Ağdam Ekmek Müzesi

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Ağdam Ekmek Müzesi , Azerbaycan'ın Ağdam kentinde yer alan; ekmek, unlu mamuller, tarım aletleri ve bunların tarihçesiyle ilgili bir müzedir. Müze 25 Kasım 1983'te faaliyete başlamıştır. Müzede sergilenen yaklaşık 2.800 öge vardı. Müze, Azerbaycan SSC hükumeti tarafından yerel bir kültür anıtı olarak koruma altına alınmıştı. Müze bitişiğindeki alanda ise Sünbul kafesi ziyaretçilere hizmet veriyordu. Kompleks bir kervansaray içeriyordu. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Ermeni güçlerinin saldırıları sonucunda müzeye iki kez top mermisi isabet etmiştir. İlk mermi üçüncü sergi salonuna düşmesine rağmen patlamamıştı. İkinci mermi 12 Ağustos 1992'de saat 16:40 civarında müzeye isabet etmiştir. Askeran Rayonu'na bağlı Hanabad ve Nahçıvanik köyleri yönünden ateş edilmiş ve müze tamamen tahrip edilmiştir. Çıkan yangın söndürülmeye çalışılsa da bina kurtarılamamış ve bunun sonucunda müzedeki yaklaşık 1.500 öge mahvolmuştur. İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren ateşkes antlaşması uyarınca, Ağdam kenti ve çevresi 20 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan kontrolüne geri verilmiş, az süre sonra şehirde temizlik işlerine başlanılmıştır. Bu sırada müzenin restore edilmesi gündeme gelmiştir. Tarihi Ağdam'da bir ekmek müzesi kurma düşüncesi, rayon parti komitesinin birinci sekreteri olan Sadig Murtuzayev'e aittir. Murtuzayev, 1983'de Almanya'nın Ulm kentinde bulunan Ekmek Müzesi hakkında İzvestiya gazetesinde yayınlanan bir makaleden esinlenmiştir. Restorasyon çalışmaları yerel uzmanlar tarafından gerçekleştirilmiş, ayrıca değirmen binasının alınlığı onarılmış ve cephesinde bir taş mozaik oluşturulmuştur. Mozaik fikri de Sadig Murtuzayev'e aittir. Mozaik, Ağdamlı sanatçı-tasarımcı Zakir Rüstemov tarafından yapılmıştır ve , özel renkli taşlar kullanılarak bir araya getirilmiştir. Müze, 25 Kasım 1983'te ilk ziyaretçilerini kabul etmeye başlamıştır. Ekmek Müzesi'nin bulunduğu değirmen, 19. yüzyılın sonlarında Karabağ soylularından olan Muhammed Karayev tarafından inşa ettirilmiştir. Müze, Azerbaycan SSC hükumeti tarafından yerel bir kültürel anıt olarak koruma altına alınmıştır. Kompleks, bir kervansarayı da içermektedir. Sovyet döneminde Değirmen Bahçesi olarak adlandırılan alanda bulunan kervansaray, kullanıma uygun hale getirilerek Azerbaycanlı sakinlere verilmiştir. Değirmen, 1987'de tam olarak hizmete açılmıştır. Müzenin tasarım çalışmaları, Kültür Bakanlığı'nın sanatsal tasarım dairesinde görevli olan Eduard Krupkin liderliğindeki bir ekip tarafından gerçekleştirilmiştir. Müze dairesi başkanı Seriyye İsmayilova da bu heyete öncülük etmiştir. Müze üç ana bölümden oluşmaktaydı. Müzenin yanındaki alanda bulunan Sünbul kafesi, ziyaretçilere hizmet sunmaktaydı. Müzenin girişi doğrudan yazlık salona açılmaktaydı. Kısmen kapalı salonun ortasında küçük bir şadırvan bulunuyordu. Buradan Sünbul kafesine, mutfağa ve iki küçük yemek odasına geçiş sağlanmaktaydı. Salonun girişinden sola doğru sergi salonuna açılan bir kapı bulunmaktaydı. Müze müdürünün ofisine çıktığı yerden müzeye ikinci bir giriş mevcuttu. Sergi salonu yüksek olduğu için belirli bir bölümü üst katlara bölünmüştü. Giriş kapısının sol tarafından yukarıya çıkıldığında, 20 metrekarelik bir idari oda ve asma katında bir lobi bulunmaktaydı. Oradan da müzenin çatı katına bir giriş vardı. Müzenin ek sergileri çatı katında saklanmıştır. İlk sergi salonunun alanı 80 metrekareyken, ikinci sergi salonunun alanı 30 metrekareydi. Birinci salonda, günlük 8–10 ton buğday öğütebilen mekanik bir değirmen bulunuyordu. Ayrıca, 1930'larda kullanılan Trier tahıl temizleme cihazı da burada sergileniyordu. İkinci sergi salonunda Azerbaycan'ın yerel iş aletleri, yani hiş, vel, çin, orak gibi eşyaların yanı sıra 2. yüzyıla ait bir el değirmeni (kirkire) ve çarçar adı verilen harman döven makinesi sergileniyordu. Değirmenin sağ tarafında ahşap bir merdiven ikinci kata çıkıyordu. Bu alanda, Gence, Nahçıvan, Karabağ, Gürcistan, Ermenistan, Dağıstan ve Semerkant'ta yapılan çeşitli ekmek çeşitleri ve undan yapılan ürünler sergileniyordu. Ayrıca, alt salonda antik maşrapalar ve mutfak gereçleri sergilenmiştir. Bir sonraki salonda ise sadece tahıl ve tarımla ilgili konular yer alıyordu. Bu bölümde çeşitli tahıl türleri, buğdaydan yapılan sergiler, savaş sırasında çocuklara verilen ekmek kartları ve aynı zamanda buğday tanelerinden yapılmış Azerbaycan haritası sergileniyordu. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Ermeni güçlerinin saldırıları sonucunda müzeye iki kez top mermisi isabet etmiştir. İlk mermi üçüncü sergi salonuna düşmesine rağmen patlamamıştı. İkinci mermi 12 Ağustos 1992'de saat 16:40 civarında müzeye isabet etmiştir. Askeran Rayonu'na bağlı Hanabad ve Nahçıvanik köyleri yönünden ateş edilmiş ve müze tamamen tahrip edilmiştir. Çıkan yangın söndürülmeye çalışılsa da bina kurtarılamamıştır. Bunun sonucunda müzedeki yaklaşık 1,500 sergi, tavanın ahşap malzemeden yapılmış olması nedeniyle hızla alev almış ve bir saat içinde müze tamamen yok olmuştur. Sadece değirmenin duvarları ayakta kalmıştır. Müzenin duvarlarına yazılan Ekmek pahalı, ölüm ucuzdur ve Kılıç kesmeyen ekmeği keser atasözleri, ziyaretçilere ekmekin kutsallığını ve gücünü hatırlatmak amacını taşıyordu. Ayrıca, 1980'li yıllarda Ağdam'da düzenlenen Natevan Kız Bayramı ve uluslararası , müzeden ilham alınarak başlatılmıştı. 2014'te İfade Özgürlüğünü Koruma Vakfı topluluğu, Ağdam Ekmek Müzesi'nin restorasyonu konusunda Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Ebulfes Karayev'e bir çağrıda bulunmuştur. İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren ateşkes antlaşması uyarınca, Ağdam kenti ve çevresi 20 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan kontrolüne geri verilmiştir. Azerbaycan kontrolüne geçtikten kısa bir süre sonra, şehirde temizlik çalışmaları başlatılmıştır. Azerbaycan Millî Meclisi üyesi Ganire Paşayeva, 2020'de yaptığı bir açıklamada Ağdam'da ilk olarak restore edilecek yerlerden birinin Ekmek Müzesi olabileceğini belirtmiştir. Ermeniler tarafından tahrip edilen müzenin durumunun restorasyon çalışmaları sırasında gösterilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Paşayeva, Kültür Bakanlığı yöneticileriyle müze planları hakkında fikir alışverişinde bulunduğunu ve yapıcı önerilerin dikkate alınacağını dile getirmiştir. Sergiler [[Dosya:Aghdam Bread Museum.jpg|küçükresim|upright=1.14|right|Ekmek Müzesi'nin harabeleri Azerbaycan kontrolündeyken, 2021.]]Müzede yaklaşık 2,800 öge sergileniyordu ve bunlar arasında Ağdam Rayonundaki Çalağantepe'de yapılan arkeolojik kazılarda keşfedilen 3 bin yıldan daha eski fosilleşmiş buğday da yer almaktadır. Müzede ayrıca eski Sovyet Cumhuriyetlerinin başkentlerinde pişirilen 300'den fazla ekmek örneği sergilenmektedir. İmam Mustafayev ve Ebülfez Kasımov gibi akademisyenler ve birçok entelektüel, müzenin sergi koleksiyonunun oluşturulmasında önemli bir rol oynamışlardır. Bu yıllarda, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin tüm bölgelerinden farklı ekmek çeşitleri müzede toplanmıştır. Ayrıca, Gedebey Rayonu'ndan 16 adet antik tarım aletleri müzenin sergi fonuna bağışlanmıştır. Moskova Oblastı'nın Yıldız Şehir kasabasından gönderilen ve uzayda seyahat eden ekmek örnekleri de vardır. Müzede sergilenenler arasında en eski olanı, MÖ 7. binyıla tarihlenen taşlaşmış buğday taneleridir. Bu buğdaylar, Çalağantepe'de gerçekleştirilen kazılarda arkeolog İdeal Nerimanov'un çabaları sonucunda bulunmuştur ve İmam Mustafayev tarafından müzeye hediye edilmiştir. Daha sonra kültür dairesi başkanı olarak görev yapmış Çimnaz Aliyeva, savaş döneminde taşlaşmış buğday tanelerini kurtararak Azerbaycan Tarih Müzesi'ne emanet etmiştir. 1980'lerde Ağdam'da ilçe düzeyinde yapılan tüm kutlamalarda yol gösterici olarak görev yapan Faytoncu Bahman'ın arabası da müzede teşhir amacıyla sergilenmekteydi. Müzede sergilenen bazı eserler, müzeyi ziyaret eden yabancı misafirler tarafından bağışlanmıştır. Bu tür sergiler arasında en ünlüsü, II. Dünya Savaşı sırasında Leningrad'da (bugünkü Sankt-Peterburg) kuşatma altında kalan Galina Konayeva'nın getirdiği "abluka ekmeği" idi. Nazi kuşatması döneminde şehir halkına kişi başı günlük olarak 125 gram siyah ekmek dağıtılıyordu ve Konayeva, o zorlu günlerin anısına bir parça ekmeği saklamıştı. Konayeva, müzeyle ilgili haberin televizyonda yayınlanmasından kısa bir süre sonra Ağdam'a gelerek ekmeği müzeye hediye etmiştir. Müze heyeti Müzenin ilk müdürü, televizyon muhabiri Allahverdi Asadov olmuştur. 1 Eylül 1984 tarihinde; AzTV'de bölüm editörü olarak çalışan Niyazi Guliyev bu göreve getirilmiştir, fakat sağlık sorunları nedeniyle kısa bir süre sonra görevinden ayrılmak zorunda kalmıştır. Daha sonrasında müze müdürlüğünü, Bilik Cemiyeti'nin rayon şube başkanı olan Ofelya Zeynalova üstlenmiştir. Zeynalova'nın görevinden ayrılmasının ardından, Hafız Aliyev müzenin müdürlüğünü yapmıştır. Müzenin yedi kişilik personel ekibinde, müze müdürüne ek olarak; iki bilimsel çalışan, üç rehber ve bir değirmenci bulunuyordu. Değirmenci personelinin görevi, ziyarete gelen konuklara hazır ürünler sunabilmek için değirmeni çalışır durumda tutmaktı. Popüler kültürde Azerbaycan merkezli video oyunu firması AzDimension tarafından 2013 yılında piyasaya sürülen birinci şahıs nişancı türündeki İşğal Altında: Ağdam adlı oyunda, müzeye yer verilmiştir. Kaynakça Özel Genel Konuyla ilgili yayınlar Dış bağlantılar 1980'de Ekmek Müzesi Birinci Dağlık Karabağ Savaşından önce Ağdamın çörək muzeyi işğaldan sonra , BAKU TV "Ağdam və mən"- ÇÖRƏK MUZEYİ Ağdam Çörək muzeyinin ilk direktoru ilə birlikdə 30 il sonra iş yerinə yollandıq , AzTV Kategori:Ağdam Kategori:Azerbaycan'daki tarım müzeleri Kategori:1983'te kurulan müzeler Kategori:1983'te Azerbaycan'da kurulan oluşumlar Kategori:1992'de feshedilmiş kuruluşlar Kategori:Ekmek müzeleri Kategori:Eski müzeler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ağdam Ekmek Müzesi

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi