Ali İhsan Sabis

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Ali İhsan Sabis (1882 İstanbul - 9 Aralık 1957, İstanbul), Türk asker ve siyasetçidir. I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi ve Irak Cephesi'nin, Türk Kurtuluş Savaşı'nda Batı Cephesi'nin komutanlarındandır. Sabis soyadını, Irak Cephesi'nde Sabis Mevkiinde İngiliz ordusuna karşı savaşta gösterdiği başarılar nedeniyle almıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında İngilizlerce tutuklanmasının ardından ilk Malta sürgünleri arasında yer almış, dönüşünde ve Büyük Taarruz öncesine kadar Batı Cephesi 1. Ordu komutanlığını yürütmüş Türk askeri ve siyaset adamı. 1930 ve 40'larda Alman yanlısı fikirleri savunmuş ve bundan dolayı mahkûm olmuştur. 1954'te ise Demokrat Parti'den 9. Dönem Afyonkarahisar milletvekili seçildi. Hayatı İlk yılları 20 Ağustos 1882 tarihinde İstanbul'da, Cihangir semtinde doğdu. Babası Kolağası (önyüzbaşı) Cemal Bey, annesi Seher Hanım'dır. Her ikisi de İstanbulludur. İlk mektebi ve Beşiktaş Askerî Rüştiyesini bitirdikten sonra 1895 yılında Halıcıoğlu'ndaki Topçu Mektebi idadisine (leyli-yatılı) olara girdi. 1901'de ve 1904'te birincilikle mezun oldu. Topçu Mektebi Harbiyesi'nden (Kara Harp Okulu) 1901'de Sahra Topçu Mülazımı Sânisi (teğmen) olarak birincilikle mezun oldu. Daha sonra 1901-1904 yılları arasında Pangaltı Erkanı Harbiye'sinde tahsilini ikmal ederek 1904'de Erkanı harp yüzbaşısı oldu. I. Dünya Savaşı I. Dünya Savaşı'nda kolordu ve ordu komutanı olarak Kafkasya ve Irak cephelerinde bulundu. 1916'da Kut'ül Ammare Kuşatması sırasında Sabis mevkiinde karşı saldırıya geçen İngiliz ordusuna karşı zafer kazandı. 1914'te Tortum'da yerel başarılarla başlayan komutanlığına, Sarıkamış, Dilman ve Van'da devam etti. 9., 4. ve 13. Kolordu kumandanlıklarında bulundu. 1917'de Mirliva rütbesini aldı. 2 Nisan 1918'de Rusların harabe halinde getirip terk ettiği Van'ı Ermeni komitacılardan geri aldı. Nuri Killigil Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan seferinde görev aldı ve 8 Haziran 1918'de Tebriz'i ele geçirdi. 1918'de İran'daki Şehriban mevkiinde İngiliz kuvvetleri karşısında geri çekildi ve kolordusunu kurtarmayı başardı. Aynı yılın eylül ayında Halil (Kut) Paşa yerine 6. Ordu kumandanlığına getirildi. 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi imzalandığında Musul ve çevresi henüz Ali İhsan Paşa komutasındaki Türk birliklerinin idaresindeydi. İngiliz General Marshall'ın, ateşkesten sonra Musul ve Zaho'daki sivil Hristiyanların topluca öldürüldüğünü iddia etmesiyle İngilizler, Türk birliklerinin Musul'u terk etmesini istediler. Ali İhsan Paşa, bu isteği önce reddetti ancak İstanbul Hükûmeti'nden gelen talimat doğrultusunda Nusaybin'e çekilerek Musul'u İngiliz işgaline bıraktı. Malta Sürgünü Savaştan sonra İngiliz Yüksek Komiserliğinin talebi üzerine 23 Şubat 1919'da Konya'da tutuklanarak ilk Malta sürgünlerinden olmuştur. Kendisine yöneltilen suçlamalar Van, Musul ve Urmiye'de Hristiyan katliamlarını bilfiil yönetmek ve Kut'ül Ammare Kuşatması sonrası ele geçirilen İngiliz savaş esirlerini öldürtmekti. İngilizler tarafından düzenlenen dosyasına göre Ali İhsan Paşa 1915 Nisanında Dilman Muharebesi ertesinde Van'daki Ermenilerin öldürülmesi, haziran ayında Urmiye'de Hakkâri'den kaçmış olan 3300 Nasturi ile 700 Ermeninin topluca katledilmesi, temmuzda Urmiye'de Fransız misyonuna sığınan 620 köylünün öldürülmesi, 18 Eylül'de aralarında Amerikalı gazeteci John Nooshy'nin bulunduğu 20 hasta ve yaralının hastaneden çıkarılarak öldürülmesi, aynı ay Musul'da 270 sivil Ermeni'nin öldürülmesi olaylarının faili idi. Ancak savaş suçluları mahkemesi gerçekleşmediği için bu suçlamalar kanıtlanmadı. Ali İhsan Paşa, Haziran 1921'de diğer Malta tutukluları ile birlikte salıverildi. Kurtuluş Savaşı'nda [[Dosya:Mustafa Kemal & Ali Ihsan.jpg|küçükresim|1. Ordu Komutanı Mirliva Ali İhsan Paşa, Türk Ordusu Başkomutanı Müşîr Gazi Mustafa Kemal Paşa'yı tren garında karşılarken. Çay, 1922.]] Dönüşünde 27 Eylül 1921 tarihi itibarıyla Türk Kurtuluş Savaşı'na katıldı ve Mirliva rütbesiyle Batı Cephesi 1. Ordu komutanlığına atandı. Moskova Antlaşması ile Batum ve Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği'ne terk edilmesine karşı çıktığından ve Ali Fuat Paşa'nın yerine Batı Cephesi komutanlığına atanan İsmet Paşa'nın kıdem olarak kendisinden daha altta olmasına rağmen cephe komutanı olması, Ali İhsan Paşa'nın İsmet Paşa komutası altına girmek istememesi, üstüne üstlük ordu içinde İsmet Paşa ve Mustafa Kemal Paşa aleyhine propaganda yürütmesi üzerine Büyük Taarruz öncesi 21 Haziran 1922 tarihinde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa tarafından ordu komutanlığı görevinden alındı ve TBMM tarafından emekliye sevk edildi. Turancılık ülküsü II. Dünya Savaşı yıllarında, gazetelere askerlik konusunda yazılar yazıyor ve genellikle Alman ordularının ilerleyişini alkışlıyordu. Türkiye savaşın sonuna doğru Almanya'nın karşısında yer alınca, tenkit yazılarıyla yetinmeyerek, başta Cumhurbaşkanı İsmet İnönü olmak üzere devlet ve hükûmet erkânına, suçlayıcı imzasız mektuplar göndermeye başladı. Böylelikle 1922'de emekliye ayrılmasında önemli rolü oynayan, o zamanın Batı Cephesi komutanı İnönü'den dolaylı intikam almış oluyordu. Olayın tespitinden sonra, 24 Şubat 1944'te tutuklandı ve 10 Şubat 1947'de de sıkıyönetim mahkemesince 15 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. 1950 yılında Demokrat Parti iktidara geldikten sonra çıkartılan af kanunu ile siyasi haklarına kavuştu. 1950-54'te Demokrat Parti listesinden Afyonkarahisar milletvekili seçilerek 9. Dönem TBMM üyesi oldu. 9 Aralık 1957'de 75 yaşında öldü. Eserleri Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 1 Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 2 ISBN 975-551-067-2 Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 3 İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatıralarım Cilt 5 ISBN 975-551-084-2 Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 4 Harp Hatıralarım Birinci Cihan Harbi 2. Cilt ISBN 975-551-067-2 Harp Hatıralarım Birinci Dünya Harbi 1. Cilt Harp Hatıralarım Birinci Dünya Harbi 4. Cilt ISBN 975-551-043-5 Harp Hatıralarım İstiklâl Harbi ve Gizli Cihetleri 5. Cilt ISBN 975-551-084-2 Harp Hatıralarım İstiklâl Harbi ve Gizli Cihetleri 6. Cilt ISBN 975-551-085-0 İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatıralarım Cilt 6 ISBN 975-551-085-0 Ayrıca bakınız Musul Sorunu Dış bağlantılar Türk Yaşam web sitesi Biyografi.net web sitesi Kaynakça Kategori:1882 doğumlular Kategori:Beyoğlu doğumlular Kategori:1957 yılında ölenler Kategori:İstanbul'da ölenler Kategori:Osmanlı generalleri Kategori:Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'de öğrenim görenler Kategori:Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn'da öğrenim görenler Kategori:Balkan Savaşları'nda Osmanlı askerleri Kategori:I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı askerleri Komutanları Kategori:Kurtuluş Savaşı'ndaki Türk askerler Kategori:Mecidiye Nişanı sahipleri Kategori:Malta sürgünleri Kategori:TBMM 9. dönem Afyonkarahisar milletvekilleri Kategori:Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler Kategori

emokrat Parti (1946) mensubu siyasetçiler Kategori:20. yüzyıl Türk siyasetçileri Kategori:Topçu subaylar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ali İhsan Sabis

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi