Artem Pataputyan

[bullvar_katip]

Artem Pataputyan (, d. 2 Ekim 1967, Beyrut), Lübnan Ermenisi asıllı Amerikalı moleküler biyolog, nörobiyolog ve bilim insanı. Pataputyan, David Julius ile birlikte "ısı ve temas reseptörlerinin keşfi" nedeniyle 2021 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü. İlk yılları ve eğitimi Artem Pataputyan Ermeni asıllı bir ailenin çocuğu olarak 2 Ekim 1967'de Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta doğdu. 1970'lerin ortalarında başlayan Lübnan İç Savaşı sırasında Lübnan'dan Amerika Birleşik Devletleri'nin Los Angeles şehrine göç etti. 1986'da ABD'ye taşınmadan önce Beyrut Amerikan Üniversitesi'ne girdi ve bir yıl boyunca eğitim aldı. 1990 yılında Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi'nden hücre ve gelişim biyolojisi alanında lisans derecesi aldı. 1996'da Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde biyoloji ana dalında doktorasını aldı. Kariyeri Doktora sonrası araştırma görevlisi olarak, San Francisco Kaliforniya Üniversitesi'nde Louis F. Reichardt ile çalıştı. 2000 yılında Scripps Araştırma Enstitüsü'nde yardımcı doçent oldu. 2000 ve 2014 yılları arasında Novartis Araştırma Vakfı'nda araştırma görevlisi pozisyonunda bulundu. Pataputyan, 2014'ten beri Howard Hughes Tıp Enstitüsü'nde (HHMI) araştırmacı olarak çalışmaktadır. Duyusal transdüksiyon konusunda uzmanlaşmış bir moleküler biyolog olan Pataputyan'ın katkıları arasında sıcaklık, mekanik kuvvetler ve artan hücre hacmi ile aktive edilen yeni iyon kanalları ve reseptörlerinin tanımlanması yer alır. Pataputyan ve meslektaşları, bu iyon kanallarının sıcaklık duyusunda, dokunma duyusunda, propriyosepsiyonda, ağrı duyusunda ve damar tonusunun düzenlenmesinde olağanüstü bir rol oynadığını keşfettiler. Daha yeni çalışmalar ile, mekanik duyarlı iyon kanallarını (mekanotransdüksiyon) tanımlamak ve karakterize etmek için fonksiyonel genomik teknikler kullanıldı. 2016'dan beri Amerikan Bilim İlerleme Derneği, 2017'den beri Ulusal Bilimler Akademisi ve 2020 yılından itibaren ise Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi üyesi olan Pataputyan'ın Mayıs 2020 itibarıyla h-endeksi Google Scholar'a göre 74 ve Scopus'a göre ise 70'tir. Ödülleri 2020'de; astrofizik, nanoteknoloji ve nöroloji alanlarında olağanüstü keşifler yapan bilim insanlarına her iki yılda bir verilen Kavli Ödülü'nü kazandı. Ödüle gerekçe olarak, Pataputyan'ın insan vücudu üzerindeki baskının etkileri ile kalp ve diğer organ hücrelerinin işlevleri üzerindeki temas duyuları üzerine yaptığı araştırmalar için verildiği açıklandı. Artem Pataputyan ve Amerikalı fizyolojist David Julius, Nobel Komitesi tarafından 2021 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü ve 1,15 milyon dolar para ödülünün sahibi oldu. Komite tarafından yapılan basın açıklamasında, iki bilim insanının somatosensoriyel sistem konusundaki çalışmaları dolayısıyla bu ödülü kazandığı duyuruldu. Julius ve Pataputyan'ın "doğanın en büyük gizemini" çözdükleri kaydedilerek, ikilinin PIEZ01 ve PIEZ 02 isimli dokunma reseptörleri ile TRPV1 isimli sıcaklık reseptörlerini keşfettiği belirtildi. Pataputyan aynı zamanda Nobel Ödülü kazanan ilk Ermeni kökenli bilim insanı oldu. Kaynakça Kategori:Yaşayan insanlar Kategori:1967 doğumlular Kategori:Beyrut doğumlular Kategori:Ermeni asıllı Lübnanlılar Kategori:Amerikalı sinirbilimciler Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Lübnanlı göçmenler Kategori:Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahipleri Kategori:Amerikalı Nobel Ödülü sahipleri Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'ta öğrenim görenler Kategori:Kaliforniya Teknoloji Enstitüsünde öğrenim görenler Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, San Francisco öğretim üyeleri Kategori:Beyrut Amerikan Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:Ermeni asıllı Amerikalılar Kategori:Ermeni bilim insanları Kategori:Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri