Ali Salih es-Sadi

[bullvar_katip]

Ali Salih es-Sadi (, 1928 - 19 Eylül 1977) Iraklı bir siyasetçiydi. 1950'lerin sonlarından Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Baas Partisinin Irak kolunun genel sekreterliğini yaptı. 8 Şubat 1963'ten (Ramazan Devrimi) Kasım 1963 Irak Darbesi'ne kadar Ahmed Hasan el-Bekir'in başbakan yardımcısı, içişleri bakanı ve Ulusal Muhafızlar (El-Hars el-Kavmi) komutanı olarak görev yaptı. Kariyer [[Dosya:Syrian-Iraqi-Egyptian_talks.jpg|sol|küçükresim|upright=0.91| Mısır, Suriye ve Irak arasında Kahire'de düzenlenen 1963 birlik görüşmelerine katılan heyetler. Soldan sağa: Mısır'dan Kameleddin Hüseyin, N/A, Mısır'dan Enver Sedat, Mısır'dan Abdülhakim Amir, Iraklı bir subay, Suriye'den Ziyad el-Hariri, Suriye'den Nahid el-Kasım, Mısır'dan Cemal Abdünnasır ve Irak'tan Ali Salih es-Sadi]] Ali Salih es-Sadi Arap-Kürt bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 1955 yılında Bağdat Üniversitesinin ekonomi bölümünden mezun oldu ve Irak'taki Baas Partisine katıldı. 14 Temmuz 1958'de Abdülkerim Kasım komutasındaki askeri liderler Haşimi monarşisini devirdiler. Baas Partisinin önde gelen üyeleri Kasım'a şiddetle karşı çıktılar. Kasım onları sürgüne yolladı. Saddam Hüseyin 1959'da Kasım'a yönelik bir suikast girişiminde yaralandı ve Suriye (o zamanlar Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin bir parçasıydı) üzerinden Mısır'ın başkenti Kahire'ye sürgüne gitti. Ali es-Sadi, Baas Partisinin Irak kolunun genel sekreteri olarak Bağdat'ta kaldı. Ramazan Devrimi Baas Partisi 8 Şubat 1963'te kanlı bir darbeyle Kasım'ı devirdi ve idam etti. Başlangıçta Kasım'ın Şii destekçilerinin çoğu onun sadece saklandığına ve Mehdi gibi ortaya çıkarak yeni hükûmete karşı bir isyana önderlik edeceğine inanıyorlardı; bu düşünceye karşı koymak ve destekçilerini korkutmak için Kasım'ın cesedi televizyonda beş dakika süren ve son sahnede üzerine tükürülerek cesedine saygısızca davranıldığı sırada kurşun yaralarının yakın çekim görüntülerini içeren "Suçluların Sonu" adlı bir propaganda videosunda gösterildi. Baas Partisinin genel sekreteri olarak es-Sadi fiilen Irak'ın yeni lideriydi; (Mundir el-Vanadavi tarafından komuta edilen) Ulusal Muhafız milisleri üzerindeki kontrolü sayesinde el-Sadi, başbakandan (önde gelen Baasçı general Ahmed Hasan el-Bekir) ya da büyük ölçüde törensel Cumhurbaşkanı Abdüsselam Arif'ten daha fazla güç kullanıyordu. Es-Sadi ve Baas Partisinin sivil kanadının dokuz aylık iktidarı, Devrimci Komuta Konseyinin (DKK) "huzuru bozan herkesi yok etme" emri altındaki Ulusal Muhafızların Kasım'a sadık olduğundan şüphelenilen binlerce kişiyi gözaltına alması, işkence etmesi ya da idam etmesi nedeniyle "bir terör saltanatı" olarak tanımlandı. Dahası, belki 5000 sivil Baas partizanından oluşan çekirdek bir gruptan gelişen ancak Ağustos 1963'e kadar 34.000 üyeye ulaşan ve üyeleri yeşil kolluklarıyla tanınan Ulusal Muhafızlar, milislerin kapsamlı iç çatışmalara girmesi nedeniyle disiplinsizdi ve yaygın bir kaos ve düzensizlik algısı yarattı. Marion Farouk-Sluglett ve Peter Sluglett; Baasçıları, "savaş sonrası Orta Doğu'da şimdiye kadar yaşanan en korkunç şiddet sahnelerinden bazıları" da dahil olmak üzere, Irak'ta daha önce benzeri görülmemiş ölçekte "ahlaksız vahşet eylemleri" yoluyla "son derece çirkin bir imaj" geliştirmiş olarak tanımlamaktadırlar. Ürdün Kralı Hüseyin ve diğerlerinin, Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) (ya da diğer ABD kurumlarının) Baas hükûmetine komünistlerin ve diğer solcuların listesini verdiği ve bu kişilerin daha sonra el-Vanadavi ve es-Sadi'nin yönetimindeki Ulusal Muhafızlar tarafından tutuklandığı ya da öldürüldüğü yönündeki iddiaları akademik çevrelerde önemli ölçüde tartışılmıştır. Bryan R. Gibson ve Hanna Batatu, Irak Komünist Partisi (IKP) üyelerinin kimliklerinin kamuoyu tarafından bilindiğini ve Baasın bunları tespit etmek için ABD istihbaratına ihtiyaç duymayacağını vurgularken, Nathan J. Citino iddiaları makul bulmaktadır çünkü ABD'nin Irak'taki büyükelçiliği bu tür listeleri gerçekten derlemişti ve tasfiyeye katılan Ulusal Muhafız üyeleri ABD'de eğitim almıştı. Bağdat'taki sokak çatışmalarında 80 Baas Partisi üyesiyle birlikte 300 ile 5000 arasında komünist sempatizan öldürüldü. Es-Sadi, Baas Partisinin Irak kolunda evrensel olarak kabul görmeyen radikal bir sosyalist çizgiden yanaydı. Parti, varlığının ilk on yılında pan-Arap sloganlara odaklanmış ve sosyalizmden sadece belli belirsiz söz etmişti. Böyle bir politikaya, Baas Partisine mensup olmayıp pan-Arabizm ve Mısır'la birleşme yanlısı olmalarına rağmen yeni hükûmeti destekleyen subaylar da karşı çıktılar. Partizan manevralar ve devirme Ekim 1963'te Baas Partisinin tüm Arapları kapsayan Şam'daki Altıncı Kongresi'nde (Ulusal Kongre) es-Sadi, parti kurucuları Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar'ı görevden aldırmayı başardı. 11 Kasım'da es-Sadi ve destekçileri, el-Bekir ve diğer rakiplerini partiden ihraç etmek için "olağanüstü parti konferansı" çağrısında bulundu. Bekir'e sadık Baas subayları onları tutukladı, ardından 13 Kasım'da es-Sadi'ye sadık Ulusal Muhafızlar Bağdat'taki hedefleri bombaladı ve beş gün boyunca başkente saldırdılar. El-Bekir, ordunun başkomutanı olarak 18 Kasım 1963 Askeri Darbesi'yle barış ve düzeni yeniden tesis eden Cumhurbaşkanı Arif'i yardıma çağırdı. Es-Sadi'yi görevden almak için El-Bekir ile işbirliği yapmış olmasına rağmen Arif, el-Bekir de dahil olmak üzere Baasçıları yeni hükûmetinden tasfiye etti. Kaynakça Kategori:Iraklı siyasetçiler Kategori:1977 yılında ölenler Kategori:1928 doğumlular Kategori:Iraklı bakanlar Kategori:Baas Partisi Ulusal Komutanlığı üyeleri