Alvar Muharebesi

[bullvar_katip]

Alvar Muharebesi ya da Alivar Muharebesi, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre, Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 21 Eylül 1585'te Hamza Mirza komutasındaki Safevî ordusunu mağlup ederek 25 Eylül 1585'te Tebriz'i ele geçirdi. Muharebe öncesi [[Dosya:Tabriz-16.PNG|küçükresim|right|Matrakçı Nasuh'un çizimiyle Tebriz]] 1583 yılında Erivan'ı ele geçirip Meşaleler Muharebesi'nde Safevî ordusunu hezimete uğratarak Şirvan'ı kesin olarak ele geçiren Osmanlılar seferlerinin müteakip hedefi olarak eski Safevî başkenti Tebriz'i belirlediler (Tebriz; 1514, 1534, 1535 ve 1548'de dört kez Osmanlılarca ele geçirilmiş, ancak mesafenin uzaklığı nedeniyle Osmanlı ordusu dört seferinde de kenti tahliye ederek çekilmişti). Sadrazam ve Serdar-ı Ekrem Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1584-1585 kışını Kastamonu'da geçirdikten sonra, Amasya-Tokat-Sivas güzergahından Erzurum'a ulaştı. Safevî Şahı Muhammed Hüdabende'nin ordusunu Tebriz civarında topladığını duyan Özdemiroğlu Osman Paşa da buraya doğru ilerledi. Pasinler-Van-Çaldıran-Hoy-Merend-güzergahını takip ederek 20 Eylül'de Sufiyan'a ulaşan Osmanlı ordusuna karşı İranlılar iki stratejiyi tartıştılar: Birinci seçenek, Osmanlı ordusunun güzergâhındaki zahire ve su kaynaklarının tahribi, Tebriz'deki sivil halkın tahliyesi ve yıpranmış Osmanlı ordusuna kentin önlerinde büyük bir orduyla taarruzla imhası, ikinci seçenek ise Tebriz'in kalabalık nüfusuna istinaden savunma savaşı verilmesiydi. İkinci seçeneğe karar verilmesi üzerine, Tebriz'de istihkamlar ve barikatlar hazırlandı. Muharebe [[Dosya:Secaatname_0282_(cropped).jpg|right|küçükresim|Tebriz'de hastalanarak ölen Özdemiroğlu Osman Paşa'nın nakli]] Sufiyan'den Tebriz'e ilerleyen Osmanlı ordusu ilk olarak Sufiyan önlerinde Safevi öncüleriyle karşılaştılar. Bunun üzerine Osmanlı ordusu muharebe düzeni alarak ileri harekâtını sürdürdü. Buna göre; Van Beylerbeyi Cigalazade Sinan Paşa ve Diyarbakır Beylerbeyi Solak Ferhad Paşazade Mehmed Paşa askerleriyle birlikte ordunun önüne geçmiş, ordunun sağ kanadına Rumeli (kısıtlı sayıda) Anadolu ve Sivas askeriyle Anadolu Beylerbeyi Hasan Paşa, sol kanadına ise Halep Beylerbeyi Okçuzade Mehmed Paşa ile Erzurum ve Trablusşam askeri yerleşmişti. Maraş Beylerbeyi Davut Han ve Karaman Beylerbeyi Murad Paşa da ordunun artçılığını yapıyordu. Merkezde ise darbzenler ve arkasında Yeniçeriler vardı. Buna mukabil; Safevî şehzadesi Hamza Mirza komutasındaki birliklerle yaklaşık 5.000 piyade ve 5.000 süvari) Tebriz çevresindeki bahçelerde Osmanlı ordusunun yaklaşma yolu üzerine pusu kurarak beklemeye başladı. Osmanlı ordusunun Tebriz’in yaklaşık 18 kilometre kuzeybatısındaki Alvar'a yaklaşması üzerine pusudaki Safevi kuvvetleri mevzilerden çıkarak Osmanlı ordusuna sol yandan saldırdı ve Osmanlı ordusunun sağ kanadındaki Rumeli askeriyle çatışma başladı (21 Eylül 1585). Rumeli Delilerinin kethüdasının ilk çarpışmada öldürülmesi üzerine İran birliği baskısını artırarak Osmanlı sağ kanadını sıkıştırmaya başladı. Bunun üzerine Özdemiroğlu Osman Paşa kanadı takviye etmek amacıyla Van Beylerbeyi Cigalazade Sinan Paşa ve Diyarbakır Beylerbeyi Mehmed Paşa komutasındaki birlikleri gönderdi. Bu birlikle doğrudan Hmaza Mirza komutasındaki İran birliğinin üzerine hücuma geçti. Sayı üstünlüğünü ele geçiren ve yaptıkları baskında sürpriz unsurunu kaybeden Safevî birliği sarsıldı ve bozulup esirler vererek ve ağır kayıplarla geri çekilmeye başladı. İkindi vaktine kadar devam eden çarpışmalarda Van ümerasından Bilal oğlu Koçi Bey, İranlıların Pazuki Hakimi Kılıç Bey’i öldürüp Karadağ Hakimi ve Hamza Mirza’nın Divan beyini esir aldı. Çekilen Hamza Mirza, Tebriz’in 12 mil uzağında asıl İran ordusuyla bekleyen babası Hudabende’ye katıldı. Özdemiroğlu Osman Paşa bu zaferde önemli rol oynayan Van Beylerbeyi Vezir Cigalazade Sinan Paşa, Diyarbekir Beylerbeyi Solak Ferhad Paşazade Mehmed Paşa, eski Şehrizor Beylerbeyi Çerkez İskender Paşazade, Bolu Beyi Mehmed Bey ve Bitlis Hakimi Şeref Han'ı ödüllendirdi Muharebe sonrası Alvar'daki İran pususunu boşa çıkartarak Hamza Mirza'yı yenilgi halinde geri çekilmeye zorlayan Osmanlı ordusu yoluna devam ederek önce Tebriz'in kuzeyinden geçen Acısu'ya ilerleyerek şehrin önlerine geldi (23 Eylül). Çıkan çatışmalar sonucunda Osmanlı ordusunun topçu gücüne direnemeyeceğini anlayan Tebriz halkı ve garnizonu 25 Eylül 1585'te teslim oldu. Ayrıca bakınız Tebriz Kuşatması (1585) Kaynakça Kategori:İran tarihi Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nun muharebeleri Kategori:Safevîler Kategori:1580'lerde Osmanlı İmparatorluğu Kategori:1580'lerde çatışmalar Kategori:Osmanlı-İran savaşları Kategori:Tebriz tarihi