Ana Çerkesçe

[bullvar_katip]

Ana Çerkesçe, Ön Çerkesçe veya Proto-Çerkesçe, Çerkesçe’nin Batı Çerkesçesi ve Doğu Çerkesçesi genel dialektlerinin kalıntılarından faydalanarak yeniden oluşturulmuş bir dil atasıdır. Sesbilim (Fonotik) Ses Harf Sistemi ve Şive küçükresim|upright=1.5|sağ|Kuzeybatı Kafkasya aile ağacı Bisıllabik kökleri içinde, neslinden gelen diller içindeki yapı gelişimiyle birlikte iki olası vurgu yerinde yapılanmıştır. Diğer bir deyişle, eğer aslında belirtilirse Batı Çerkesçesi'nde ikinci hecede *a ve *ǝ arasındaki ayrım korunur; aslındaki belirtilmemiş heceler 2. hecede bırakılır. Doğu Çerkesçesi ise *a değil *ǝ'yi düşürerek düzgün ayrımı korur. Her iki grup da ilk hecedeki kalite ayrımını korur, ve ayrıca orijinal şekliyle *CaCa'nın (belirtmeden yoksun olarak) köklerindeki uzun bir ünlüyü görüntüler. Sessiz harfler Ünsüz sistemi dört yollu fonasyon kontrastı ile duraklar ve afrikatelerle ayrıca iki yönlü bir kontrast frikatifle yeniden inşa edilmiştir. 1. Ön-Çerkesçe'de palatalize [gj] ve palatalize [kj] mevcuttur. Bu sessiz harfler Şapsığ dialekt (örneğin Kfar Kama dialekti) ve Besleney dialektinde bulunmaktadır. Diğer Batı Çerkesçe dialektlerinde bu sessiz harfler [d͡ʒ] ve [t͡ʃ] ile birleştirilmiştir. 2. Ön-Çerkesçe'deki [ʔ] ve [ʔw] gibi ünlüler [qʼ] ve [qwʼ] ünsüzlerinden gelmektedir. 3. Ünsüz [tswː] Batı Çerkesçesi'nin Bjeduğ ve Ḉemguy dialektlerinde korunmuş, Şapsığ ve Abzeh dialektlerinde ise [tʃw]'ye dönüşmüş, Kabartay dialektinde ise [v]'ye dönüşmüştür. 4. [q͡χ] ve [q͡χw] ünsüzleri Doğu Çerkesçesi'ndeki bazı kelimelerde korunmuştur. Batı Çerkesçesindeki dialektlerde ise [χ], [χw], [q] ve [qw]'ye dönüşmüşlerdir. 5. Ön-Çerkesçe dilinde [sw] ve [zw] korunmuştur. Batı Çerkesçe'sinde [ʃw] ve [ʒw]'ye Doğu Çerkesçesi'nde ise [f] ve [v]'ye dönüşmüşler. Ayrıca d͡ɮ] Batı Çerkesçe'sinde [ɣ] Doğu Çerkesçesi'nde ise [ʒ]'ye dönüşmüştür. 6. Ön-Çerkesçe'de [t͡ɬʼ] mevcuttu. Bu ünsüz Doğu Çerkesçesi Besleney dialektinde korunmuştur. t͡ɬʼə] (adam) ve [t͡ɬʼaːna] (çeyrek) kelimeleri diğer dialektlerde [ɬʼə] ve [ɬʼaːna] şeklinde telaffuz edilmektedir. Çoğu Çerkesçe dialektinde bu ses [ɬʼ] şeklinde telaffuz edilir. 7. [xw] ünsüzü Doğu Çerkesçesi dialektlerinde korunmuştur. Batı Çerkesçesi dialektrlerinde ise [f] olmuştur. 8. Batı Çerkesçesi Şağsığ dialekti Kfar Kama lehçesi konuşanları diğer birçok dialektte [tsʼ] olan sesi [sʼ] olarak kullanırlar. Bu ünsüz muhtemelen Ön-Çerkesçe'den gelmektedir fakat Şapsığ dialekti [t͡sʼ] ve [sʼ] iki sesi de barındırır. Örneğin Şapsığ dialektindeki /t͡sʼəf/ "kişi", /t͡sʼaːpʼa/ "cimri" ve /t͡sʼaːʃwta/ "kaymak" kelimeleri. Diğer dikkat çekici değişiklikler Şapsığ dialektinde "ejective" sessiz harfler /pʼ/ /tʼ/ /sʼ/ /ɬʼ/ /t͡sʼ/ /ʃʼ/ /ʃwʼ/ /pwʼ/ /twʼ/ gırtlak seslerine /pʕ/ /tʕ/ /sʕ/ /ɬʕ/ /t͡sʕ/ /ʂ/ /ʂw/ /pʕ/ /tʕ/ dönüşmüşlerdir. Şapsığ dialektinde ejektif ünlüler olan /pʼ/ /tʼ/ /sʼ/ /ɬʼ/ /t͡sʼ/ /ʃʼ/ /ʃwʼ/ /pwʼ/ /twʼ/ faringealize ünsüzlere dönüşmüşlerdir. Obstruent ünsüzlerin bir dizisinin refleksleri, "tens" ya da "geminate" olarak nitelendir. Batı Çerkesçesi'nde, sonuç dialektlere bağlı olarak : Bjeduğ dialektinde tens olarak kalır Çermguy dialektinde basit sessiz ünsüzler olarak kalırken Doğu Çerkesçesi'nde basitçe sesli ünsüzler olarak kalır. [tʃː] ünsüzleri Abzeh dialektinde [ʃ] ve Kabartay dialektinde [ʒ] olmutur. [kjː] ünsüzleri Batı Çerkesçe'sinin çoğu dialektinde [t͡ʃ] ve Kabartay dialektinde [d͡ʒ] olmutur. [tʃʼ] ünsüzleri Kabartay dialektinde [ɕʼ] ve Abzeh dialektinde [aj] olmuştur. [tː] ünsüzleri Kabartay dialektinde [d] olmutur. [tsː] ünsüzleri Kabartay dialektinde [dz] olmutur. Birçok ejektif affricates ejektif fricatives haline dönüşmüştür. Bir dizi labialized alveoler ıslıklı affricates ve fricatives olur labiopalatalized Adıgece içinde ve dişsil-dudaksıl Doğu Çerkesçesi içinde. Bir dizi alveolar sibilant affricates and fricatives Batı Çerkesçesi'nde labiopalatalized Doğu Çerkesçesi'nde ise labiodental olmuştur. Şapsığ dialektindeki ([pʕ], [tʕ], [sʕ], [ɬʕ] [t͡sʕ]) gırtlak sesleri "ejective" sessis harflerine dönüşür. Kabartay dialekti /ʃwʼ/ /ʐw/ /ʂw/ /ʐ/ /ʂ/ sessiz harflerini kaybetmiş ve onlar /fʼ/ /v/ /f/ /ʑ/ /ɕ/ olmuşlardır. Dilbilgisi İsmin araç durumu Araç durumu ismi için eklenen sonek -мгьэ (-mɡja) veya -гьэ (-gja)'ydı. Çoğu Batı Çerkesçe ve Doğu Çerkesçe dialektlerinde bu ek -мкIэ (-mt͡ʃa) veya -кIэ (-t͡ʃa)'ye dönüşmüştür. Sadece bazı dialeklerde -мджэ (-md͡ʒa) veya -джэ (-d͡ʒa) olmuştur. Örneğin: Sayılar Kelimeler Kaynakça STAROSTIN, Sergei A.; NIKOLAYEV, Sergei L. (1994). A North Caucasian Etymological Dictionary: Preface. Circassian Kategori:Çerkesçe Kategori:Kafkas dilleri Kategori:Kuzeybatı Kafkas dilleri