617 Patroklos

[bullvar_katip]

617 Patroclus yada 617 Patroklos büyük boyutlu bir ikili sistem Jüpiter truvalısıdır. Karanlık görünümlü bir D tipi asteroit olarak sınıflandırılmakta olup, aynı zamanda eşlikçisiyle birlikte kendi ekseni etrafında 103 saatlik bir dönme süresine sahip olmasından ötürü en yavaş dönüş periyoduna sahip cisimler arasında yer alır. NASA tarafından yürütülen Lucy projesi kapsamında tahminen 2033 yılında ziyaret edilmesi planlanan beş Jüpiter truvasından biridir. 17 Ekim 1906 ylında, Almanya'da bulunan Heidelberg Gözlemevinde astronom August Kopff tarafından keşfedilmiş ve adını Yunan mitolojisindeki Aşil'in yakın dostu Patroklos'tan almıştır. Keşfedilen ikinci truvalı cisim olan 617 Patroklos, Truva kampına mesup olan tek Yunan mitolojik karakterden ismini almış bir asteroittir. Normal şartlarda, Jüpiter'in L Lagrange noktasındaki cicimlere Truva kampına ait karakterlerin adları verilmesine rağmen, bir Yunan kahramanı olan Patroklos'un ismi bu bölgedeki bir cisme verilmiştir. 150km'lik çapıyla Patroklos'un en büyük Jüpiter truvalarından birisi olduğu düşülmüş ancak 2001 yılında yapılan gözlemler neticesinde esas itibarıyla ikili bir küçük gezegen sistemi olduğu ve eşlikçisinin de kendisiyle aynı boyutlara sahip olduğu keşfedilmiştir. Bu nedenle, iki cisimden büyük olanına (140km çaplı) Patroklos ismi atanmış, ondan biraz daha küçük olan ve yaklaşık 100–105km çapındaki diğer cisme ise mitolojide babasının ismi olan Menoetius'un adı atanmıştır. Bu cisimler aynı zamanda ikili sisteme sahip olduğu keşfedilen ilk truva cisimleridir. Adlandırma Bu küçük gezegen Yunan kahramanlarından Patroklos'a atfen adlandırılmıştır. Aşil'in dostu ve sevgilisi olarak bilinen Patroklos, Truva savaşları esnasında Hektor tarafından öldürülmüştür. (Bkz. 588 Achilles ve 624 Hektor) Bu isim, Avusturya'lı astronom Johann Palisa tarafından önerilmiştir. Resmi adlandırma referansı ise Paul Herget tarafından yazılan The Names of the Minor Planets adlı eserde bulunmaktadır. Yunanca'da ve dolayısıyla Latince'de Patroklos'un tüm ünlü harfleri kesiktir. Bu nedenle beklenen İngilizce telaffuz 'a' üzerinde vurgu ile olacaktır, . Ancak Alexander Pope, Homeros'un çevirisinde metrik kolaylık sağlamak için vurguyu ilk 'o'ya, , yani Latin şiirinde izin verilen bir geleneğe kaydırmış ve bu düzensiz telaffuz İngilizcede yerleşik hale gelmiştir. Türkçede ise Azra Erhat'ın Mitoloji Sözlüğü'nde "Patroklos" olarak geçmektedir. Uydusu Menoetius ( ; resmi adı (617) Patroclus I Menoetius) ise adını Patroklos'un efsanevi babasından almıştır. Bu cisim daha önce S/2001 (617) 1 geçici adıyla bilinmekteydi. Patroklos ve Menoetius, Truva kampında Truvalı karakterlerden ziyade Yunan karakterlerin isimlerini taşıyan tek nesnelerdir. Jüpiter truvalıları için adlandırma kuralları Patroklos adlandırılana kadar kabul görmemiştir (benzer şekilde, asteroid Hektor Yunan kampında görünen tek Truva karakteridir).sol|küçükresim| Bir sanatçının Patroclus ve Menoetius'un kendi kütle merkezleri etrafında yörüngede dönerek ara sıra birbirlerini gölgede bırakmasının tasviri. Yörünge Partoklus'un yörüngesi, Jüpiter'in yörüngesinin gerisinde yer alan L Lagrange noktasında, Truva kampı olarak adlandırılan bölgede bulunmaktadır. Jüpiter'in L noktasındaki bölge ise Yunan kampı olarak adlandırılmakta ve burada bulunan cisimler Truva savaşında geçen Yunanlıların adlarını almaktadır. Yörüngsi, Güneş'ten 4,5-5,9 AU mesafede bulunmakta ve bir tam dönüşünü 11 yıl 11 ayda (4.353 gün) tamamlamaktadır. Yörüngesi, 0,14 dışmerkezliğe ve 22° bir yörünge eğikliğine sahip eliptik bir yörüngedir. Asteroidin gözlem yayı Kasım 1906'da Heidelberg Gözlemevinde yapılan keşfi ile başlamış ve yaklaşık 3 hafta sonra resmi olarak bulunmuştur. Fiziksel karakteristikleri Işık eğrileri 1989'dan itibaren Patroklos'un ışık eğrileri verileri fotometrik gözlemlerle elde edilmiştir. En uygun görüntülerden elde edilen analize göre dönme süresinin 102,8 ila 103,5 saat aralığında, en parlak akımın ise 0,1 kadirin altında olduğu bulunmuştur.. Tipik olarak bu kadar düşük bir parlaklık değeri, cismin çok küçük düzeyde bir küresel şekle sahip olduğunu göstermektedir. Uzun yörünge periyodu ise cismi yavaş dönen sınıfına sokmaktadır. sol|küçükresim| Patroclus ve Menoetius'un Mayıs'tan Haziran 2017'ye kadar birbirinin etrafında dönen Hubble görüntüleri Çap ve Albedo IRAS ve WISE tarafından gerçekleştirilen araştırma verilerine göre, Patroklos sistemi 0,047 albedo yüzey yansıtma değeri ve 140,36 ile 140,92km çapında etkin bir kombine değerine sahiptir. IRAS değerleri kullanılarak elde edilen hesaplamalara göre bu albedo ve çap değerine göre mutlak parlaklığı 8,19 olarak hesaplanmıştır. Bileşim Yapılan son araştırmalar ışığında bu cisimlerin asteroitlerin genelinde olduğu gibi kayaç yapıda değil, tıpkı bir kuyruklu yıldızlarda olduğu gibi buzul yapıda oldukları öne sürülmektedir. Tholen taksonomisine göre Patroclus karanlık bir P-tipi asteroittir. Bileşenlerinin yoğunluğu (0,88 g/cm3) suyunkinden ve kayaçların üçte biri oranından az olması nedeniyle geçmişte düşünüldüğü gibi kayaç asteroit yapısından ziyade kuyruklu yıldızların bileşen yapısına benzediği öne sürülmektedir. Çoğu Jüpiter truvasının 3,9 milyon yıl önce gerçekleştiği düşünülen büyük gaz devleri göçü sırasında bu dev gezegenlerin kütleçekimine yakalanan küçük birer gezegenimsi olduklarından şüphelenilmektedir. Bu teori, A. Morbidelli ve ekibi tarafından Nature dergisinin Mayıs 2005 sayısında ortaya atılmıştır. İkili sistem 2001 yılında, 617 Patroklos'un ikili bir sistem olduğu ve eşlikçisinin aşağı yukarı kendi boyutları kadar büyüklükte olduğu anlaşılmıştır. Bugüne kadar ikili sisteme sahip olduğu düşünülen yaklaşık 6 truva asteroidinden biridir. 2006 yılında, Keck Gözlemevinde lazer kılavuz yıldızı uyarlanabilir optikleriyle yapılan gözlemler sonucunda yörüngesi tutarlı bir biçimde hesaplanmıştır.sol|küçükresim| Sanatçının Patroclus-Menoetius ikili sistemi hakkındaki izlenimiİki bileşenin kütle merkezleri etrafında günde ve uzaklıkta birbirinin kabaca dairesel bir yörüngede döndüğü tahmin edilmiştir. Bu gözlemler 2000 yılında alınan termal ölçümlerle birleştirilerek, sistem bileşenlerinin tahmini boyutlarını 106km ve 98km olarak tahmin edilmiştir. Bu tahmin neticesinde sistemin eşdeğer çapı 145km olarak hesaplanmış, daha sonrasında Keck Gözlemevi'nden yapılan daha ölçümlerle ise cisimlerin boyutları 122km ve 112km olduğu şeklinde güncellenerek, toplam saatlik ( gün) bir eş-yörünge süresi olduğu hesaplanmıştır. 21 Ekim 2013 yılında ise her iki cismin tüm ABD'de yaklaşık 41 gözlemcinin katılımıyla 8.8 kadir büyüklükteki bir yıldız ile örtülme gerçekleştirdiği gözlemlenmiştir. Gözlem verileri, o zamanki yörünge mesafesini kesin olmayan biçimde 664,6km olarak hesaplayarak Patroclus adını alan büyük bileşen için 113±3km çapında bir küre benzeri bir hacim ortaya koymuştur. Bu kapsamda, eşlikçi cismin 104±3km çapında küreye eşdeğer bir hacme sahip olduğu anlaşılarak bu küçük cisme Menoetius adı verilmiştir.sol|küçükresim| Sanatçının, Patroclus-Menoetius sisteminin yanından geçen Lucy uzay aracı izlenimi Keşif görevi küçükresim|upright=1.23| NASA Lucy misyonunun Güneş etrafındaki planlanan yörüngesinin bir animasyonu Patroclus-Menoetius sistemi NASA tarafından yürütülen Lucy uzay görevinin, diğer başka asteroitler ve Jüpiter truvalılarıyla birlikte hedeflerinden biridir. Notlar Kaynakça Dış bağlantılar Keck Obs. basın açıklaması Trojan Asteroid Patroclus: Comet in Disguise? Patroclus ve Menoetius web sayfası Uydulu Asteroitler , Robert Johnston, johnstonsarchive.net Asteroid Lightcurve Database (LCDB) , sorgu formu (bilgi Archived ) Küçük Gezegen İsimleri Sözlüğü, Google kitapları Keşif Koşulları: Numaralandırılmış Küçük Gezegenler (1)-(5000) – Küçük Gezegen Merkezi AstDyS- </img> Kategori:1906'da keşfedilen astronomik cisimler Kategori-tipi asteroitler (Tholen) Kategori:Adlandırılmış küçük gezegenler Kategori:Jüpiter truvalıları Kategori:Asteroitler