Abdulmelik ed-Deylemî

[bullvar_katip]

Ebu Sâbit Muhammed bin Abdü’l-melik ed-Deylemî, tam adı Şemsüddîn Ebû Sâbit Muhammed bin Abdü’l- Melik Ed-Deylemî Et-Tûsî. Tus, Deylem, Hemedan ve Horosan’a nisbet edilmektedir. Lakabı Şemsüddin künyesi Ebû Sâbit’tir. ’Uyuni’l-Ma‘ârif adlı eserinin baş tarafında, isminin Ebu Abdullah el-Horasânî olarak da kaydedilmiştir. İşari Tefsirinde bir yerde ve Risale fi Redd-i Hululiyye adlı risalesinde ise kendinden Hemadanî diye bahsetmektedir. El-A’lâm’da geçtiği üzere Deylem’de doğmuştur. Tus şehri de onun hayatının bir bölümünü geçirdiği yerdir. Bağdadi, Îzahu’l-Meknûn’unda Deylemî’nin ölüm tarihini h.573 olarak vermiştir. Brockelmann ise G.A.L.’da h.899/1493 olarak vermektedir. Bu tarih Deylemî’nin eserlerinin müstensihlerinin ifadeleri ve kendi rüyalarını anlatırken bizzat ifade ettiği tarihlerden çok farklıdır. Arada üç yüzyıl gibi bir fark vardır. Bu çelişki Brockelmann’ın vermiş olduğu bilginin doğruluğu noktasında şüphe uyandırmaktadır. Arberry de bu problemi tespit etmiş ve bir terminus ante quem hadisesinin varolduğunu ifade etmiştir. Yani verilen tarih ile onun eser verdiği tarih arasında en az iki yüzyıl oynamaktadır. Akdağ'a göre Mu’cemu’l- müellifîn yazarının beyan ettiği üzere Deylemî h.589/m.1193’de ölmüştür. Deylemî ilim dünyasınca fazla tanınmamıştır. Bu gizem sadece kendisi, şahsiyeti ile sınırlı olmayıp, eserleri, mensup olduğu tasavvufî ekol ve ilham aldığı hocaları için de geçerlidir. Eserleri Cevâhiru’l-esrâr Mir’âtü’l-ervâh ve sûretü’l-vicâh Islâhu’l-ahlâk ve miftâhu’l-ağlâk ‘alâ meârici’t-tâlibîn ve medâricu’s-sâlikîn Acâibü’l- maârif ve bedâiü’l- garâib El-Cem’u beyne’t-tevhid ve’t- ta’zim El-Mesâilü’l- mülemma’ü bi’l- vekâi’i’l- bedâi’i’l-müberhen Kitâbü tasdîkı’l- maârif Mihakkü’n- nefsi’l- insan Kitabu meârici’n-nüfûs Rehnümâ-i ma’rifet Uyûnu’l- maârif Risâle fi reddi Hulûliyye Usulü’l- kelâm ve’t-tasavvuf Kitabu’n- necât El-Akl ve’l- âkil Mühimmatü’l-vâsilin Şerhu kitab-ı enfâsi’r-ruhâniye li’l-Cüneyd ve Ataullah el-İskenderî. Kaynakça Kategori:İslam alimleri Kategori:Mutasavvıflar Kategori:Kelam