Ağaç

[bullvar_katip]

[[Dosya:Ash_Tree_-_geograph.org.uk_-_590710.jpg|bağlantı=

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

dişbudak (Fraxinus excelsior), yaprak döken, geniş yapraklı bir ağaçtır.]] [[Dosya:Larix_decidua_Aletschwald.jpg|bağlantı=

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

melezi (Larix decidua), bir başka yaprak döken, iğne yapraklı ağaçtır.]] Ağaç, botanikte çoğu türünde dalları ve yaprakları destekleyen uzun bir sürgüne ya da gövdeye sahip çok yıllık bir bitkidir. Ağaç tanımı, bazı kullanımlarda sadece ikincil büyüme gösteren odunsu bitkileri, kereste olarak kullanılabilen bitkileri ya da belirli bir yüksekliğin üzerindeki bitkileri kapsayacak şekilde daha dar olabilir. Daha geniş tanımlarda ise uzun palmiyeler, eğrelti ağaçları, muz ağaçları ve bambular da birer ağaç olarak kabul edilir. Ağaçlar taksonomik bir grup değildir; ancak güneş ışığı için rekabet etmek adına diğer bitkilerden daha fazla yükseğe çıkmanın bir yolu olarak birbirinden bağımsız şekilde evrimleşip gövde ve dallar kazanan çeşitli bitki türlerini içermektedir. Ağaçlar uzun ömürlü olma eğilimindedir ve bazıları birkaç bin yıl yaşar. 370 milyon yıldır ağaçlar dünya üzerindeki varlığını sürdürmektedir. Dünyada yaklaşık üç trilyon olgunluğa erişmiş ağacın olduğu tahmin edilmektedir. Aynı zamanda ağaçlar uçurum kenarlarına ve benzeri dikildikleri yerlere göre heyelan, toprak kayması, sel gibi doğal afetleri de engeller. Tanım [[Dosya:Tree_secondary_growth_diagram.svg|bağlantı=

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

dikey ve yatay bölümleri gösteren, çift çenekli ya da kozalaklı bir ağacın ikincil büyümesine ait şema. Her büyüme mevsiminde ağaca yeni bir odun katmanı eklenerek gövde, dallar ve kökler kalınlaşır.]] "Ağaç" terimi genel bir deyiş olarak kullanılıyor olsa da bir ağacın ne olduğuna dair ne botanik olarak ne de ortak dilde evrensel olarak kabul görmüş kesin bir tanım yoktur. En geniş anlamıyla ağaç, fotosentetik yapraklarını veya dallarını yerden belirli bir mesafe üzerinde destekleyen, genel olarak uzun bir sürgüne ya da gövdeye sahip bir bitkidir. Genellikle yükseklikleriyle tanımlanır. 0,5 ila 5 m arasındaki bitkiler çalı olarak adlandırıldığından, ağaçların minimum yüksekliği sadece kabaca tanımlanmaktadır. Papaya ve muz ağacı gibi büyük otsu bitkiler bu geniş anlam dahilinde birer ağaç olarak kabul edilirler. Fizyoloji Gövdesinden enine kesilen bir ağaç incelenecek olursa, en dışta kabuk, sonra yıllık halkaları meydana getiren hücre tabakaları ve en içte de öz kısım görülür. Bir ağacın gerçekten canlı olan biricik kısmı, kabuğun altında odunun yüzeyindeki ince bir hücre tabakasıdır. Buna katman doku tabakası (kambiyum, soymuk) denir. Bu tabaka ağacı geliştiren ve büyümesini sağlayan tabakadır. Genç bir ağaca çivi çakıldığında veya ağaç bir dal verdiğinde, çivinin ve dalın yerden yüksekliği hiç değişmez. Ağaçların boyları ve yükseklikleri bir hayli değişiklik gösterir. Boyları 3 metreden 140 metreye kadar; yaşları 30-40 yıldan 5000 yıla kadar olan ağaçlara rastlanmaktadır. Dünyanın en yaşlı ve yüksek ağaçlarından olan ve ABD'de Sierra Nevada Dağlarında bulunan sekoyalar (Sequoia) 110 m yüksekliğe ve 7 m çapa erişebilir. Bunların yaşları da 4000 yılı bulmaktadır. Avustralya'da yüksek boylu ormanlar meydana getiren okaliptüs ağaçları da 100 metreyi bulmaktadır. Ağaçların yaşı bir hayli farklılık göstermektedir. Son yıllarda dünyanın en yaşlı ağacının higori çamı (Pirus aristata) olduğu belirlenmiştir. Yapraklar Her yaprak, kendini dışarıya karşı koruyacak çok etkili bir tabaka ile sıkı sıkıya örtülüdür. Hava, yaprakların altındaki çok küçük deliklerden stomaya girebilir. Suyun buharlaşması da, yine bu deliklerden (por) sağlanır. Yaprak ihtiyaca göre bu delikleri açar veya kapatır. Ağaç kabuğu çok etkili bir su geçirmez zırhtır. Bir ağaç, su buharının dışarı sızmasına karşı baştan aşağı bu tabaka ile örtülüdür. Bütün canlı varlıklar gibi ağacın da dokularının arasında devamlı bir su dolaşımı olur. Bu su dolaşımının sağlanabilmesi için ağacın devamlı ve yeterli miktarda suya ihtiyacı vardır. Suyun yükselimi ve terleme Bazı büyük ağaç türleri, ihtiyacı olan suyu 50 metrenin üzerinde bir yüksekliğe çıkarmak mecburiyetindedir. Bu hadisede önemli olan birinci kuvvet kılcallık olayıdır. Odun boruları demetlerinde 20 metreye kadar etkilidir. İkinci kuvvet ise, kök basıncıdır. Bu basınç ile ağaçta su 30 m kadar yüksekliğe çıkarılabilmektedir. Bir diğer önemli kuvvet de yapraklardan suyun buharlaşması (terleme) ile meydana gelen emme kuvvetidir. Buna kohezyon gerilimi de denir. Terlemenin (transpirasyon) büyük kısmı gözeneklerle, az bir kısmı da diğer yüzeylerle sağlanır. Kohezyon kuvveti su moleküllerini birbirine bağlar. Bu gerilim, suyun kopmayan bir sütun hâlinde yükselmesini sağlar. Sekoya gibi yüksekliği 100 metreyi bulan dev ağaçlarda su tepelere kadar kohezyon kuvvetiyle yükselir. Yaşam döngüsü Toprağa düşen tohumdan en önce fide meydana gelir. Fide bir yıl sonra fidan halini alır. Hücrelerinin çoğalmasıyla dal ve yapraklar, gövde ve kök olarak üç parçadan ibaret bir ağacın küçük bir modeli olur. Her yıl ağacın dallarında ve köklerinde yeni sürgünler çıkarken, gövdede de bir tane yıllık halka meydana gelir. Bu halkalar, ağacın enine büyüyerek yaptığı odun tabakasıdır. Yağışı bol yıllarda, geniş bir halka; kurak geçen yıllarda ise, ince ve küçük bir halka meydana gelir. Bu sayede ağaç türlerinin yaşı halka sayısı sayılarak hesaplanabilmektedir. Kullanım alanları Ağaçlar günlük hayatta çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılırlar. Kâğıt yapımından mobilya yapımına, meyvelerinin besin olarak kullanımından süs ağaçlarına ve keresteye kadar, sayısız kullanım alanı vardır. Ormanlar ise, bir memleketin iklimini ve ekonomisini etkileyecek kadar önemlidir. Ormanlarımızda tespit edilen ağaç türleri Türkiye ormanlarında yaklaşık 150 ağaç türü bulunmaktadır. Bunlar; Kızılçam, Pinus brutia Karaçam,Pinus nigra Sarıçam, Pinus silvestris Fıstık çamı, Pinus pinea Halep çamı, Pinus halepensis Sahil çamı, Pinus pinaster (maritima) Monteri çamı, Pinus radiata Günlük çamı, Pinus taeda Kazdağı göknarı, Abies equi-trajani Uludağ göknarı, Abies bormmülleriana Doğu Karadeniz göknarı,Abies nordmanniana Toros göknarı,Abies cilicica Doğu ladini, Picea orientalis Avrupa ladini, Picea abies Toros sediri, Cedrus libani Adi ardıç, Juniperus communis Sabin ardıcı, Juniperus sabina Finike ardıcı, Juniperus phoenicea Kokulu ardıç, Juniperus foetidissima Boylu ardıç, Juniperus excelsa Adi servi, Cupressus sempervirens Porsuk, Taxus baccata Douglas göknarı,Pseudotsuga douglasi Andız, Arceuthos drupacea Doğu kayını, Fagus orientalis Palamut meşesi, Quercus aegilops Saplı meşe, Quercus robur Sapsız meşe, Quercus petreaea Macar meşesi, Quercus frainetto Tüylü meşe, Quercus pubescens Mazı meşesi, Quercus infectoria Saçlı meşe, Quercus cerris Pırnal meşesi, Quercus ilex Kermes meşesi, Quercus coccifera Doğu Karadeniz meşesi, Quercus pontica Istranca meşesi, Quercus hartwissiana İspir meşesi, Quercus macranthera Kasnak meşesi, Quercus vulcanica Çoruh meşesi, Quercus dschorochensis Virjinya meşesi, Quercus virgilinia Brantii meşesi, Quercus brantii Lübnan meşesi, Quercus libani Makedonya meşesi, Quercus trojana Boz pırnal meşe, Quercus aucheri Mantar meşesi, Quercus suber Toros meşesi, Quercus haas Doğu gürgeni, Carpinus orientalis Adi kızılağaç, Alnus glitunosa Doğu kızılağacı, Alnus orientalis Fırat kavağı, Popolus euphratica Kara kavak, Popolus nigra Titrek kavak, Popolus tremula Anadolu kestanesi, Castanea sativa Adi dişbudak, Fraxinus excelsior Büyük yapraklı ıhlamur, Tilia platyphyllos Kafkas ıhlamuru, Tilia rubra Tüylü ıhlamur, Tilia tomentosa Avrupa ıhlamuru, Tilia cordota Ova akçaağacı, Acer campestre Kapadokya akçaağacı, Acer cappadocicum Çınar yapraklı akçaağaç, Acer platanoides Dağ akçaağacı, Acer pseudoplatanus Kafkas akçaağacı, Acer trautvetteri Tatar akçaağacı, Acer tataricum İtalyan akçaağacı, Acer opalus Doğu akçaağacı,Acer orientale Dişbudak yapraklı akçaağaç,Acer negundo İran akçaağacı, Acer hyrcanum Üçdilimli akçaağaç, Acer monspessulanum Ova karaağacı, Ulmus cempestris Hercai karaağaç, Ulmus laevis Dağ karaağacı, Ulmus montana Asya karaağaç, Ulmus pumila Kırmızı karaağaç, Ulmus rubra Kayacık, Ostrya carpinofolia Akçaağaç yapraklı çınar,Platanus acerifolia Batı çınarı, Platanus occidentalis Doğu çınarı, Platanus orientalis Okaliptus, Eucalyptus camaldulensis Sığla, Liquidambar orientalis Adi fındık, Corylus avellana Türk fındığı, Corylus sylvatica Ak söğüt, Salix alba Badem yapraklı söğüt, Salix amygdalina Salkım söğüt, Salix babylonica Keçi söğüdü, Salix caprea Boz söğüt, Salix cinerea Kara söğüt, Salix nigra Sepetçi söğüdü, Salix viminalis Beyaz huş, Betula alba Kara huş, Betula nigra Tüylü huş, Betula pubescens Adi huş, Betula verrucosa Kıbrıs akasyası, Acacia cyanophylla Yalancı akasya, Robinia pseudoacacia Kiraz, Prunus avium Üvez, Sorbus aucuparia Ceviz, Juglans regia Yabani zeytin, Olea europaea Akdeniz defnesi, Laurus nobilis Adi şimşir, Buxus sempervirens Orman gülü, Rhododendron ponticum Kocayemiş, Arbutus unedo Harnup (Keçiboynuzu), Ceratonia siliqua Diğer yapraklılar Cinsler ', Göknar Acacia, Akasya ', Akçaağaç Actinostrobus, Servi çamı Athrotaxis, Tasmanya sediri Aesculus, At kestanesi Agathis Ailanthus, Kokarağaç Albizia, Gülibrişim ', Kızılağaç Amentotaxus Araucaria, Arokarya ', Koca yemiş Aucuba, Akuba Austrocedrus, Şili sediri Berberis, Kadıntuzluğu ', Huş Biota Doğu mazısı Broussonetia, Kağıt dutu Buxus, Şimşir Calocedrus, Su sediri Camellia Carpinus, Gürgen Carya Castanopsis Catalpa, Katalpa Cathaya Cephalotaxus Celtis, Çitlenbik Ceratonia, Keçiboynuzu Cercidiphyllum, Katsura ağacı Cercis, Erguvan Chamaecyparis, Yalancı servi Citrus, Limon,Portakal,Greyfurt,Mandalina Clematis, Akasma ', Kızılcık Corylus, Fındık Cotinus, Sumak Cotoneaster, Dağ muşmulası Crataegus, Alıç Cryptomeria, Japon çamı Cunninghamia, Tırpan ağacı Cupressocyparis, Melez servi Cupressus, Servi Cydonia, Ayva Daphne Dalbergia, Pelesenk ağaçları Diospyros, Trabzon hurması, Abanoz Dipteronia Elaeagnus, İğde Eriobotrya, Malta eriği Eucalyptus, Okaliptüs Euonymus, Papazkülahı ', Kayın Ficus, İncir Fitzroya Patagonya servisi Forsythia, Altınçanak Fraxinus, Dişbudak Fuchsia, Küpe çiçeği Ginkgo, Mabet ağacı Gleditsia, Yabani keçiboynuzu Hedera, Sarmaşık Hibiscus, Ağaçhatmi Hippophae, Yalancı iğde Hydrangea, Ortanca İlex, Çobanpüskülü Jacaranda Jasminum, Yasemin Juglans, Ceviz Kalmia Keteeleria, Yalancı göknar Koelreuteria, Fener ağacı Laburnum, Sarısalkım Lagerstromeia, Oya ağacı Larix, Melez Laurus, Defne Ligustrum, Kurtbağrı Liquidambar, Sığla ağacı Liriodendron, Lale ağacı Lithocarpus Lonicera, Hanımeli Maclura, Yalancı portakal ağacı Magnolia, Manolya Mahonia, Sarıboya ağacı Malus, Çiçek elması Melia, Tespih ağacı Mespilus, Muşmula Metasequoia, Su ladini Microbiota Morus, Dut Myrtus, Mersin Nerium, Zakkum Nothofagus, Yalancı kayın Olea, Zeytin Osmanthus Ostrya, Kayacık Paulownia Pavlonya, İmparator pavlonyası Phellodendron, Mantar ağacı Phillyrea, Akçakesme Phoenix, Hurma ', Ladin Pinus, Çam Pistacia, Sakız ağacı, Menengiç Pittosporum Platanus, Çınar Podocarpus Taşporsuğu ', Kavak Prunus, Kiraz,Erik,Şeftali,Kayısı Pseudolarix, Yalancı melez Pseudotaxus Çin yalancıporsuğu Pseudotsuga, Duglas göknarı Pterocarya, Kanatlı ceviz Punica, Nar Pyracantha, Ateşdikeni Pyrus, Armut ', Meşe Reklam, Reklam Ağacı Rhamnus, Cehri ', Ormangülü Robinia, Yalancı akasya ', Söğüt Sambucus, Mürver Sassafras Sciadopitys, Japon şemsiye çamı Sequoia, Sekoya Sequoiadendron, Mamut ağacı Sophora, Sofora Sorbus, Üvez Syringa, Leylak Taiwania Tamarix, Ilgın Taxodium, Bataklık servisi Taxus, Porsuk Tetraclinis Berberistan mazısı Thuja, Mazı Thujopsis, Yalancı mazı Tilia, Ihlamur Torreya Tsuga, Suga , Karaağaç Vaccinum, Yaban mersini Viburnum, Kartopu Washingtonia, Kanarya palmiyesi Wisteria, Morsalkım Yucca, Avize ağacı Zelkova, Zelkova Ziziphus'', Hünnap Ayrıca bakınız Orman Genel Müdürlüğü TEMA Kaynakça Dış bağlantılar T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı- Ağaçlandırma ve Erozyon kontrolü Seferberliği Kategori:Botanik