Abbad bin Ziyâd

[bullvar_katip]

Abbād bin Ziyād bin Abīhi (ö. 718/19), Emevî komutanı ve devlet adamıdır. Irak valisi Ziyâd bin Ebih'in] oğlu Abbad, 673 ile 681 yılları arasında halifeler I. Muâviye ve I. Yezîd hükümdarlıklarında Sistan valisi olarak görev yaptı. Merc Rahit Muharebesi'nde Halife I. Mervân'ın ordusunda bir birliğe liderlik etti ve sonrasında Muhtar es-Sekafî'nin destekçilerine karşı savaştı. Daha sonra Abdülmelik'in oğlu ve halefi Halife I. Velîd'in ve Velid'in oğlu Abdülaziz ile halifenin kardeşi Süleyman arasındaki veraset entrikalarında rol oynadı. Sistan Valiliği Abbad, Irak Emevî valisi Ziyâd bin Ebih'in oğlu ve yakın ilişkisi olduğu Ziyad'ın halefi Ubeydullah'ın erkek kardeşiydi. Emevi halifesi I. Muâviye 673'te Abbad'ı doğudaki Sistan eyaletinin valisi atadı ve Muaviye'nin oğlu ve halefi I. Yezîd döneminde bu göreve devam etti. Tarihçi Muhammed Abdulhayy Shaban, Sistan'ın Abbad'ın yönetimi altında, eyaletteki isyanlar veya oradan kaynaklanan askeri seferlerle ilgili hiçbir kayıt olmadan istikrarlı kaldığını belirtirken, tarihçi K. V. Zetterstéen, Abbad'ın aktif bir katılımcı olduğunu iddia eder. Halifeliğin doğuya doğru genişlemesi ve Kandehar'ın fethine liderlik etmesini öne sürer. 674'ten başlayarak Abbad, çevresinde tanınmış bir şair olan ve Abbad'ın methiyeci rolünü oynayan İbn Mufarrigh el-Himyari'yi himaye etti. Abbad göreviyle meşgul olunca, İbn Muffarigh ve şiirleriyle ilgilenmeyi bırakarak şairin Abbad ve babasına karşı hicivli mısralar yazmasına neden oldu. Abbad, onu kısa bir süre alıkoydu, ancak İbn Muffarigh, serbest bırakıldıktan sonra eski hamisinin ailesine ayetlerle hakaret etmeye devam etti. Basra'da Ubeydulllah tarafından yakalanıp alenen aşağılandı ve 680'de halifenin müdahalesiyle serbest bırakılıncaya kadar onu hapse atan Abbad'a geri gönderildi. Abbad'ın Sistan valiliği sırasında Ubeydulllah Irak'ta vali, kardeşi Abdurrahman ise Horasan valisi olarak görev yaptı. 681'de Yezid, Horasan ve Sistan'ı Abbad'ın kardeşi Salim'in yetkisi altına aldığında Abbad'ın yerini aldı, o da başka bir kardeşi Yezid'i eyalette vekili olarak atadı. 8. yüzyıl tarihçisi Umar ibn Shabba'ya göre bu kronoloji, Ubeydulllah'ın Yezid'i 681'den önce atadığını savunan Tarikh-i Sistan ve 9. yüzyıl tarihçisi Yakubî'deki bilgilerle çelişkilidir. Ubeydulllah, gelişmelerden Abbad'a bilgi verdi ve görevden alınmasına tepki olarak Abbad, eyaletten ayrılmadan önce Sistan'ın hazinelerinin fonlarını köleleri ve Arap birlikleri arasında paylaştırdı. Abbad Şam'daki Halife Yezid'e rapor vermek için geri dönerken, Kirman'daki Ciruft civarından geçerken Salim ile karşılaşmaktan kaçındı. Yezid'in, Abbad'ın halifeye getirmesi beklenen hazine meblağları ile ilgili soruşturmasına cevaben, emrindeki çok sayıda askere, kendisinden bekleneceği gibi, böylesine Sistan gibi kritik bir sınır bölgesinde ödeme yapmak zorunda olduğunu belirtti. Daha sonra kariyeri ve ölümü Halife Yezid'in ölümünün ardından halifeliğin doğu vilayetlerinde Emevi otoritesinin çöküşünün ardından Abbad, 2.000 mewālī (Arap olmayan, azat edilmiş Müslüman veya yandaşları) ile Emevi halifesi I. Mervân'ın ordusuyla 684'te Marj Rahit Muharebesi'nde birlikte savaştıkları Suriye'ye taşındı. Buna karşın Zetterstéen, Abbad'ın Marj Rahit'teki birliğinin kendi akrabalarından oluştuğunu iddia ediyor. Muharebedeki kesin Emevi zaferinin ardından Abbad, kuzey Arap vahası Dumet-ül Cendel kasabasına çekilmeye çalıştı, ancak Halife Abdülmelik tarafından 687'den önce bir noktada Kufe merkezli Ali yanlısı isyancı lider Muhtar es-Sekafî'nin bir komutanı ile çatışması için gönderildi. Abbad daha sonra Halife I. Velîd'e , Velid'in ardılı olarak kardeşi Süleyman yerine Velid'in oğlu Abdulaziz'i başarısız koyma teşebbüsünde tavsiyede bulundu. Zetterstéen, Abbad'ın ölüm tarihinin bilinmediğini iddia etse de tarihçiler I. K. A. Howard ve Hurshid Ahmad Fariq, Abbad'ın 718/19'da öldüğünü belirtir. Kaynakça Özel Genel Kategori:Benî Sakif Kategori:8. yüzyılda Araplar Kategori:7. yüzyılda Araplar Kategori:718 yılında ölenler Kategori:Emevî Sistan valileri