Ahîzâde Abdülhalîm Efendi

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Ahîzâde Abdülhalîm Efendi, veya Divan edebiyatındaki mahlasıyla Halîmî (1555 - 12 Haziran 1604), 16. yüzyılda yaşamış İstanbul'lu bir Osmanlı âlimi. 1569 ve 1599 yıllarında kazaskerliği ve 1601'de Rumeli kazaskerliğinin yanı sıra Bursa, Edirne ve İstanbul kadısı; bir şair, hattat, müderris, tercüman, ve yeni lâle türleri üretmiş bitki ıslahçısısıydı. Hayatı Miladî 1555 yılında (Hicrî 963 senesinin başında) İstanbul'da doğdu. Yetişme çağında devrinin en ünlü hocalarından özel dersler almıştır. Gençliğinde babasının mutasarrıf bulunması sebebiyle yaşadığı Edirne kazâsında; Taşlık medresesinde Kara Çelebizâde Hüsâmeddin Efendi, Üç Şerefeli medresesinde Arapzâde Abdurraûf Efendi, Sultân Bâyezîd medresesinde Hâcegizâde ve Sultân Selîm medresesinde ise Sâlih Monla Efendi'nin gözde öğrencilerinden olmuştur. İstanbul'a döndükten sonra Mevlânâ Fuzaylü’l-Cemâlî'nin hizmetinde bulunmuş, Şeyhülislam Ebuûsuûd Efendi’nin talebesi olmuştur. Yüksek medrese tahsilini dereceyle tamamlamasının ardından mülâzemetini (icazet belgesi, diploma) Şeyhülislam Ebuûsuûd Efendi’den almıştır. Medrese eğitiminin yanı sıra, Hattat Şükrullah Halîfe'nin oğlu Hattat Pîr Mehmed Dede'den Şeyh Hamdullah'ın Aklâm-ı Sitte üslûbunu ve özellikle de hüsn-i hattın Sülüs ve Nesih türlerini öğrenmiştir. Abdülhâlim Efendi, kendi devrinin seçkin bir hattatı kabul edilmiştir. Mezuniyetinin akabinde sırasıyla Yeni İbrâhim Paşa (1574-76), Kasım Paşa (1579), Yeni Ali Paşa (1580), Şah Sultan (1582), Hâseki Sultan (1583-84), Sahn-ı Seman (1585-88), Şehzade (1588-90) ve Valide-i Atik (1590-92) medreselerinde müderrislik yapmıştır. Müderrisliğin ardından ise kadılığa yükselmiş, 1591'de Bursa ve 1592'de Edirne mollası olduktan sonra 15 Mart 1596'da İstanbul'a kadı olmuştur. Temmuz 1597 ila Eylül 1598 ve Ekim 1599 ila Mart 1601 dönemlerinde Anadolu kazaskerliği yapması vesilesiyle Dîvân-ı Hümâyun azası olmuş, Ağustos 1601'de protokol ve rütbe olarak daha da yükselmiş ve Mayıs 1603'te azledilene kadar Rumeli kazaskerliğinde bulunmuştur. Çiçek yetiştirmeye çok meraklı bir bitki ıslahçısısıydı, tohum üzerinde melezleme yaparak yeni lâle türleri meydana getirdiği bilinir. İcat ettiği tescil edilmiş lâleler ve tarifleri şöyledir: Hadenginâz (mor fitilli, sisli). Dilrüba (mor fitilli, koyu kahverengimsi sarı). Rif'atigülşen (mor fitilli, mora yakın koyu leylâk renkli). Sûzenisîm (mor fitilli, sisli beyaz). Feyzihalîm (sarı fitilli, elmas tonlarında mavi renkli). Mâyeinâz (sarı fitilli, açık gülpembe). Memduh (mor fitilli, eflatuna çalan açık kızıl renkli). Mâyeiikbal (mor fitilli, mora çalan koyu kırmızı renkli). Kazaskerliği sırasında hakkaniyet ve adaletiyle nam salmış, Kâtip Çelebi tarafından sohbetinin zenginliği övülmüştür. 14 Haziran 1604 tarihinde, Miladî yıllara göre 48 ve Hicrî yıllara göre 50 yaşındayken, İstanbul’da şîr-i pençeden (karbonkül) hayatını kaybetmiştir. Başlıca Eserleri küçükresim|Kendi el yazısıyla "Şevâhidü’n-nübüvve" (Yalvaçlık Delilleri) tercümesinin ilk sayfası. Yazılı eserleri arasında şunlar vardır: Taʿlîḳa ʿale’l-Hidâye ve bazı şürûḥihâ Terceme-i Şevâhidü’n-nübüvve: Molla Câmî’nin Muhammed’in nebîlik delillerini anlattığı eserinin tercümesi. Muḫtaṣarü’d-Dürer ve’l-Ġurer Hâşiye-i el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir Hâşiye-i Câmiʿu’l-fuṣûleyn Hâşiye-i ed-Dürer ve’l-Ġurer ve Şerḥu’l-Miftâḥ Divanı Risâleleri Ailesi Kazasker Ahîzâde Mehmed Efendi’nin büyük oğlu; müderris ve şair Ahîzâde Hasan Efendi (1559 - 1589) ile idam edilen ilk Osmanlı şeyhülislamı Ahîzâde Hüseyin Efendi'nin ağabeyidir. Annesi vasıtasıyla büyükbabası ise ünlü şeyhülislâm Sadullah Sa'dî Çelebi'dir. Baba tarafından II. Bayezid ve oğlu Şehzade Ahmed’in öğretmeni Mu’allim-i Sultânî Hatîb Kıvâmeddîn Kâsım Efendi'nin (ö. Temmuz 1489) soyundan, ve onun baba tarafı aracılığıyla da Anadolu Selçuklu sultanı I. Kılıç Arslan ile kayınpederi Çaka Bey'in torunlarındandır. Kaynakça

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ahîzâde Abdülhalîm Efendi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi