Abbas Lisani

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Abbas Lisani (18 Şubat 1967; Erdebil, İran), Azerbaycan milli kültür aktivisti, düşünce mahkumu, şair ve yazar. 1997'den beri milli kültürel faaliyetleri nedeniyle birçok kez tutuklandı. Sadece 2006 yılında 6 ayda 4 kez yargılandı, 30 ay hapis, 50 kırbaç ve 3 yıl sürgün cezası aldı. Bunun nedeni, 2005 yılında Babek Kalesi Kurultayında, Meşrutiyyet devriminin yıldönümünde, Tebriz'de Bağır Han'ın mezarı başında düzenlenen törende ve 2006 yılında Milli Ayaklanma Günü'ne katılmasıydı. Sonraki yıllarda defalarca tutuklandı, baskılara maruz kaldı ve sürgüne gönderildi. Çeşitli uluslararası kuruluşlar, partiler ve aktivistler, tutuklanmasına karşı açıklamalarda bulundu. 2007'den beri Uluslararası Af Örgütü tarafından düşünce mahkumu ilan edildi. Bir kaç organizasyon ve aktivistler onun hapisden çıkması için imzalar topladılar, protestolar düzenlediler. Öz haklarını ve diğer mahkumların haklarını korumak için defalarca açlık grevi yaptı Şubat 2023'te Erdebil hapishanesinden serbest bırakıldı ve Yezd şehrine sürgüne gönderildi. Ancak suçsuz olduğunu söyleyerek sürgün cezasına uymadan Erdebil şehrine döndü. Hayatı Abbas Esad'ın oğlu Lisani, 1968'de Erdebil şehrinde doğdu. 2006 yılına kadar Abbas Lisani, 1997'den beri milli kültürel faaliyetleri nedeniyle birçok kez tutuklandı. 25 Ağustos 2003'te Babek Kalesi Kurultayına katıldığı için tutuklandı. 18 Eylül 2003'te 50 milyon riyal kefaletle serbest bırakıldı. 22 Haziran 2004'te Erdebil'deki Serçeşme Camii'nde gerçekleştirilen oturma eylemine katıldığı için tutuklandı. Camiye saldıran güvenlik güçleri Abbas Lisani'yi döverek bilincini kaybedene kadar ağzını ve burnunu battaniyeyle kapattılar. Bu dövülme sonucunda Lisani'nin birkaç kaburgası ve burnu kırılmış, sol akciğeri ve sol böbreği hasar görmüştür. Daha sonra belirsiz bir yerde 2 gün tek kişilik hücrede tutuldu. Erdebil Devrim Mahkemesi'nin 7. Şubesine götürüldükten sonra bir ay daha tutuklu kalmasına karar verildi. Bundan sonra Lisani, Erdebil hapishanesinde hücre hapsinde tutuldu. Buraya defalarca tıbbi yardım talebinde bulunmasına ve bunun için açlık grevine girmesine rağmen talebi kabul edilmedi. 22 Temmuz 2004'te 200 milyon riyal kefaletle serbest bırakıldı. Daha sonra 800.000 riyal para cezasına çarptırıldı ve "kamu düzenini bozmaktan" 15 kırbaç cezasına çarptırıldı. 2005 yılında Meşrutiyyet Devrimi'nin yıldönümü münasebetiyle Tebriz'de Bağir Han'ın mezarında düzenlenen törene katıldığı için tutuklandı. 6 Ağustos'ta Erdebil Devrim Mahkemesi'nin 1. dairesi, Abbas Lisani'yi bir yıllığına Huzistan'a sürmeye karar verdi. Lisani Türkçülükle, milli güvenliğe aykırı hareket etmekle, sisteme karşı kampanya yürütmekle ve Türkçe takvim yayınlamakla suçlandı. Abbas Lisani bu karara karşı temyiz mahkemesine başvurdu. Davası ilk olarak Tahran'daki yüksek mahkemeye gönderildi. Daha sonra dosyası yeniden yargılanmak üzere oradan Keleyber'e gönderildi. Burada mahkeme, Abbas Lisani'nin 1 yıl sürgün kararını bozarak 1 yıl hapis cezasına çarptırdı. 2006-2014 yılları 27 Mayıs 2006'da Milli Ayaklanma Günü çerçevesinde Erdebil'de on binlerce kişinin katıldığı eyleme katıldı. Polisle protestocular arasında çatışma başladı ve protestoculara ateş açıldı. Çok sayıda kişi ağır yaralandı ve en az 150 kişi tutuklandı. Polis burada Abbas Lisani'yi tutuklamak istese de protestocular direndi ve Abbas Lisani'nin tutuklanması engellendi. 3 Haziran 2006'da Milli Ayaklanma Günü'ne katıldığı gerekçesiyle tutuklandı. Sivil kıyafetli 30 kişi, tutuklama kararı olmadan evine girerek, çocukları ve eşinin gözü önünde Abbas Lisani'yi dövdü ve gözaltına aldı. Ayrıca evden kitap, cep telefonu, bilgisayar ve çeşitli video diskleri de götürdüler. Birkaç gün kendisinden haber alınamadı ancak 7 Haziran'da ailesiyle telefon görüşmesi yapmasına izin verilmesinin ardından Erdebil Cezaevi'nde tek kişilik hücrede tutulduğunu ve açlık grevine başladığını söyledi. 58 gün süren açlık grevinin ardından 30 Temmuz'da ailesiyle görüşmesine izin verildiği için açlık grevini sonlandırdı. Eylül 2006'da Erdebil mahkemesi önünde siyasi tutukluların serbest bırakılması talebiyle bir eylem düzenlendi. Eylemde Fazail Aziziyan'ın da aralarında bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı. Fazail'i görmek için cezaevine gelen Kübra Gurbanzadeh de eyleme katıldığı gerekçesiyle tutuklandı. Fazail Aziziyan, Kübra Gurbanzadeh'in 3 aylık hamileyken gözaltına alınmasını ve haksız gözaltını protesto etmek için açlık grevine başladı. Onlara destek olmak amacıyla diğer tutuklular da bu eyleme katıldılar. Abbas Lisani, cezaevinden çıkışına 4 gün kalmasına rağmen 22 Eylül'de açlık grevine başladı. Kübra Gurbanzade'nin serbest bırakılmasının ardından eylemciler açlık grevine son verdiler. Erdebil mahkemesi, Lisani'yi cezaevinden çıktıktan bir gün sonra, 27 Eylül 2006'daki Milli Ayaklanma Günü'ne katıldığı gerekçesiyle onu 16 ay hapis ve 50 kırbaç cezasına çarptırdı. 26 Ekim 2006'da Abbas Lisani mahkemenin bu kararına itiraz etti. 31 Ekim 2006'da Abbas Lisani tekrar tutuklandı. Mart 2007'de hapishane yetkilileri Abbas Lisani ve milli aktivist Behruz Alizadeh'e baskı yapmak amacıyla onları silah ve uyuşturucu kaçakçılarının tutulduğu 7. binaya gönderdi. Hapsedildiği süre boyunca zulme uğradı. Tutulduğu cezaevi odalarına gizli kameralar yerleştirildi, her hareketi izlendi ve Abbas Lisani ile konuşan, temasta bulunan tutuklulara, herkesi ondan izole etmek için ağır cezalar verildi. Mayıs 2007'de Abbas Lisani, Milli Ayaklanma Günü'nün yıldönümünde cezaevinden bir mesaj göndererek, hak ihlalleri ve baskılara karşı ortak mücadelenin önemini vurgulamış ve insanları eylemlere katılmaya çağırmıştı. 4 Mart 2008'de Erdebil hapishanesinden Yezd hapishanesine nakledildi. 10 Eylül 2008 tarihinde akşam Seyyad Muhammedyan'ın evinde düzenlenen iftar törenine katıldı. İran özel servis çalışanlarının bu partiye düzenlediği baskında 17 kişi gözaltına alındı. Tutuklananlar arasında Abbas Lisani'nin eşi ve 3 çocuğu da bulunuyordu. 29 Ekim 2008'de serbest bırakıldı. Aralık 2009'da Cengiz Behtaver'in cenazesinde Abbas Lisani ve cenazeye katılan birkaç kişi İranlı güvenlik görevlileri tarafından dövüldü. Cenaze töreni öncesinde bazı Azerbaycanlı milli aktivistler ettealaat yetkilileri tarafından çağrılarak cenazeye katılmamaları istendi. Daha sonra cenaze töreninin ardından Abbas Lisani'ye bir telefon geldi ve kendisine Tebriz'den ayrılmaması halinde naaşının Erdebil'e gönderileceği söylendi. 2011 yılında Azerbaycan Türklerinin yaşadığı şehirlerde Urmiye Gölü'nün kurumasına karşı çeşitli protestolar düzenlendi. Eylemlerin ardından Erdebil'de onlarca milli aktivist tutuklandı. 9 Eylül'de Abbas Lisani, Urmiye Gölü'nün ekolojik durumuna ilişkin 3 Eylül'de Erdebil'de düzenlenen protestoların ardından işyerinde gözaltına alındı.. Tutuklanmasının hukuka aykırı olduğunu söyleyen Abbas Lisani açlık grevine başladı 7 Kasım 2011'de Erdebil Devrim Mahkemesi'nin kararıyla 100.000 ABD doları karşılığında kefaletle serbest bırakıldı. 2014-2017 yılları 20 Şubat 2014'te Güney Azerbaycan'ın farklı şehirlerinde yaşayan milli aktivistler, Uluslararası Ana Dil Günü dolayısıyla düzenlenen etkinlik için Ekber Abulzade'nin Eher'deki evinde bir araya geldiler. Ancak etkinliğe katılan 100'den fazla aktivist İran güvenlik güçleri tarafından tutuklandı. Tutuklananlar arasında Abbas Lisani, Salih Molla Abbasi, İbrahim Savalan, İbrahim Nuri, Behzad Abdi, Ekber Abulzadeh ve Abbas Nazari de Ettelaat Cezaevi'ne götürüldü. Burada Abbas Lisani ile birlikte çok sayıda kişiye işkence yapıldı. Bu bağlamda Eher Mahkemesi savcısına bir mektup gönderdiler. Nisan 2015'te Erdebil Devrim Mahkemesi, Abbas Lisani'yi laik bir rejimin gerekliliğiyle ilgili makale yazdığı için "rejim karşıtı propaganda" yapmakla ve "yurtdışında yaşayan ayrılıkçı gruplar ve Gunaz TV ile düzenli işbirliği yapmak" gerekçesiyle suçlu bulundu ve bir yıl hapis cezasına çarptırdı. Temmuz 2015'te güney Azerbaycan'dan 300 Türk aktivist Uygurlara destek bildirgesi imzaladı. Abbas Lisan, Hasan Demirçi, Hasan Raşidi, Ekber Azad ve Abdulaziz Azimi Gadim imzalı açıklamada Azerbaycan Cumhuriyeti, Türkiye ve İran avukatlarına hitap edildi. Onlardan Uygurların sorunlarını uluslararası mahkemelere taşımaları istendi. Abbas Lisani, 22 Temmuz 2015'te evinden işe giderken gözaltına alındı. Tutuklanmasının ardından bir baskı aracı olarak, uyuşturucu bağımlılığı ve suç duyurusundan tutuklanan mahkumların tutulduğu Erdebil Cezaevi'nin 7. bölümüne konuldu. Abbas Lisani'nin 7. bölüme sevk edilmesinin ardından tutukluların hava alması için ayrılan yer kapatılmış, bölümdeki telefonlar çalışmamış, tutukluların aileleriyle görüşmesi yasaklanmıştı. Abbas Lisani, tutukluların haklarının ihlal edilmesini ve Erdebil vilayeti toprakları olan Heyran'ın Gilan eyaletine verilmesini protesto etmek amacıyla 25 Temmuz'da açlık grevine başladı. 26 Temmuz'da özel kuvvetler Erdebil Cezaevi'nin 7. bölümünde Abbas Lisani'yi tehdit etti ve fiziki baskı uyguladı. Daha sonra Lisani'ye yardım eden ve onu savunan 2 Beluç mahkumu da dövdüler. Abbas Lisani tutukluluğu sırasında sürgün edilmekle tehdit edildi. Eylül 2015'te ailesiyle görüşmesine izin verilmediği için açlık grevine başladı. Cezaevi yetkilileri, protestoyu sonlandırmaması halinde onu uzak bir cezaevine göndermekle tehdit etti. 2015 yılında İran devlet televizyon kanalında yayınlanan "Fitile" programında Azerbaycan türklerine hakaret eden çocuk programının ardından 9 Kasım 2015'te Azerbaycan Türkleri İran'ın farklı şehirlerinde protesto eylemlerine başladı. Protestolara destek vermek amacıyla Abbas Lisani de cezaevinde açlık grevine başladı. Daha sonra Erdebil hapishanesinden Şiraz'daki Adilabad hapishanesine sürüldü. Sürgün edilmesine rağmen burada açlık grevine devam etti. Aralık 2015'te İran ve Güney Azerbaycan'da yaşayan 1046 Türk aktivist, Suriye Türkmenlerine yönelik katliama karşı destek bildirgesine imza attı. Bildiriyi imzalayanlar arasında Abbas Lisani de vardı. 2016 yılında Tebriz hapishanesinde tutuklu bulunan Yürüş Mehralibeyli, Huseyn Ali Mohammadi, Murtaza Muradpur, Resul Rezavi ve ve Şiraz hapishanesine sürgün edilen Abbas Lisani, Dünya Anadil Günü nedeniyle 19-21 Şubat tarihleri arasında açlık grevi yaptılar. Açlık grevinin nedeni olarak İran'da Azerbaycan Türkçesi eğitiminin verilmemesini gösterdiler. 18 Mayıs 2016'da Abbas Lisani'nin hapis cezası sona erdi ancak serbest bırakılmadı. Abbas Lisani protesto olarak 19 Mayıs'ta açlık grevine başladı. Aynı günün ilerleyen saatlerinde Tebriz Merkez Cezaevi, Erdebil Cezaevi ve Kerec şehrinin Recayi-Şerh Cezaevi'nde tutuklu bulunan Yürüş Mehralibeyli, Rasul Rezavi, Hüseyin Alimohammadi, Murtaza Muradpur, Latif Hasani ve çok sayıda milli kültürel aktivist açlık grevi başlatarak Lisani'ye desteklerini duyurdular. 25 Mayıs 2016'da kefaletle geçici olarak serbest bırakıldı. 7 Kasım 2016'da Abbas Lisani mahkemede tekrar tutuklandı ve merkez hapishanesine nakledildi. Tutuklanma nedeni milli aktivist Aydın Zakiri'nin düğününde yaptığı konuşmaydı. Hiyav Devrim Mahkemesi onu bu konuşmasında pan-Türkizm ve "rejim karşıtı propaganda" yapmakla suçladı. Daha sonra tutuklanmasının haksız olduğunu söyleyen Abbas Lisani, temyiz mahkemesine başvurdu. 2017 yılında Erdebil Temyiz Mahkemesi ilk mahkemenin kararını bozdu ve tanınmış aktivist Abbas Lisani'yi beraat ettirdi. Ağustos 2017'de 40 Türk hak savunucusu aktivist Eher mahkemesine çağrıldı. Aralarında Abbas Lisani'nin de bulunduğu aktivistler toplu halde yargılandılar. Ekim 2017'de Abbas Lisani tekrar mahkemeye çağrıldı. 2018-2020 yılları 2 Temmuz 2018'de Abbas Lisani, her yıl düzenlenen Babek Kalesi Kongresi öncesinde kongreye katılımını engellemek amacıyla tutuklandı. Tutuklanmasını protesto etmek için açlık grevine başladı. 14 Temmuz'da Tebriz Merkez Hapishanesi'nden 500 milyon riyal değerinde sivil ruhsatı karşılığında serbest bırakıldı. 