Ali Haydar Taner

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

Ali Haydar Taner (1883, Bulgaristan, Osmanlı İmparatorluğu – 30 Aralık 1956), Türk öğretmen, çevirmen, yazar. Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye’de eğitim alanında etkin rol oynamış bir eğitimcidir. Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Kanunu'nun hazırlanması, orta okul ve liselerin üçer yıllık ayrı birer bölüm hâline getirilmesi, öğretmen okullarının düzenlenmesi, ilkokul öğretim programlarının geliştirilmesi, Talim ve Terbiye Dairesinin kurulması katkıda bulunduğu konulardan bazılarıdır Yaşamı 1883 yılında, Osmanlı topraklarının bir parçası olan Bulgaristan’da Kızanlık Kasabası’nda dünyaya geldi. Annesi Fatma Hanım, babası Kızanlık’lı İsmail Emin Efendi’dir. Yörenin az sayıda okur-yazar insanından birisi olan babasını çok küçük yaşta kaybeti Öğrenimi Mahalle Mektebini ve Kızanlıklı’daki Türk Rüştüyesi’ni bitirdikten sonra Bulgar Öğretmen Okulu’nda eğitim görüp 1905’te Rusçuk Türk Rüştüyesi’nde rüştiye öğretmenliğine başladı. Rus-Japon Savaşı sırasında Rusçuk’taki Türk aydınları tarafından çıkarılan “Tuna” adlı gazetede ikinci yazarlık yaptı. Bir yandan da geceleri ders alarak Almanca öğrendi. 2 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra yükseköğrenim görmek için Almanya’ya gitti. II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine Türkiye’ye gelip Türk tabiyetine giren Ali Haydar, Türk hükümeti tarafından Almanya’daki Jena Üniversitesi’ne gönderildi. Jena Üniversitesinde pedagoji ve psikoloji öğrenimi gördükten sonra 1910 yılında İstanbul’a döndü. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra yükseköğrenim için Almanya’ya gönderilenler arasında öğrenimini tamamlayıp dönen ilk öğrenci oldu. Öğretmenlik yaşamı Yurda dönüşünden sonra Selanik Sultanisi ders nazırlığına getirildi, bir yıl çalıştıktan sonra bu görevden alındı. O sene İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından Selanik’te açılan idadide ders nazırlığı yapan Ali Haydar, psikoloji derslerini okuttu. Aynı dönemde sosyoloji derslerini ise Ziya Gökalp okutmaktaydı. Balkan Savaşı’ndan sonra Balıkesir’e tayin oldu. Balıkesir’de Giritzade Mehmet Efendi’nin torunu ile evlendi. Bu evlilikten üç oğlu dünyaya geldi. Balıkesir’de bir buçuk yıl görev yaptıktan sonra İzmir’e tayin olan Ali Haydar Bey, bir ara öğrenci teftişi için Almanya’ya gönderildi. Dönüşünde Darülfünun’da ve İstanbul Darülmuallimatı’nda görev yapmaya başladı. Türkiye’de eğitim reformu çalışmalarında bulunan Franz Schmidt’in tercümanlığını yaptı. Millî Talim ve Terbiye Kurulu Üyeliği 1926 yılında Ankara’da "Milli Talim ve Terbiye Kurulu" üyeliğine getirildi. Aynı zamanda Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde psikoloji dersleri verdi. 12 yıl süren Mili Talim ve Terbiye Kurulu üyeliği sırasında ilkokullardaki müfredat programı üzerinde durdu. Basma eserlerin derlenmesi kanununun çıkarılmasında rol oynadı. 1938 yılında Talim Terbiye Kurulu’ndaki görevinden ayrılıp 1948’de emekli oluncaya kadar İstanbul Kız Öğretmen Okulu’nda Terbiye ve Ruhiyat dersleri verdi. Son yılları Ali Haydar Taner, emekliliğinden sonra “Yabancı Kelimeler Lügati” adlı eseri üzerinde çalıştı. 30 Aralık 1956’da ani bir kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Cenazesi, Edirnekapı Şehitliği'ndeki aile mezarlığına defnedildi. Yazarlık ve çevirmenliği Almanca, Fransızca, Arapça, Bulgarca dillerini bilen Ali Haydar Bey’in çevirileri ile dil ve edebiyat konularındaki yazıları başta “Muallimler Mecmuası” olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde yayımlamıştır. Çevirdiği eserlerden özellikle ikisi önemlidir: Rus yazar Grigory Petrov’un “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” ve “Mefkureci Muallim” adlı eserlerinin Bulgarca’dan Türkçeye çevirisi. Devrin millî eğitim bakanı Mustafa Necati Bey, öğretmen okulunu bitirip görev yerine giden öğretmenlere bir mektupla birlikte, bu kitapları da rehber edinmeleri, örnek almaları için göndermiştir. Eserleri Tetkikatı Ruhiye Rehberi, 1924 Ortamektep Muallimleri Beynelmilel Prag Kongresi,1925 Millî Terbiye, 1926 Hayat Bilgisi-Hayvanlar. (Hüviyet Bekir'le), 1927 Çocuğun Bedeni Terbiyesi (Tercüme), 1928 Hakiki Kolay Elifba, 1928 Kuranı Kerim Elifbası Beyaz Zambaklar Memleketinde (Tercüme), 1928 Mefkûreci Muallim (Tercüme), 1928 Resimli Kolay Alfabe Millî Bilmeceler, 1930 Büyük Adamlar, 1930 Bulgaristan Maarifi, 1931 Kâinatın Muammaları (Tercüme), 1931 Şehirler ve İnsanlar (Tercüme), 1936 Yabancı Kelimeler Lügati, 1941 Tarih, ortaokul ikinci sınıf Psikoloji, lise onuncu sınıf Özel Öğretim Metotları, (Hüviyet Bekir'le), 1947. Kaynakça Kategori:1883 doğumlular Kategori:1956 yılında ölenler Kategori:Türk öğretmenler Kategori:Türk eğitimciler Kategori:Türk psikologlar Kategori:Türk edebiyat akademisyenleri Kategori:Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilenler Kategori:Türk çevirmenler Kategori:Bulgarcadan Türkçeye çeviri yapanlar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ali Haydar Taner

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi