5 Ocak

[bullvar_katip]

Olaylar 1759 - George Washington, Martha Dandridge ile evlendi. 1781 - Amerikan İç Savaşı: Richmond, Benedict Arnold komutasındaki Kraliyet Donanması tarafından yakıldı. 1809 - 1807-1809 Osmanlı-İngiliz Savaşı'nı sona erdiren Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalandı. 1854 - San Francisco adlı buharlı gemi battı: 300 kişi öldü. 1889 - Alman fizikçi Martin Brendel, ilk kez auroraları fotoğrafladı. 1895 - Dreyfus davası: Casusluk suçlamasıyla Fransa'da yargılandığı davada, Yüzbaşı Alfred Dreyfus ömür boyu hapse mahkûm oldu. 1919 - Weimar Cumhuriyeti'nde Alman İşçi Partisi kuruldu. Bu parti daha sonra "Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi" adını alacaktı. 1921 - Çerkez Ethem ve kardeşleri, Yunan İşgal Kuvvetleri'ne sığındılar. 1922 - Adana'nın düşman işgalinden kurtuluşu. 1929 - Anadolu-Bağdat ve Mersin-Tarsus Demiryolları ile Haydarpaşa Garı devletleştirildi. 1930 - Sovyetler Birliği'nde tarımın kolektivizasyonu başladı. 1933 - San Francisco'daki Golden Gate Bridge inşa edilmeye başlandı. 1961 - Yassıada duruşmaları devam ediyor. 6-7 Eylül Olayları davası sonuçlandı. Sanıklardan Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu ve eski İzmir valisi Kemal Hadımlı mahkûm oldular. Aynı gün Fuad Köprülü ve Fahrettin Kerim Gökay Yassıada'dan tahliye edildi. 1968 - Çekoslovakya'da iktidara Prag Baharı'nı başlatacak olan Alexander Dubček geldi. 1974 - Peru'nun Başkenti Lima'da oluşan depremde, 6 kişi öldü ve yüzlerce ev hasar gördü. 1979 - DİSK'in çağrısıyla Türkiye çapında 5 dakika iş bırakma eylemi (Faşizmi Lanetleme Eylemi) yapıldı. 1981 - Türkiye'de Atatürk Yılı, Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren'in TBMM'de yaptığı konuşmayla kutlamalara açıldı. 1989 - ABD jetleri, Libya'ya ait iki MiG-23 uçağını düşürdü. 1993 - ABD'de 1965'ten sonra ilk kez asılarak idam gerçekleştirildi. Seri katil Westley Allan Dodd Washington'da asıldı. 1993 - Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti'nin ilan edilişi. 1997 - Rus güçleri Çeçenistan'dan çekildi. 2005 - Bilinen en büyük cüce gezegen Eris keşfedildi. 2014 - Hindistan, diğer motorlara göre daha fazla yük kaldırabilen, ilk yerli üretim kriyojenik motorla güçlendirilmiş GSLV-D5 roketini uzaya fırlattı. 2017 - İzmir saldırısı: İzmir Adliyesi'ne bomba yüklü araç ile saldırı düzenlendi. Saldırıda bir polis memuru ve bir adliye çalışanı hayatını kaybetti. Üçü polis, 7 kişi yaralandı. Doğumlar 1548 - Francisco Suárez, İspanyol Cizvit rahibi, filozof ve teolog (ö. 1617) 1592 - Şah Cihan, Babür İmparatorluğu'nun 5. Hükümdarı (ö. 1666) 1620 - Miklós Zrínyi, Hırvat ve Macar soylusu asker, devlet adamı ve şair (ö. 1664) 1759 - Jacques Cathelineau, Fransız çerçi ve Vendée isyanı lideri (ö. 1793) 1767 - Jean-Baptiste Say, Fransız felsefeci ve ekonomist (d. 1832) 1846 - Rudolf Christoph Eucken, Alman felsefeci, yazar ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1926) 1851 - Böcüzade Süleyman Sami, Osmanlı yazar, bürokrat ve siyasetçi (ö. 1932) 1855 - King Camp Gillette, Amerikalı girişimci, mucit ve iş insanı (ö. 1932) 1867 - Dimitrios Gunaris, Yunan hukukçu, siyasetçi ve Yunanistan Başbakanı (ö. 1922) 1871 - Leonid Bolhovitinov, Rus asker ve doğubilimci (ö. 1925) 1874 - Joseph Erlanger, Amerikan fizyolog (ö. 1965) 1876 - Konrad Adenauer, Alman devlet adamı ve Almanya şansölyesi (ö. 1967) 1880 - İbrahim Etem Ulagay, Türk tıp profesörü, hekim ve kimyager (ö. 1943) 1883 - Döme Sztójay, Macar asker, diplomat ve Macaristan Krallığı Başbakanı (ö. 1946) 1884 - Ahmed Ağdamski, Azeri operacı ve oyuncu (ö. 1954) 1897 - Kiyoşi Miki, Japon Marksist düşünür (ö. 1945) 1900 - Yves Tanguy, Fransız-Amerikalı ressam (ö. 1955) 1902 - Stella Gibbons, İngiliz yazar ve romancı (ö. 1989) 1904 - Jeane Dixon, Amerikalı astrolog ve psişik (ö. 1997) 1911 - Jean-Pierre Aumont, Fransız aktör (ö. 2001) 1913 - Nejat Eczacıbaşı, Türk kimyacı ve sanayici (ö. 1993) 1914 - Nicolas de Staël, Fransız ressam (ö. 1955) 1917 - Jane Wyman, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi (ö. 2007) 1921 - Friedrich Dürrenmatt, İsviçreli yazar (ö. 1990) 1921 - Jean, Lüksemburg Büyük Dükü (ö. 2019) 1921 - Kemal Ergüvenç, Türk tiyatro, sinema oyuncusu ve seslendirme sanatçısı (ö. 1975) 1923 - Boris Leskin, Amerikalı sinema, tiyatro ve dizi oyuncusu (ö. 2020) 1923 - Endel Taniloo, Eston heykeltıraş (ö. 2019) 1923 - Jan Matocha, Çekoslovak kano yarışçısı (ö. 2016) 1924 - Gerry Plamondon, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (ö. 2019) 1924 - Marc Bonnefous, Fransız diplomat (ö. 2002) 1925 - Jean-Paul Roux, Fransız oryantalist ve Türkolog (ö. 2009) 1928 - Girish Chandra Saxena, Hint bürokrat (ö. 2017) 1928 - Preben Hertoft, Danimarkalı psikiyatrist (ö. 2017) 1928 - Walter Mondale, Amerikalı siyasetçi (ö. 2021) 1928 - Zülfikar Ali Butto, Pakistanlı avukat, politikacı ve Pakistan'ın 9. Başbakanı (ö. 1979) 1929 - Ümit Utku, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (ö. 2016) 1930 - Kay Lahusen, Amerikalı gazeteci 1931 - Alvin Ailey, Amerikalı dansçı, koreograf ve eylemci (ö. 1989) 1931 - Robert Duvall, Amerikalı oyuncu, yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü sahibi 1932 - Bill Foulkes, İngiliz millî futbolcu (ö. 2013) 1932 - Raisa Gorbaçov, Mihail Gorbaçov'un eşi (ö. 1999) 1932 - Umberto Eco, İtalyan dil bilimci ve yazar (ö. 2016) 1933 - Anthony Bailey, İngiliz yazar ve sanat tarihçisi (ö. 2020) 1934 - Antoni Pitxot, İspanyol ressam (ö. 2015) 1934 - Phil Ramone, Amerikalı aranjör, yapımcı ve 14 Grammy Ödülü sahibi (ö. 2013) 1935 - Füruğ Ferruhzad, İranlı şair, yazar, yönetmen ve ressam (ö. 1967) 1935 - Jack Hirsh, Kanadalı bilim insanı 1935 - Öner Ünalan, Türk yazar, çevirmen ve araştırmacı (ö. 2011) 1936 - Sylvestre Nsanzimana, Ruandalı siyasetçi (ö. 1999) 1937 - Hélène Cixous, Fransız yazar 1938 - Brian Crowe, İngiliz diplomat (ö. 2020) 1938 - I. Juan Carlos, İspanya Kralı 1938 - Ngũgĩ wa Thiong'o, Kenyalı yazar 1940 - Adnan Mersinli, Türk oyuncu (ö. 2016) 1941 - Hayao Miyazaki, Japon manga ve anime sanatçısı 1942 - Vicki Lansky, Amerikalı çocuk hikâyeleri yazarı ve yayıncı (ö. 2017) 1943 - Atilla Özdemiroğlu, Türk müzisyen (ö. 2016) 1946 - Diane Keaton, Amerikalı oyuncu ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi 1947 - Osman Arpacıoğlu, Türk futbolcu ve spor yazarı (ö. 2021) 1949 - Anne-Marie Lizin, Belçikalı siyasetçi (ö. 2015) 1950 - Mehmet Mümtaz Tuzcu, Türk şair 1952 - Uli Hoeneß, Alman eski futbolcudur 1953 - George Tenet, Amerikalı bürokrat, istihbaratçı ve akademisyendir 1954 - László Krasznahorkai, Macar senarist ve romancıdır 1956 - Gérard Berliner, Fransız şarkıcı, söz yazarı, besteci ve oyuncu (ö. 2010) 1956 - Frank-Walter Steinmeier, bir Alman politikacı 1959 - Maya Lin, Çin asıllı Amerikalı mimar ve sanatçı 1960 - Phil Thornalley, İngiliz müzisyen ve yapımcı 1961 - Iris DeMent, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarıdır 1965 - Vinnie Jones, İngiliz eski futbolcudur 1965 - Okday Korunan, Türk oyuncu ve oyun yazarı 1966 - Özgür Ozan, Türk oyuncu 1968 - DJ Bobo, İsviçreli şarkıcı 1969 - Marilyn Manson, Amerikalı müzisyen 1970 - Erdal Beşikçioğlu, Türk oyuncu 1972 - Sakis Ruvas, Yunan şarkıcı 1975 - Bradley Cooper, Amerikalı tiyatro, dizi ve sinema oyuncusudur 1976 - Diego Tristán, İspanyol futbolcu 1977 - Alaaddin Şahintekin, Türk karateci 1978 - January Jones, Amerikalı aktris ve model 1980 - Sebastian Deisler, Alman futbolcu 1981 - deadmau5, Kanadalı progressive house müzik yapımcısı ve sanatçı 1982 - Janica Kostelić, Hırvat kayakçı 1986 - Deepika Padukone, Hint film aktrisi ve modeldir 1987 - Kristin Cavallari, Amerikalı oyuncu ve şarkıcı 1989 - Clara Cleymans, Belçikalı oyuncu ve seslendirme sanatçısı 1989 - Krisztián Németh, Macar millî futbolcudur 1991 - Soner Aydoğdu, Türk futbolcu 1991 - Denis Alibec, Rumen futbolcudur 1996 - Max Baldry, İngiliz oyuncu 1997 - Egehan Arna, Türk basketbolcu 1998 - Merve Arı, Türk basketbolcu 1999 - Berkin Elvan, Türk öğrenci (ö. 2014) Ölümler 842 - Mutasım, Abbâsîler'in 8. Halifesi (d. 794) 1066 - Edward, İngiltere Kralı (d. 1003) 1173 - IV. Bolesław, Polonya Yüksek Dükü (d. 1122) 1387 - IV. Pedro, Aragon Kralı (d. 1319) 1477 - I. Charles, Burgonya'nın Valois Hanedanı'ndan son Dükü (d. 1433) 1588 - Qi Jiguang, Çinli general ve ulusal kahraman (d. 1528) 1589 - Catherine de' Medici, Fransa Kraliçesi (d. 1519) 1616 - Simeon Bekbulatoviç, Kasım Hanlığı'nın Hanlarından ve Rus Çarlığı'nın Çarlarından (d. ?) 1713 - Jean Chardin, Fransız kuyumcu ve gezgin (d. 1643) 1714 - III. Mamia Gurieli, İmereti Kralı (d. ?) 1735 - Carlo Ruzzini, Venedikli devlet adamı, diplomat ve Venedik Cumhuriyeti Doçe'si (d. 1653) 1762 - Yelizaveta, Rus İmparatoriçesi (d. 1709) 1776 - Philipp Ludwig Statius Müller, Alman zoolog (d. 1725) 1796 - Anna Barbara Reinhart, İsviçreli matematikçi (d. 1730) 1818 - Marcello Bacciarelli, İtalyan ressam (d. 1731) 1858 - Josef Wenzel Radetzky von Radetz, Avusturyalı general (d. 1766) 1863 - Johann Wilhelm Zinkeisen, Alman tarihçi (d. 1803) 1908 - Smbat Şahaziz, Ermeni eğitimci, yazar ve gazeteci (d. 1840) 1913 - Lewis A. Swift, Amerikalı gök bilimci (d. 1820) 1917 - Isobel Lilian Gloag, ‎İngiliz ressam (‎d. 1865) 1922 - Ernest Shackleton, İrlandalı-İngiliz kâşif (d. 1874) 1925 - Yevgeniya Boş, Alman asıllı Rus Bolşevik aktivist ve siyasetçi (d. 1879) 1929 - Nikolay Nikolayeviç Romanov, Rus general (d. 1856) 1933 - Calvin Coolidge, Amerikalı siyasetçi ve ABD'nin 30. Başkanı (d. 1872) 1951 - Andrey Platonov, Rus yazar (d. 1899) 1951 - Phillip Jaisohn, Koreli aktivist, gazeteci, politikacı ve hekim (d. 1864) 1953 - Ramiz Gökçe, Türk karikatürist (d. 1900) 1970 - Max Born, Alman fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (d. 1882) 1972 - Tevfik Rüştü Aras, Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1883) 1975 - Arif Nihat Asya, Türk şair ve yazar (d. 1904) 1976 - Hamit Kaplan, Türk Olimpiyat ve Dünya şampiyonu güreşçi (d. 1933) 1976 - Necmeddin Okyay, Türk hattat ve ebru sanatçısı (d. 1883) 1981 - Harold Clayton Urey, Amerikalı kimyacı ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1893) 1982 - Ahmet Zaim, Kıbrıslı Türk siyasetçi ve diplomat (d. 1927) 1982 - Edmund Herring, Avustralyalı asker (d. 1892) 1985 - Robert Surtees, Amerikalı görüntü yönetmeni ve Oscar Ödülü sahibi (d. 1906) 1986 - Aynur Gürkan, Türk halk müziği sanatçısı 1990 - Arthur Kennedy, Amerikalı oyuncu (d. 1914) 1998 - Sonny Bono, Amerikalı şarkıcı, oyuncu ve politikacı (d. 1935) 2001 - Elizabeth Anscombe, İngiliz analitik filozof (d. 1919) 2003 - Roy Jenkins, İngiliz siyaset adamı (d. 1920) 2004 - Tug McGraw, Amerikalı beyzbol oyuncusu (d. 1944) 2009 - Mustafa Ok, Türk asker ve siyasetçi (d. 1925) 2010 - Beverly Aadlen, Amerikalı oyuncu (d. 1942) 2012 - Don Carter, Amerikalı bowling oyuncusu (d. 1926) 2014 - Alma Muriel, Meksikalı oyuncu (d. 1951) 2014 - Annamária Kinde, Macar asıllı Romanyalı gazeteci, yazar ve editör (d. 1956) 2014 - Carmen Zapata, Amerikalı oyuncu (d. 1927) 2014 - Eusébio, Portekizli futbolcu (d. 1942) 2014 - Mustapha Zitouni, Cezayirli millî futbolcu (d. 1928) 2014 - Uday Kiran, Hint oyuncu (d. 1980) 2015 - Eylül Cansın, Türk transeksüel kadın (d. 1992) 2015 - Jean-Pierre Beltoise, Fransız Formula 1 yarışçısı (d. 1937) 2015 - Joy Ali, Fijili boksör (d. 1978) 2015 - Khan Bonfils, Doğu Asya kökenli İngiliz oyuncu (d. 1972) 2016 - Elizabeth Swados, Amerikalı yazar, besteci, müzisyen ve tiyatro yönetmeni (d. 1951) 2016 - Jean-Paul L'Allier, Kanadalı liberal siyasetçi ve gazeteci (d. 1938) 2016 - Memduh Abdülalim, Mısırlı oyuncu (d. 1956) 2016 - Percy Freeman, İngiliz futbolcu (d. 1945) 2016 - Pierre Boulez, Fransız besteci, koro şefi, yazar ve piyanist (d. 1925) 2016 - Rudolf Haag, Alman teorik fizikçi (d. 1922) 2017 - Alfonso Humberto Robles Cota, Meksikalı piskopos (d. 1931) 2017 - Géori Boué, Fransız kadın soprano ve opera sanatçısı (d. 1918) 2017 - Leonardo Benevolo, İtalyan mimar, sanat tarihçisi ve şehir plancısı (d. 1923) 2017 - Rafiq Subaie, Suriyeli aktör, yazar ve yönetmen (d. 1930) 2018 - Antonio Valentín Angelillo, İtalyan futbolcu ve teknik direktör (d. 1937) 2018 - Aydın Boysan, Türk mimar ve gazeteci (d. 1921) 2018 - Henry Jean-Baptiste, Fransız siyasetçi (d. 1933) 2018 - Jerry Van Dyke, Amerikalı komedyen, oyuncu ve seslendirme sanatçısı (d. 1931) 2018 - John W. Young, Amerikalı astronot (d. 1930) 2018 - Marián Labuda, Slovak oyuncu (d. 1944) 2018 - Münir Özkul, Türk meddah, tiyatro ve sinema oyuncusu (d. 1925) 2018 - Thomas Bopp, Amerikalı astronom, bilim insanı ve kaşif (d. 1949) 2019 - Bernice Sandler, Amerikalı kadın hakları aktivisti, eğitimci ve yazar (d. 1928) 2019 - Dragoslav Šekularac, Sırp futbolcu ve futbol antrenörü (d. 1937) 2019 - Emil Brumaru, Rumen şair ve yazar (d. 1938) 2019 - Erick Haydock, İngiliz müzisyen ve gitarist (d. 1943) 2019 - Maria Dolores Malumbres, İspanyol piyanist, müzik eğitimcisi ve besteci (d. 1931) 2019 - Rudolf Raff, Kanadalı-Amerikalı biyolog ve akademisyen (d. 1941) 2020 - Antoni Morell Mora, İspanyol asıllı Andorralı diplomat, hukukçu, bürokrat ve yazar (d. 1941) 2020 - Walter Learning, Kanadalı tiyatro yönetmeni, oyun yazarı ve oyuncu (d. 1938) 2021 - Annasif Døhlen, Norveçli ressam ve heykeltıraş (d. 1930) 2021 - Bonifácio José Tamm de Andrada, Brezilyalı siyasetçi, hukuk akademisyeni ve gazeteci (d. 1930) 2021 - Christina Crosby, Amerikalı eğitimci, aktivist ve yazar (d. 1953) 2021 - Colin Bell, İngiliz millî futbolcu (d. 1946) 2021 - James Greene, Kuzey İrlandalı aktör (d. 1931) 2021 - João Cutileiro, Portekizli heykeltıraş (d. 1937) 2021 - John Richardson, İngiliz oyuncu (d. 1934) 2021 - José Carlos Silveira Braga, Brezilyalı futbolcu (d. 1930) 2021 - Tyberii Korponai, Sovyet-Ukraynalı futbolcu (d. 1958) 2022 - Lawrence Brooks, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun Amerikan gazisi (d. 1909) 2022 - Kim Mi-soo, Güney Koreli aktris ve model (d. 1992) 2022 - Anatole Novak, Fransız profesyonel yol bisikleti yarışçısı (d. 1937) 2022 - George Rossi, İskoç aktör (d. 1961) 2022 - Olga Szabó-Orbán, Rumen eskrimci (d. 1938) 2023 - Kim Deok-ju, Güney Koreli hukukçu (d. 1933) 2023 - Nate Colbert, Amerikalı beyzbolcu (d. 1946) Tatiller ve özel günler Adana'nın ve Tarsus'un Fransız işgalinden kurtuluşu (1922) Kaynakça 0105 05