Akbayır, Olur

[bullvar_katip]

Akbayır, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir. Tarihçe Akbayır köyünün eski adı Kahi veya Kahisi'dir. Gürcüce bir yer adı olan Kahi / Kahisi (კახი / კახისი), bir buğday türü "kahi" (კახი) kelimesiyle ilişkili olabilir. Öte yandan bu yer adı, köyün eski halkının Gürcistan'ın Kaheti bölgesinden gelip yerleşmesiyle alakalı da olabilir. Kahi veya Kahisi Türkçeye Kahis ve Kah (كاخ) olarak girmiştir. Kahi, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Tao bölgesinde yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır. Nitekim Kahisi'nin 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre nüfusu 75 Hristiyan haneden oluşuyordu. Kahisi köyü aynı adlı nahiyenin de idari merkeziydi. Yedi köyü kapsayan Kahi nahiyesi toplam 230 haneden oluşuyordu ve bu tarihte sadece 5 hane İslam dinine geçmişti. Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit etti 1835 yılında Kahisi köyünde 31 hanede 74 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 148 kişiden oluştuğu söylenebilir. Kahi, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Kahi, Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Kyah (Кяхъ) olarak kaydedilmiş olan köyde 15 hanede, 35'i erkek ve 31'i kadın olmak üzere 66 kişi yaşıyordu. Bu tarihte köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir. Oysa Gürcü arkeolog ve tarihçi Ekvtime Takaişvili 1907 yılında, Taoskari köyünden Olur'a dönerken Kiahi (Rusçanın etkisiyle köyün adını Kiahi biçiminde yazmıştır) köyünden geçtiğini ve burada 12 hane Müslüman Gürcünün yaşadığını yazmıştır. Kahi köyünün nüfusu 1896 yılında 148 kişiye, 1906 yılında 182 kişiye yükselmiştir. Kahi, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kah (كاخ) olarak geçer. Bu tarihte köy Erzurum vilayetinin Oltu kazasının olur nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında "Kah" köyü aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 150 kişiden oluşuyordu. Kahisi veya Kah, "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Akbayır olarak değiştirilmiştir. Akbayır köyünün nüfusu 1965 yılında 285 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 107 kişi okuma yazma biliyordu. Kahisi köyünüm Hristiyan döneminden kalmış olan Kahisi Kilisesi, köyün 300 metre güneydoğusunda, kaba yontulmuş taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Büyük ölçüde yıkılmış olan kilisenin günümüze ulaşan duvarlarının yüksekliği 1,5 metreyi bulur. 1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur. Coğrafya Mahalle, Erzurum il merkezine 184km, Olur ilçe merkezine 10km uzaklıktadır. Mahalle, Olur'un batısında olup, bir köy yoluyla, doğrudan ilçe merkezine bağlıdır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Olur'un mahalleleri