Ağrı Cumhuriyeti

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

[[Dosya:Halis-Ihsan Nuri-Ferzende.jpg|küçükresim|upright=0.91|Soldan sağa: Şıpkanlı Halis Bey (Halis Öztürk: DP döneminde IX., X. ve XI. dönemleri Ağrı milletvekilli), İhsan Nuri Paşa, Hasenanlı Ferzende Bey]] Ağrı Cumhuriyeti, Ağrı Kürt Cumhuriyeti veya Ağrı Millî Hareketi (Kürtçe: Komara Agiriyê, کۆمارا ئاگریێ), Ağrı isyanları sırasında Türkiye'nin kuzeydoğu bölgesinde Hoybun Merkez Komitesi tarafından ilan edilen; fakat hiçbir devlet tarafından tanınmayan Kürt yönetimi. Tarihçe 1927 yılında Kürt milliyetçi Hoybun Merkez Komitesi tarafından Ağrı askerî delegesi ve millî hareketin genel kumandanı olarak tayin edilen İhsan Nuri Paşa'nın askerî hareketini başlatmasından sonra Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East 'te yer alan bilgiye göre, Birleşik Krallık'ın desteğiyle Ekim 1927 ya da 1928 yılında ilan edilen kısa ömürlü cumhuriyet. Ağrı isyancıları ile Türkler arasındaki kontrol sınırı Şeyhli Köprüsü'nde olup, aynı yerde "Kürdistan Devrimci Ordusu komutanı" İhsan Nuri başkanlığındaki Kürt heyeti, Türk hükûmetinin 12 milletvekili, Karaköse Valisi, 29. Tümen Komutanı, Karaköse Jandarma Komutanı, Diyadin ve Doğubayazıt kaymakamlarından oluşan bir delegasyonu ile görüşme yaptı. Ekim 1927 yılında Ağrı Dağı yakınlarındaki bir köy olan Kurd Ava veya Kurdava (günümüzde Doğubayazıt ilçesi Çiftlikköy'e bağlı Türkmen mezrası) Kürdistan'ın geçici başkenti olarak ilan edildi. Hoybun Merkez Komitesi, Büyük Güçler ve Milletler Cemiyeti'ne başvurdu ve Irak ile Suriye'deki diğer Kürtlere işbirliği isteyen mesajlar gönderdi. Ayaklanmayı sonlandırmak isteyen Türk ordusu, 1 Temmuz'da Ağrı Dağı'nın kuşatmasını tamamlandı ve 7 Eylül 1930'da genel taarruzu başlattı. 25 Eylül'e kadar süren Ağrı Dağı Muharebesi esnasında 14 Eylül'de Kire'de (Büyük Ağrı Dağı ile Küçük Ağrı Dağı arasında bulunan ova) İbrahim Ağa öldü ve İhsan Nuri de İran'a sığındı. Daha sonra Adana Ağırceza Mahkemesi'nde yapılan yargılamalarda 34 kişi idam cezasına çarptırıldı. 1938'de Karaköse olan ilin adı, Ağrı olarak değiştirildi. Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Faik Bulut, Devletin Gözüyle Türkiye'de Kürt İsyanları, Yön Yayıncılık, İstanbul, Temmuz 1991. Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü ile Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü Kürt Komisyonu (Çev.: M. Aras), Yeni ve Yakın Çağda Kürt Siyaset Tarihi, Pêrî yayınları, İstanbul, Temmuz 1998, ISBN 975-8245-06-6. Kategori:Tarihteki Kürt devletleri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ağrı Cumhuriyeti

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi