[[Dosya
enicillinPSAedit.jpg|Penisilin kullanımına yönelik bir duyuru. Modern tıpta kullanılan ilk antibiyotiklerden olan penisilin 1944 yılında seri üretilmekteydi.|küçükresim|upright=1.14]] Antibiyotik, başka bir mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurmak için üretilen her türlü maddeye verilen isimdir. Kelime anlamı “canlılık karşıtı” olarak tanımlanır. Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaç grubu; mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları hekimleri tarafından etki mekanizmaları, etki ettiği canlı çeşitliliği veya tarihi kronolojiye göre tasnif edilir. Antibiyotikler ya hücre duvarında tahribat yapmak ya da ilgili canlının üreme/bölünme mekanizmasını bozmak suretiyle etki eder. İlk olarak penisilin türevleri icat edilmiştir ve bu tıp tarihinin önemli noktalarından biridir. Etkileri Antibiyotiklerin iki çeşidi vardır; Biyosidal, mikroorganizmaları öldüren antibiyotikler ve Biyostatik, mikroorganizmaların büyümesini ve çoğalmasını (üremesini) önleyen antibiyotikler. Her ne kadar sadece mikroorganizmaların (çoğunlukla bakteriler ve bazı Fungi) ürettiklerine "antibiyotik" tanımı verilebilse de bugün "antibiyotik" terimi patojenlere zarar veren her türlü kimyasal için kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumda; mikroorganizmalar, hayvanlar ve bitkiler tarafından doğal olarak üretilen bu tür kimyasallara "antibiyotik" denmektedir. Aynı zamanda, doğal olarak üretilen birçok antibiyotik madde sûni yollardan daha etkili olmaları için modifiye edilmektedir. Örnek vermek gerekirse, doğal olarak üretilen penisilinlerin bugün kimyasal olarak modifiye edilmesiyle daha etkili olmaları sağlanmaktadır. Bir başka örnek de kloramfenikol isimli antibiyotiktir, eskiden tamamıyla doğal yollardan elde edilen bu antibiyotik bugün tamamıyla sentetiktir. Etki mekanizmaları Antibiyotikler etkili oldukları mikropların metabolik işlemlerine müdahale ederek çalışırlar. Antibiyotikler müdahale ettikleri metabolik işlemlere göre spesifiktir. Bu metabolik işlemlere örnek olarak; protein sentezi, hücre çeperi sentezi, nükleik asit sentezi veya hücre zarı fonksiyonları örnek verilebilir. Penisilin, vankomisin, florokinolon ve sefalosporin gibi antibiyotikler bugün en çok kullanılan antibiyotiklerdendir. Bu antibiyotiklerin hepsi bakterilerin hücre çeperlerini zayıflatır. Bakterilerin hücre çeperleri uzun peptidoglikan zincirlerinden oluşur. Antibiyotikler bu molekülleri bir arada tutan peptit bağlantılarının sentezini önlerler. Böylece hücre çeperleri zayıflar ve bakteri patlar (lizis). Peptidoglikandan oluşan hücre çeperleri sadece bakterilerde bulunur, hayvan hücrelerinde çeper bulunmazken bitki hücrelerinde selülozdan oluşan hücre çeperleri bulunur. Böylece, antibiyotikler sadece bakterilere zarar vermektedir. Kloramfenikol yapısı.|küçükresim|upright=0.91 Streptomisin, eritromisin, tetrasiklin ve kloramfenikol, linezolid, diritromisin gibi antibiyotikler ise ya protein sentezini önler ya da anormal proteinlerin sentezlenmesine yol açar. Antibiyotikler bakterilerin ribozomlarına (daha doğrusu ribozomal RNA'nın alt birimlerine bağlanmak suretiyle) bağlanarak yapmaktadır. Bakteri ribozomları ökaryotik ribozomlardan (insan ribozomları gibi) daha küçük oldukları için, bu tür antibiyotikler sadece bakterileri etkilemektedir. Böylece bakterilerin saldırdığı canlıya zarar vermezler. Rifampisin ve antrasiklin gibi antibiyotikler ise nükleik asit sentezine müdahale etmektedir. Antrasiklinler bunu DNA replikasyonunu önleyerek yaparken, rifampisin ise bakteriyel transkripsiyonu önlemektedir. Bazı antibiyotikler ise patojenleri hücre zarlarına müdahale ederek yok etmektedir. Hücre zarına yapılan müdahaleler, hücre zarının yapısını değiştirerek onun birçok özelliğini de kaybetmesine yol açmaktadır. Bu hücre sitoplazmasının hücre dışına akması gibi hücrenin yıkımıyla sonuçlanacak olaylara yol açmaktadır. Seçicilik - Selektivite Bugün, bakteriyel hastalıklarla savaşmakta kullanılan antibiyotikler selektif yani seçicidirler. Buna karşın doğada seçici olmayan birçok antibiyotik de bulunur. Seçici antibiyotikler, işleyişleri (mekanizmaları) dolayısıyla sadece bakteri (mikrop) hücrelerine zarar veren antibiyotiklerdir. Yukarıda verilen antibiyotik tiplerinin hepsi seçicidir. Seçici olmayan antibiyotikler ise mikroba zarar verirken, insanın vücut hücrelerine de zarar verebilirler. Aynı zamanda antibiyotiklerin yan etkileri de olabilir, bir hastalığı iyileştirirken başka sorunlara yol açabilmektedirler. Direnç [[Dosya:MRSA7820.jpg|Metisiline dirençli Staphylococcus aureus bakterileri.|küçükresim|upright=0.91]] Bilinçsiz ve aşırı antibiyotik kullanımı bakterilerin kullanılan antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına neden olabilmektedir. Eğer bakteriler bir antibiyotiğe karşı direnç kazanırlarsa, artık o antibiyotiğin o bakteriye karşı etkisi kalmaz. Bu nedenle her bakteriye uygun olan antibiyotik kullanılmalıdır. Hastalığa neden olan etkenin bulunması ve bu etkene etkili olacak antibiyotiği bulmak için bir Kültür-Antibiyogram Testi denen laboratuvar testi yapılmalıdır. Bu test ile bakteri tanımlanır ve o bakteriye duyarlı antibiyotik seçilir. Antibiyotik grip, nezle gibi virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı etkili değildir. Sadece ikincil enfeksiyonları önlemek amaçlı kullanılabilinir. Ateş düşürücü ya da ağrı kesici etkisi yoktur. Antibiyotikler mutlaka doktor tavsiyesiyle ve reçetesine uygun olarak kullanılmalıdır. Bilinçsiz kullanılan antibiyotik, hastalığı iyileştirmemenin yanı sıra o bakterinin antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına da neden olabilmektedir. Hamilelikte antibiyotik kullanımı için beş farklı sınıflama yapılmıştır. Gebelik durumunda hangi hallerde antibiyotik kullanılabileceği, tıbbi çalışmalar neticesinde belirlenmiştir. Şu hallerde hamileler doktor gözetiminde, belirlenen dozda antibiyotik kullanabilirler: Sistit, solunum yolu enfeksiyonu, pnomoni, diş ve diş eti iltihapları. Kaynakça Kategori:Fransız icatları Kategori:Fransızcadan Türkçeye geçen sözcükler
enicillinPSAedit.jpg|Penisilin kullanımına yönelik bir duyuru. Modern tıpta kullanılan ilk antibiyotiklerden olan penisilin 1944 yılında seri üretilmekteydi.|küçükresim|upright=1.14]] Antibiyotik, başka bir mikroorganizmayı öldürmek veya çoğalmasını durdurmak için üretilen her türlü maddeye verilen isimdir. Kelime anlamı “canlılık karşıtı” olarak tanımlanır. Antibiyotikler, bakteriyel enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaç grubu; mikrobiyoloji ve enfeksiyon hastalıkları hekimleri tarafından etki mekanizmaları, etki ettiği canlı çeşitliliği veya tarihi kronolojiye göre tasnif edilir. Antibiyotikler ya hücre duvarında tahribat yapmak ya da ilgili canlının üreme/bölünme mekanizmasını bozmak suretiyle etki eder. İlk olarak penisilin türevleri icat edilmiştir ve bu tıp tarihinin önemli noktalarından biridir. Etkileri Antibiyotiklerin iki çeşidi vardır; Biyosidal, mikroorganizmaları öldüren antibiyotikler ve Biyostatik, mikroorganizmaların büyümesini ve çoğalmasını (üremesini) önleyen antibiyotikler. Her ne kadar sadece mikroorganizmaların (çoğunlukla bakteriler ve bazı Fungi) ürettiklerine "antibiyotik" tanımı verilebilse de bugün "antibiyotik" terimi patojenlere zarar veren her türlü kimyasal için kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumda; mikroorganizmalar, hayvanlar ve bitkiler tarafından doğal olarak üretilen bu tür kimyasallara "antibiyotik" denmektedir. Aynı zamanda, doğal olarak üretilen birçok antibiyotik madde sûni yollardan daha etkili olmaları için modifiye edilmektedir. Örnek vermek gerekirse, doğal olarak üretilen penisilinlerin bugün kimyasal olarak modifiye edilmesiyle daha etkili olmaları sağlanmaktadır. Bir başka örnek de kloramfenikol isimli antibiyotiktir, eskiden tamamıyla doğal yollardan elde edilen bu antibiyotik bugün tamamıyla sentetiktir. Etki mekanizmaları Antibiyotikler etkili oldukları mikropların metabolik işlemlerine müdahale ederek çalışırlar. Antibiyotikler müdahale ettikleri metabolik işlemlere göre spesifiktir. Bu metabolik işlemlere örnek olarak; protein sentezi, hücre çeperi sentezi, nükleik asit sentezi veya hücre zarı fonksiyonları örnek verilebilir. Penisilin, vankomisin, florokinolon ve sefalosporin gibi antibiyotikler bugün en çok kullanılan antibiyotiklerdendir. Bu antibiyotiklerin hepsi bakterilerin hücre çeperlerini zayıflatır. Bakterilerin hücre çeperleri uzun peptidoglikan zincirlerinden oluşur. Antibiyotikler bu molekülleri bir arada tutan peptit bağlantılarının sentezini önlerler. Böylece hücre çeperleri zayıflar ve bakteri patlar (lizis). Peptidoglikandan oluşan hücre çeperleri sadece bakterilerde bulunur, hayvan hücrelerinde çeper bulunmazken bitki hücrelerinde selülozdan oluşan hücre çeperleri bulunur. Böylece, antibiyotikler sadece bakterilere zarar vermektedir. Kloramfenikol yapısı.|küçükresim|upright=0.91 Streptomisin, eritromisin, tetrasiklin ve kloramfenikol, linezolid, diritromisin gibi antibiyotikler ise ya protein sentezini önler ya da anormal proteinlerin sentezlenmesine yol açar. Antibiyotikler bakterilerin ribozomlarına (daha doğrusu ribozomal RNA'nın alt birimlerine bağlanmak suretiyle) bağlanarak yapmaktadır. Bakteri ribozomları ökaryotik ribozomlardan (insan ribozomları gibi) daha küçük oldukları için, bu tür antibiyotikler sadece bakterileri etkilemektedir. Böylece bakterilerin saldırdığı canlıya zarar vermezler. Rifampisin ve antrasiklin gibi antibiyotikler ise nükleik asit sentezine müdahale etmektedir. Antrasiklinler bunu DNA replikasyonunu önleyerek yaparken, rifampisin ise bakteriyel transkripsiyonu önlemektedir. Bazı antibiyotikler ise patojenleri hücre zarlarına müdahale ederek yok etmektedir. Hücre zarına yapılan müdahaleler, hücre zarının yapısını değiştirerek onun birçok özelliğini de kaybetmesine yol açmaktadır. Bu hücre sitoplazmasının hücre dışına akması gibi hücrenin yıkımıyla sonuçlanacak olaylara yol açmaktadır. Seçicilik - Selektivite Bugün, bakteriyel hastalıklarla savaşmakta kullanılan antibiyotikler selektif yani seçicidirler. Buna karşın doğada seçici olmayan birçok antibiyotik de bulunur. Seçici antibiyotikler, işleyişleri (mekanizmaları) dolayısıyla sadece bakteri (mikrop) hücrelerine zarar veren antibiyotiklerdir. Yukarıda verilen antibiyotik tiplerinin hepsi seçicidir. Seçici olmayan antibiyotikler ise mikroba zarar verirken, insanın vücut hücrelerine de zarar verebilirler. Aynı zamanda antibiyotiklerin yan etkileri de olabilir, bir hastalığı iyileştirirken başka sorunlara yol açabilmektedirler. Direnç [[Dosya:MRSA7820.jpg|Metisiline dirençli Staphylococcus aureus bakterileri.|küçükresim|upright=0.91]] Bilinçsiz ve aşırı antibiyotik kullanımı bakterilerin kullanılan antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına neden olabilmektedir. Eğer bakteriler bir antibiyotiğe karşı direnç kazanırlarsa, artık o antibiyotiğin o bakteriye karşı etkisi kalmaz. Bu nedenle her bakteriye uygun olan antibiyotik kullanılmalıdır. Hastalığa neden olan etkenin bulunması ve bu etkene etkili olacak antibiyotiği bulmak için bir Kültür-Antibiyogram Testi denen laboratuvar testi yapılmalıdır. Bu test ile bakteri tanımlanır ve o bakteriye duyarlı antibiyotik seçilir. Antibiyotik grip, nezle gibi virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı etkili değildir. Sadece ikincil enfeksiyonları önlemek amaçlı kullanılabilinir. Ateş düşürücü ya da ağrı kesici etkisi yoktur. Antibiyotikler mutlaka doktor tavsiyesiyle ve reçetesine uygun olarak kullanılmalıdır. Bilinçsiz kullanılan antibiyotik, hastalığı iyileştirmemenin yanı sıra o bakterinin antibiyotiğe karşı direnç kazanmasına da neden olabilmektedir. Hamilelikte antibiyotik kullanımı için beş farklı sınıflama yapılmıştır. Gebelik durumunda hangi hallerde antibiyotik kullanılabileceği, tıbbi çalışmalar neticesinde belirlenmiştir. Şu hallerde hamileler doktor gözetiminde, belirlenen dozda antibiyotik kullanabilirler: Sistit, solunum yolu enfeksiyonu, pnomoni, diş ve diş eti iltihapları. Kaynakça Kategori:Fransız icatları Kategori:Fransızcadan Türkçeye geçen sözcükler