie Tatum, Amerikalı genetikçi ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1909) 1977 - Aleksey Stahanov, Stahanovizmin öncüsü olan Sovyetler Birliği madencisi (ö. 1906) 1985 - Arnold Çikobava, Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog (d. 1898) 1985 - Spencer W. Kimball, Amerikalı iş insanı, dini lider ve İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 12. başkanı (d. 1895) 1988 - Naşide Saffet Esen, Türk model ve 1931 Türkiye güzeli (d. 1912) 1989 - Vladimir Horowitz, Rus piyanist (d. 1903) 1992 - Adile Ayda, Türk diplomat, akademisyen ve yazar (ilk kadın diplomat) (d. 1912) 1997 - Isaiah Berlin, çağdaş İngiliz ahlak ve siyaset filozofu (d. 1909) 1998 - Momoko Kōchi, Japon sinema oyuncusu (d. 1932) 2002 - Marc Bonnefous, Fransız diplomat (d. 1924) 2005 - John Robert Fowles, İngiliz yazar (d. 1926) 2006 - Bülent Ecevit, Türk gazeteci, şair, yazar, siyasetçi ve Türkiye eski Başbakanı (d. 1925) 2007 - Nils Liedholm, İsveçli eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1922) 2010 - Jill Clayburgh, Amerikalı eski oyuncu (d. 1944) 2014 - Manitas de Plata, Fransız flamenko gitaristi ve bestecisi (d. 1921) 2015 - Nora Brockstedt, Norveçli şarkıcı (d. 1923) 2015 - Czesław Kiszczak, Polonya'nın generali, komünist dönemi içişleri bakanı (1981-1990) ve başbakan (1989) (d. 1925) 2017 - Renzo Calegari, İtalyan çizgi roman sanatçısı ve animatör (d. 1933) 2017 - Robert Knight, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1945) 2017 - Mansur bin Mukrin bin Abdülaziz el-Suud, Suud Hanedanı üyesi iş insanı ve siyasetçi (d. 1974) 2017 - Dionatan Teixeira, Brezilya asıllı, Slovak futbolcu (d. 1992) 2019 - Omero Antonutti, İtalyan oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1935) 2019 - William Wintersole, Amerikalı oyuncu (d. 1931) 2020 - Jim Marurai, Cook Adalı siyasetçi (d. 1947) 2020 - Barbara McAulay, Avustralyalı yüksek atlamacı (d. 1929) 2020 - Reynaert, Belçikalı şarkıcı (d. 1955) 2020 - Géza Szőcs, Romanya doğumlu Macar şair ve siyasetçi (d. 1953) 2020 - Jean-Pierre Vincent, Fransız tiyatro yönetmeni ve aktör (d. 1942) 2021 - Marília Mendonça, Brezilyalı şarkıcı, söz yazarı ve gitarist (d. 1995) 2021 - Ross Tolleson, Amerikalı siyasetçi ve iş adamı (d. 1956) 2022 - Aaron Carter, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve oyuncu (d. 1987) 2022 - Bob Le Sueur, İngiliz insan hakları aktivisti ve hayırsever (d. 1920) 2022 - Karmenu Mifsud Bonnici, Maltalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1933) 2022 - Bill Treacher, İngiliz oyuncudur (d. 1930) Tatiller ve özel günler Guy Fawkes Gecesi 1105 05