16 Eylül 2018'de Tebriz Devrim Mahkemesi'ne çağrıldı. Ancak celp resmi antetli kağıt yerine SMS ile gönderildiğinden bu celbi reddetti ve mahkemeye gitmedi. Ardından 31 Aralık 2018'de Erdebil Devrim Mahkemesi tarafından Abbas Lisani'ye SMS gönderildi. Bu SMSde, 10 ay hapis cezasına çarptırıldığını yazılmıştı. Ocak 2019'da memleketi Erdebil'de güvenlik güçleri tarafından tutuklanarak Tebriz hapishanesine gönderildi. Abbas Lisani tutuklanma nedenini böyle açıkladı: 5 Ocak'ta Tebriz hapishanesine gönderildikten sonra Abbas Lisani, celp gönderilmeden gıyaben yargılanmanın yasa dışı olduğunu belirterek buna itiraz etti. Tebriz Mahkemesi Abbas Lisani'nin itirazını kabul ederek cezanı geçici olarak erteledi. Yargıç Ahrabi, Lisani'nin 100 milyon tümen tutarında hukuki teminat karşılığında geçici olarak serbest bırakılmasına ve duruşmanın 15 Ocak'ta yeniden görülmesine ilişkin kararı imzaladı. 15 Ocak'ta Tebriz Devrim Mahkemesi'ne gelen Lisani, duruşmanın ardından güvenlik güçleri tarafından tutuklandı. Birkaç gün sonra kendisine yakın 5 aktivist daha Erdebil Devrim Mahkemesi'nde yargılandı. Rahim Gulami, Asker Akbarzadeh, Ali Vasigi, Mehdi Huşmend ve Said Sadigifer "ülkenin güvenliğini bozmak amacıyla yasadışı bir çete örgütlemekle" suçlandı. Daha sonra Erdebil Cezaevi'ne nakledilen Lisani, tutuklanmasını protesto etmek amacıyla açlık grevine başladı. 21 Şubat 2019 Dünya Anadil Günü münasebetiyle Erdebil Cezaevi'nde cezasını çekmekte olan Abbas Lisani, Kerec Cezaevinde cezasını çekmekte olan Latif Hasani, Evin Cezaevi'nde cezasını çekmekte olan Siyamek Mirzayi ve İbrahim Nuri, Tebriz Cezaevi'nde cezasını çekmekte olan Amir Sattari ile birlikte 5 günlük açlık grevine başladı. Onlar İran'da Azerbaycan Türkçesi eğitiminin verilmemesini protesto amacıyla bu açlık grevini gerçekleştirdiler. 10 Mart 2019'da Erdebil'de mahkemeye çıkarıldı. Abbas Lisani, cezaevinden mahkemeye götürülürken cezaevi üniformasını giymeyi reddetti ve bunun insanlık onuruna saygısızlık olduğunu belirtti. Bu yüzden yetkililer onu kelepçeli olarak mahkemeye getirdiler. Abbas Lisani, mahkemeden savunmasının Azerbaycan Türkçesi ile yapılmasını talep ederek kendisini ana dilinde savundu. 13 Nisan 2019'da Doğu Azerbaycan Temyiz Mahkemesi, Abbas Lisani'nin Tebriz Devrim Mahkemesi'nin Şubat ayında verdiği 10 ay hapis cezasına itirazını dinledi. Abbas Lisani'nin duruşmaya katılmasına izin verilmedi. Daha sonra Yargıtay 26. Dairesi, siyasi aktiviste verilen hapis cezasının "şeriata ve hukuk kurallarına uygun olduğuna" karar verdi. 8 Temmuz 2019'da Erdebil Devrim Mahkemesi Abbas Lisani'yi "Batı Azerbaycan halkını silahlanmaya kışkırtmakta" ayrıca "yasadışı grup kurma" ve "sistem aleyhine propaganda" suçlamasıyla 8 yıl hapis cezasına çarptırılmakla yanı sıra onu ailesiyle birlikte 2 yıl boyunca Yezd’e sürgüne mahkûm etti. Abbas Lisani bu kararı kabul etmedi ve temyiz başvurusunda bulundu. 13 Eylül 2019'da Abbas Lisani temyiz mahkemesine çağrıldı. Erdebil Eyaleti Temyiz Makamı, Abbas Lisani'nin şikayetini 16 Eylül'de değerlendirdi. Abbas Lisani duruşmada Azerbaycan Türkçesiyle hazırlanan "savunma beyanını" okudu: İlk kararda 2 suçlamadan beraat etmişti ancak daha sonra bu iki suçlama da dosyasına eklenerek hapis cezası 8 yıldan 15 yıla çıkarıldı. Kimilerine göre Lisani, mahkemede kendisini ana dilinde savunduğu için daha ağır bir cezaya çarptırıldı. Hapis cezasının uzatılmasının ardından Abbas Lisani, mahkemenin kararına ilişkin İran Yüksek Mahkemesi'ne başvurdu. Yüksek Mahkeme, Erdebil mahkemesinin verdiği 15 yıl hapis cezasını değiştirmedi. 20 Ekim'de Abbas Lisani'nin avukatı Mehemmedrza Feqihi tutuklandı. Feqihi, sabah saatlerinde Abbas Lisani ile görüşmesinin ardından Erdebil savcılığında gözaltına alındı. Mart 2020'de Mehemmedrza Feqihi "Gizli mahkeme belgelerini ifşa etmekle" suçlandı ve 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Mart 2020'de Mahammadrza Faqihi beraat etti. Temmuz 2020'de İran Yüksek Mahkemesi, Abbas Lisani'nin temyiz başvurusunu reddetti ve Erdebil mahkemesinin 15 yıl hapis cezasını onayladı. COVID-19 salgını sırasında virüsün yayılma riski nedeniyle çok sayıda mahkumun geçici olarak serbest bırakılmasına rağmen Abbas Lisani'ye bu izin verilmedi. Kardeşi öldüğünde bile cenazeye ve mateme katılmak için birkaç gün izin almasına izin verilmedi. 27 Eylül 2020'de İkinci Karabağ savaşının başlamasının ardından Abbas Lisani'nin akrabalarıyla görüşmesi ve telefonda görüşmesi yasaklandı. Daha sonra 13 Kasım'da bu yasak yeniden getirildi. Erdebil Cezaevi'nin 7'nci bölümünde tutuklu bulunan Abbas Lisani, 20 Kasım 2020'de kendisine uygulanan yasakları protesto ederek, gardiyanların makamında 5 saatlik oturma eylemi düzenledi. Bu yasakların Erdebil vilayetinin istihbarat dairesi başkanı Nasır Atabati, bölgesel adalet genel müdürü ve Erdebil savcısı Seyyed Abdullah Tabatabayi'nin girişimiyle uygulandığı bildirildi. Eylemin ardından Abbas Lisani'nin yakınları tarafından ziyaret edilmesine izin verildi. Ancak telefonla konuşma yasağını kaldırmadılar. 2020 yılından sonra Cezaevinde tutuklu bulunan milli kültür aktivisti Yusif Kari, 13 Ocak 2021'de açlık grevine başladı. Cezaevinden sorumlu savcı yardımcısının kötü davranışını ve biriminden ayrılarak karantina birimine nakledilmesini protesto etmek amacıyla bunu yaptığını söyledi. 18 Ocak'tan bu yana Erdebil Cezaevi'nde tutuklu bulunan Abbas Lisani de kendisine destek amacıyla açlık grevine başladı. Daha sonra Evin Cezaevi'nde tutuklu bulunan Yusif Kari, Siyamek Mirzayi, Erdebil Cezaevi'nde tutuklu bulunan Ali ve Rıza Vasigi de destek amacıyla açlık grevine başladılar. Abbas Lisani 20 Ocak'ta kuru açlık grevine başladı. 17 Ocak'ta kuru açlık grevine başlayan Yusif Kari, kendi birimine geri döndükten sonra 20 Ocak'ta açlık grevini sonlandırdı. Bunun üzerine kendisine destek veren ve açlık grevine başlayan milli aktivistler de açlık grevini durdurdular. 2021 yılının Mayıs ayında cezaevindeyken şiddetli sırt ve diz ağrıları başladı. Cezaevi doktorlarının verdiği ilaç ve tedavilerin işe yaramaması nedeniyle 25 Mayıs'ta hastaneye sevk edildi. Ancak aynı gün muayenesinin ardından cezaevine geri gönderildi. 12 Haziran 2021'de cezaevi yetkililerinin mahkumlara uyguladığı baskıyı protesto etmek amacıyla açlık grevine başladı. İran yasalarına göre siyasi mahkumların tutulduğu hücrelerin diğer mahkumlardan ayrı olması gerekiyor. Ancak İran'da siyasi ve sosyal faaliyetlerde bulunan vatandaşlar güvenlik mahkûmları kategorisine dahil edildiğinden mahkemeler ve cezaevleri bu yasaya uymuyor. Sonuç olarak milli kültür aktivistlerini tehlikeli ve ciddi suçlardan hüküm giymiş kişilerle aynı hücreye naklederek üzerindeki psikolojik baskıyı artırıyorlar. Daha sonra Yusif Kari de Abbas Lisani'ye destek için açlık grevine başladı. 13 Haziran'dan itibaren ikisi de suyu reddetti ve kuru açlığa başladı. 13 Haziran'da Erdebil Cezaevi'nde tutuklu bulunan Ali ve Rza Vasigi kardeşleri ile Mehrdad Şeyxi açlık grevine başladılar. Açlık grevine başlayan 5 milli aktivist, eylemler nedeniyle cezaevinin karantina bölümüne sevk edilirken, yakınlarıyla telefon görüşmesi yapmaları da yasaklandı. Tahran'daki Evin hapishanesinde cezalarını çekmekte olan milli kültür aktivistleri Siyamek Mirzayi, Kiyanuş Aslani ve Behnam Şeyxi de 14 Haziran'da açlıktan ölmek üzere olan mahkumlara destek olmak için açlık grevine başladılar. Daha sonra Tahran'da cezasını çeken Halid Pirzadeh, Hüseyin Haşimi ve Muhammed Türkmani de açlık grevine katıldılar. Tahran Evin Cezaevi'nde tutuklu bulunan ve açlık grevine destek veren Siyamek Mirzayi, Kiyanuş Aslani ve Tovhid Amir Amini, 16 Haziran'da cezaevinin İstihbarat Bakanlığı'nın 209 No'lu gözaltı merkezine nakledilerek 3 saat sorguya çekildi. Daha sonra cezaevi yetkilileri Abbas Lisani'nin taleplerini yerine getirerek tehlikeli ve ağır suçlardan hüküm giymiş kişileri siyasi tutukluların ceza aldığı 7. bölümden uzaklaştırdı ve milli kültür aktivistleri açlık grevlerine son verdi. Açlık grevi için karantina birimine nakledilen Ali ve Rza Vasigi kardeşleri, 24 Haziran'da eski birimlerine geri götürüldüler. 30 Ağustos 2021'de 800 milyon para teminatı karşılığında tedavi için 4 günlük serbest bırakıldı. 3 Eylül 2021'de tekrar cezaevine gönderildi. 22 Eylül 2021'de Alireza Farşi İran mahkemelerindeki hakimlerin acımasız ve adaletsiz cezalar vermelerini ve okullarda Türklerin anadilinde eğitimden mahrum bırakılmasını protesto etmek için 3 günlük açlık grevine gideceğini duyurdu. Daha sonra siyasi tutuklu Abbas Lisani ve diğer 7 tutuklu da Alireza Farşi'ye destek amacıyla eyleme katıldı. Kalp yetmezliği ve yüksek tansiyon gibi rahatsızlıkları bulunan Abbas Lisani, muayene için Ekim 2021'de cezaevi dışındaki bir kliniğe götürüldü. Daha sonra 4 Kasım'da muayene için Erdebil adli muayenesine götürüldü. Acil sırt ameliyatının gerekliliği nedeniyle muayene edildiği bildirildi. 24 Ocak 2022'de yeniden muayene edilmek üzere Erdebil adli muayenesine götürüldü. Tıbbi uzman komisyonunun görüşünde, intervertebral disk hernisinin tedavisi için Lisani'nin ameliyat edilmesinin gerekliliği kaydedildi. Bu nedenle Abbas Lisani, cezaevi dışında tedavi görmek üzere 13 Şubat 2022'den itibaren 6 ay izinli olarak serbest bırakıldı. Geçici serbest burakildiktan sonra Tebriz, Urmiye, Erdebil, Parsabad, Hiyav gibi şehirlerden gelen milli kültürel aktivistler, Abbas Lisanini evinde ziyaret ettiler. 9 Nisan 2022'de Abbas Lisani, Tebriz'deki Veliesr Hastanesi'nde bel fıtığı ameliyati edildi. Aynı operasyon 24 Mayıs'ta ikinci kez gerçekleştirildi. Erdebil savcısı, adli tabibin talep ve görüşüne rağmen Abbas Lisani'nin tıbbi iznini uzatmadı ve Abbas Lisani 27 Ağustos'ta Erdebil hapishanesine geri gönderildi. 21 Şubat 2023'te İran adalet sisteminin "genel af" ilan etmesi üzerine affedildi ve Erdebil hapishanesinden serbest bırakıldı ve hemen Yezd'e sürgüne gönderildi. Ancak sürgün cezasına uymayarak Erdebil şehrine döndü ve burada milli aktivistler tarafından karşılandı. Ailesine yönelik baskılar Abbas Lisani'nin 31 Ekim 2006'da tekrar tutuklanmasının ardından eşi Ruqayya Lisani bu olayla ilgili birçok haber sitesine röportaj verdi. Ruqayya Lisani, kocasının tutuklanmasıyla ilgili bilgi yaymasının yanı sıra birçok yabancı web sitesine röportaj verdiği için tutuklanmakla tehdit edildi. Mayıs 2007'de Abbas Lisani'nin yeğeni Mehdi Muhammedpur tutuklandı. 10 Eylül 2008 akşamı Seyyad Muhammediyan'ın evinde düzenlenen iftar törenine İran özel servis çalışanları tarafından baskın düzenlendi. Burada Abbas Lisani'nin aile üyeleri, eşi Ruqayya Lisani, oğulları Atilla Lisani ve Oktay Lisani'nin de aralarında bulunduğu 20'den fazla kişi gözaltına alındı. Abbas Lisani'nin aile üyeleri saatlerce süren sorgunun ardından serbest bırakıldı. Abbas Lisani'nin 9 Eylül 2011'de tutuklanmasının ardından yeğeni Mehdi Muhammedpur da 13 Eylül'de tutuklandı. Şubat 2016'da Abbas Lisani'nin eşi Ruqayya Alizade ve iki oğlu, Erdebil Mahkemesi'nin ikinci dairesine çağrıldı. Kendisine gönderilen mahkeme tutanağı kopyasında kendisinin neden mahkemeye çağrıldığı yazmıyordu ancak tutuklunun eşi, 5 gün içinde mahkemeye başvurmaması halinde tutuklanmakla tehdit edildi. 23 Şubat 2016'da Abbas Lisani'nin eşi ve iki oğlu, Erdebil Mahkemesi'nin ikinci dairesinde sorguya çekildi. Onlar da mahkeme tarafından sorulan soruların uygunsuz olması nedeniyle mahkeme belgelerine cevap vermeyi ve imzalamayı reddettiler. 8 Ekim 2020'de Abbas Lisani'nin ailesine ait bir araba kimliği belirsiz kişiler tarafından ateşe verildi. Kasım 2020'de Abbas Lisani'nin oğlu Oktay Lisani, 9 Kasım'da Şuşa'nın kurtarılması münasebetiyle Erdebil pazarında şeker dağıttı. Daha sonra Erdebil Kamu İkram Tesisleri Kontrol Dairesi tarafından "kamuoyunu rahatsız etmekle" suçlandı ve Erdebil pazarında çalışması yasaklandı. Tutuklanmasına karşı protestolar Ocak 2007'de Dünya Azerbaycanlılarının Haklarının Korunması Komitesi (DAHMK), Abbas Lisani'nin serbest bırakılması talebiyle Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'ne başvurdu. Abbas Lisani, 1 Şubat 2007'de Uluslararası Af Örgütü tarafından düşünce mahkumu ilan edildi. 1 Şubat 2007'de ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Sean McCormack, Dışişleri Bakanlığı'nın İran'da hapsedilen Azerbaycanlı Abbas Lisani'nin durumundan endişe duyduğunu ve Lisani'nin hapishanede fiziksel tacize uğradığını söyledi. Dışişleri Bakanlığı'ndan daha sonra yapılan bir açıklamada, İran'daki rejimin okullarda Azerbaycan dilini yasakladığı, Azerbaycanlı aktivistlere zulmettiği ve Bay Lisani gibi kültürel ve dilsel haklarını savunanları haksız yere hapsettiği belirtildi. Şubat 2007'de İsveç Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyonu üyesi ve Hıristiyan Demokrat Parti milletvekili Holger Gustafsson, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'a başvurarak Abbas Lisani'nin serbest bırakılmasını istedi. Şubat 2007'de Avrupa Parlamentosu üyesi Karl Schliter, Abbas Lisani'nin serbest bırakılması için Ali Hamaney'e başvurdu. Çağrısında Lisani'nin gözaltı koşulları, sağlık durumu ve ailesi üzerindeki baskılarla ilgili sorunlara dikkat çekti. 26 Mart 2007'de Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı 2006 yılı insan haklarının durumuna ilişkin bir rapor sundu. Bu raporda İran'daki Azerbaycanlıların ana dil hakkının ihlali, siyasi tutuklamalar ve Abbas Lisani'nin tutuklanması dahil zulümler hakkında yazıldı. Mart 2008'de Güney Azerbaycanlılar Derneği tarafından Londra'daki BBC binası önünde bir miting düzenlendi. Mitinge katılanlar Abbas Lisani'nin serbest bırakılmasını talep etti. Bu eylemlerde, "30 milyon Azerbaycan Türkü İran rejimi tarafından baskı altına alındı!", "Azerbaycan Türkçesi Güney Azerbaycan'da resmi dil olmalı!", "Düşünce tutsaklarına yapılan işkenceye son verin!" yazılı pankartlar taşıdılar 2 saat süren eylem sırasında katılımcılar, Abbas Lisani'nin tutuklanması ve İran'daki Güney Azerbaycanlıların durumuyla ilgili İngilizce broşürleri yoldan geçenlere dağıttı. 220x124px|küçükresim|sağ|Şehrdari takımı taraftarları üzerinde "Abbas Lisani ve Azerbaycanlı mahkumları serbest bırakın" yazan bir pankart açtılar, 2015 29 Ağustos 2015'te Erdebil'in "Şehrdari" takımı ile İsfahan'nin "Giti Pasand" kulübü arasında Takht stadyumunda bir futbol maçı düzenlendi. Maça gelen Erdebil taraftarları, "Ülkemiz refaha kavuşsun - Lisani özgür olsun" sloganları atarak, Abbas Lisani'nin özgürlüğünü talep etti. 10 Eylül 2015'te Mustafa Parvin, Saleh Pichganli, Tovhid Amir Amini, Murtaza Parvin ve Meysam Colani, Erdebil'in Takhti Stadı'nda oynanan futbol maçı sırasında İran güvenlik güçleri tarafından tutuklandı. Bunun nedeni ise maç sırasında stadyumda Abbas Lisani ve diğer siyasi tutukluları destekleyen ifadelerin yer aldığı pankartlar asmaları ve milli sloganlar atmalarıydı. Her birine 3 ay hapis ve 30 kırbaç cezası verildi. Mahkeme kararına göre 3 aylık hapis cezasının bittiği gün 30 kırbaç cezası verilmesi gerekirken, ceza aktivistlerin cezaevine girdiği ilk günlerde infaz edildi 2019 yılında Abbas Lisani'nin bir grup destekçisi onun şiirlerini, makalelerini, mahkeme konuşmalarını yayınladı. 2019 yılında tutuklanmasını protesto etmek için açlık grevine başlayan Abbas Lisani'ye destek olmak amacıyla milli aktivistler "Abbas Lisani'ye destek vermeliyiz" kampanyası başlattı. 4 Şubat 2019'da Azerbaycan Demokrasi ve Refah (ADR) Hareketi başkanı Gubad İbadoğlu Abbas Lisani'nin serbest bırakılmasını talep etti ve herkesi ona destek olmaya çağırdı 5 Şubat'ta Musavat Partisi, Abbas Lisani'nin ve İran hapishanelerinde tutulan tüm milli aktivistlerin koşulsuz serbest bırakılmasını talep eden bir bildiri yayınladı. Partinin açıklamasının yanı sıra, parti başkanı Arif Hajili İran'daki milli aktivistlere yönelik zulmü de kınadı ve Abbas Lisani'nin özgürlüğünü talep etti. 7 Şubat'ta Dünya Azerbaycanlılar Kongresi Eşbaşkanı Sabir Rustamhanlı, Abbas Lisani ve onunla birlikte haksız yere tutuklananların derhal serbest bırakılmasını ve İran'daki Azerbaycan Türklerinin milli, siyasi ve ekonomik taleplerinin yerine getirilmesini talep etti. 10 Şubat'ta güvenlik güçleri, insan hakları savunucuları Murtaza Parvin, Mehdi Dustdar ve Rahim Nevruz'un evlerinde ve "Abbas Lisani'yi Destekleyin" kampanyasını destekleyen Ali Wasigi ve Mazahir Maali'nin işyerlerinde arama yaptı. Milliyetçi Gençlik Örgütü, 10 Temmuz 2019'da tutuklu Abbas Lisani ve diğer aktivistlerin haklarını savunmak için "Yurttaşlarımıza özgürlük!", "Güney Azerbaycan İran değildir!", "Azerbaycan bir olsun, başkenti Tebriz olsun!" ve diğer sloganlar atılarak Bakü'deki İran Büyükelçiliği önünde eylem düzenledi. 17 Temmuz 2019'da Müsavat Partisi aktivistleri İran büyükelçiliği önünde grev yapmaya çalıştı. Eylem kararında İran hükümetinden Ermenistan ile askeri işbirliğini durdurması, ortak silah üretimine ilişkin anlaşmayı iptal etmesi, Abbas Lisani ve diğer aktivistleri serbest bırakması ve etnik ayrımcılığa son vermesi talep edildi. Mart 2020'de aralarında gazeteciler, şairler, araştırmacılar, yazarlar ve sivil aktivistlerin de bulunduğu 161 milli-kültürel aktivist, İran yargı sisteminin başındaki kişi İbrahim Raisi'ye bir mektup yazarak, koronavirüs tehdidi nedeniyle siyasi tutukluların serbest bırakılmasını talep etti. Bu dilekçede aralarında cezaevinde bulunan Abbas Lisani'nin de bulunduğu 28 Azerbaycanlı siyasi tutsağın isminden bahsettiler. Haziran 2020'de Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir insan hakları grubu olan United For Iran, Abbas Lisani'nin serbest bırakılması için bir imza kampanyası başlattı. Aralık 2020'de aktivisler, Erdebil kentindeki siyasi tutukluların serbest bırakılması için şehir duvarlarına sloganlar yazdılar. Duvarlara "hâlâ bilmiyoruz", "siyasi tutsaklar bizi kurtardı, uzun zamandır kafeslerdeler, onları unutmayalım", "tutukluları izne gönderin", "Abbas Lisani'ye hâlâ yasak", "siyasi tutuklularımızın sağlığı kırmızı çizgimizdir" sloganları yazdılar. Mayıs 2021'de Erdebil sokaklarına siyasi tutukluların özgürlüğünü talep eden duvar yazıları yazıldı. O dönemde İran'da seçimler yaklaşırken milli aktivistler, "Siyasi tutukluların özgürlüğüne oy veriyoruz", "Abbas Lisani'ye oy veriyoruz" ve "Azerbaycan halkının seçilmiş temsilcisi hapiste" gibi sloganlar atıyorlardı. Ağustos 2021'de Birleşmiş Milletler İran'daki insan hakları Özel Raportörü Javid Rahman, İran'daki hak ihlallerine ilişkin bir sonraki raporunu BM Genel Kuruluna sundu. Sunduğu 25 sayfalık raporda, İran-Azerbaycan'da faaliyet gösteren Abbas Lisani ve Alirza Farshi gibi Türk sivil toplum aktivistlerinin azınlık haklarını savundukları için hedef alındığını belirterek, şu konularda da bilgi verdi. Kaynakça Dış bağlantılar Kitapları Özgürlüğü haykirmak kitabı Çıxışları Abbas Lisani'nin 2005 yılında Tahran'daki Sattarhan töreninde yaptığı konuşma Abbas Lisani 2006 yılı / ANS TV Ulusal kültürel aktivistlerinin Abbas Lisani ile buluşması Ulusal kültürel aktivistlerinin Abbas Lisani ile buluşması Ulusal kültürel aktivistlerinin Abbas Lisani ile buluşması Abbas Lisani'nin Adil İrşadifar'ın cenazesinde yaptığı konuşma 2009 yılı Abbas Lisani, Ana Dil Günü'ndeki tutuklama dalgasını ve Hasan Ruhani'nin ulusal azınlıklara yönelik politikasını anlatıyor / [[Amerika'nın Sesi] ] Ruqayya Alizade eşinin cezaevindeki durumunu anlatıyor, 2015 Abbas Lisani'nin Hasan Demirci'nin cenazesinde yaptığı konuşma. Tebriz, 2018. Farzad Samadli: Abbas Lisani'nin Türkçe konuşması İran yargı sisteminde büyük olay / Amerika'nın Sesi Bir siyasi aktivist daha 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı / Özgür Avrupa Radyosu Abbas Lisani'nin Urmu Gölü felaketine ilişkin çağrısı, 2022. Abbas Lisani'nin onunla buluşmaya gelen aktivistler önünde konuşması. Yıl 2023. Hapisten çıktıktan sonra Abbas Lisani ile buluşma. Erdebil, Şubat 2023. Kategori:1967 doğumlular Kategori:İran Azerileri Kategori:Yaşayan insanlar Kategori:İranlı gazeteciler Kategori:Sürgüne gönderilmiş kişiler Kategori:Siyasi mahkûmlar Kategori:Türk milliyetçileri Kategori:Erdebil doğumlular

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Abbas Lisani

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi