Âşık Veysel

bullvar_katip · 26 Mayıs 2024

Âşık Veysel, gerçek adıyla Veysel Şatıroğlu (25 Ekim 1894, Şarkışla - 21 Mart 1973, Sivas), Türk halk ozanı ve şair. Afşar boyunun Şatırlı obasına mensup olan Veysel Şatıroğlu, Gülizar ve Ahmet Şatıroğlu çiftinin çocuklarından biri olarak 25 Ekim 1894'te Sivas Vilayeti'nin Tenos (bugünkü Şarkışla) kazasında doğdu. Çocukken görme yetisini kaybetmesine rağmen şiirlerinde hoşgörü, sevgi, birlik ve beraberlik, vatanseverlik ve tabiat konularını işleyen Âşık Veysel; "Uzun İnce Bir Yoldayım", "Dostlar Beni Hatırlasın", "Kara Toprak" ve "Güzelliğin On Para Etmez" gibi birçok eser bıraktı. Türkiye'de âşıklık geleneğinin en önemli temsilcilerinden birisi olarak kabul gören Veysel, Türkçeyi en yalın ve güçlü şekilde kullanan isimlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Eserleri; aralarında Tarkan, Barış Manço, Selda Bağcan, Haluk Levent, Belkıs Akkale ve Hümeyra gibi birçok sanatçı tarafından tekrar yorumlandı. Amerikalı elektrogitar virtüözü Joe Satriani, 2008'de çıkardığı albümde "Aşık Veysel" isimli kendi bestelediği enstrümantal bir esere yer verdi. Veysel, 2022 yılında "vefa" kategorisinde Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülüne'ne layık görüldü. Aralık 2022'de yayımlanan cumhurbaşkanlığı genelgesi ile ölümünün 50. yıldönümü nedeniyle 2023 yılının Türkiye'de "Aşık Veysel Yılı" olarak kutlanacağı ilan edildi. Hayatı Âşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas Vilayeti'nin Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Şatıroğlu'ndan önceki soyadı Ulu'dur. Annesi Gülizar, babası "Karaca" lakaplı Ahmet adında bir çiftçiydi. Veysel'in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti. Kendi anlatımına göre: Babasının, Âşık Veysel'e oyalanması için aldığı bağlamayla önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 yılında Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Bey tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destek ile birçok ili dolaşmaya başladı. Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri'nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970'li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok ve Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel'in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Âşık Veysel'in çocuklarından öğretmen olan Bahri Şatıroğlu, babasının yaşamını gün gün deftere almış ve pek çok çalışmaya kaynak kişi olarak katılmıştır. Ayrıca babasının saz ve söz geleneğini sürdürmektedir. Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içedir. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı. 1973 yılında akciğer kanseri sonucunda öldü. Ölümünden sonra Bütün Şiirleri (1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı. Hakkında yapılan çalışmalar Âşık Veysel ile ilgili yapılan araştırmalar içerisinde Kutlu Özen önemli bir yere sahiptir. Ölümünden sonra yüzünün kalıbının alınması sırasında orada bulunan kişilerden birisidir. "Âşık Veysel Selam Olsun Kucak Kucak" adlı eseri bir başvuru kitabı niteliğindedir. Hatırası [[Dosya:Aşık Veysel - Mezar.png|küçükresim|Âşık Veysel'in Şarkışla'nın Sivrialan köyünde bulunan kabri]] 1952'de senaryosunu Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun yazdığı, Metin Erksan'ın yönettiği Karanlık Dünya filminde Âşık Veysel de oynadı. Film, "Anadolu'daki ekinleri cılız ve kısa boylu gösterdiği için" yasaklandı. Filmde "kaçan eşi Esma'nın çorabına para koyma" olayı gerçek olmamakla birlikte özellikle kadın hakları aktivistleri ve geniş halk kitleleri tarafından gündemde tutulmuş ve Âşık Veysel'in eserlerinde yansıttığı değerlerle ilişkilendirilmiştir. Gerçek ise köye tekrar dönen Esma'ya mağduriyet yaşamaması için ölümüne kadar destek olduğudur. 2014 yılının Kasım ayında Devlet Opera ve Balesi, Âşık Veysel'in ölümünün 41. yılı anısına onun türkülerinden yola çıkılarak hazırlanan, tek perdelik dans tiyatrosu "Dostlar Beni Hatırlasın" sahneye konulmuştur. 17 Kasım 2014 yapılan prömiyere onur konuğu olarak Âşık Veysel'in kızı Menekşe Süzer ve torunları Gündüz Şatıroğlu, Hayrettin Süzer, Nazender Süzer, Halil Süzer ve Gülizar Bulguer katılmıştır. Gösterinin rejisörlüğünü İhsan Bengier yaparken gösteride Almula Ersoy, Ayşegül Aydemir, Deniz Alp, Sevim Başol ve Müge Gündüz gibi isimler rol almıştır. Âşık Veysel'in hayatını anlatan bir başka film olan Aşık, 2016'da çıktı. Bilal Babaoğlu tarafından yazılıp yönetilen filmde Âşık Veysel'i Emirhan Kartal, ilk eşi Esma'yı Meltem Miraloğlu ve ikinci eşi Gülizar'ı Âşık Veysel'in torunu tiyatro oyuncusu Yeliz Şatıroğlu canlandırmıştır. 2023 yılında Sivas Atatürk ve Kongre Müzesinde anısına bir oda oluşturuldu. Odada Âşık Veysel'in kişisel eşyaları, fotoğrafları, silikon heykeli, plakları, kasetleri ve köy yaşantısını yansıtan eşyaları yer aldı. Âşık Veysel Müzesi [[Dosya:Aşık Veysel Müzesi (Ev ve Ek Bina).jpg|küçükresim|Âşık Veysel Müzesi, Şarkışla, Sivas]] Büyük halk ozanı Âşık Veysel’in yaşadığı Sivrialan köyündeki evi 1982 yılından itibaren Kültür Bakanlığı tarafından müzeye dönüştürülmüştür. Âşık Veysel’in kişisel eşyaları, sazları, fotoğraflar bulunmaktadır. Her yıl 16-21 Mart tarihleri arasında Şarkışla Sivrialan köyünde anma törenleri ve Âşıklar Bayramı düzenlenmektedir. Âşık Veysel Kültür Derneği Âşık Veysel Kültür Derneği, 1972 yılında Âşık Veysel Şatıroğlu'nun izni alınarak kurulmuştur. Derneğin amacı, halk ozanını bütün yönleriyle tanıtmak ve yaşatmak için sosyal ve kültürel faaliyetler yürütmektir. Dernek kurulduğu günden bu yana özellikle Âşık Veysel'in ölüm yıl dönümü olan 21 Mart haftasında anma programları düzenlemektedir. 1972'de kurulan derneğin faaliyetleri ülkenin siyasi değişimlerinden etkilenmiş ve zaman zaman kesintiye uğramıştır. Dernek bir dönem "Dost Dost" adında bir de dergi çıkarmıştır. 2015-2018 yılları arasında torunlarından Gündüz Şatıroğlu dernek başkanlığını yürütmüş bu dönemde başta Kültür ve Turizm Bakanlığı olmak üzere UNESCO, yerel yönetimler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve Ressam Funda İyce Tuncel ile birlikte kültür-sanat projeleri hayata geçirilmiştir. Projeler arsında Dostlar Beni Hatırlasın, Uzun İnce Yol, Renklerdeki Işık, Toprak Gibidir Veysel ve Bu Bendeki Aşk Olmasa yoğun ilgi görmüştür. Gündüz Şatıroğlu yine bu dönemde Âşık Veysel bibliyografyası hazırlanmasına katkı sağlamıştır. Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu Âşık Veysel'in vasiyeti dikkate alınarak adının verildiği ilk eğitim kurumu olma niteliği taşımaktadır. Cumhuriyet Üniversitesine bağlı olan kurum ortalama 700-800 öğrenci mevcudu ile öğrenime devam etmektedir. Eserleri Anlatamam Derdimi (5:24) Arasam Seni Gül İlen (4:18) Atatürk'e Ağıt (5:26) Beni Hor Görme (2:46) Beş Günlük Dünya (3:58) Bir Kökte Uzamış (4:55) Birlik Destanı (1:42) Çırpınıp İçinde Döndüğüm Deniz (4:42) Çiçekler (3:05) Cümle Âlem Senindir (6:44) Derdimi Dökersem Derin Dereye (4:51) Dost Çevirmiş Yüzünü Benden (3:12) Dost Yolunda (4:43) Dostlar Beni Hatırlasın (6:02) Dün Gece Yar Eşiğinde (4:28) Dünya'ya Gelmemde Maksat (2:43) Esti Bahar Yeli (2:41) Gel Ey Âşık (5:35) Gonca Gülün Kokusuna (5:24) Gönül Sana Nasihatim (6:40) Gözyaşı Armağan (3:32) Güzelliğin On Para Etmez (4:31) Kahpe Felek (2:58) Kara Toprak (9:25) Kızılırmak Seni Seni (4:58) Küçük Dünyam (5:17) Murat (5:13) Ne Ötersin Dertli Dertli (3:05) Necip (3:16) Sazım (6:02) Seherin Vaktinde (5:01) Sekizinci Ayın Yirmi İkisi (4:43) Sen Bir Ceylan Olsan (3:34) Sen Varsın (4:01) Şu Geniş Dünya'ya (7:27) Uzun İnce Bir Yoldayım (2:23) Yaz Gelsin (3:02) Yıldız (Sivas Ellerinde) (3:16) Not: Parantez içindekiler eserlerin süreleridir. Çevirilen eserleri Bu Alemi Gören Sensin: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers - The One Who Sees This World Is You (İngilizce) Dostlar Beni Hatırlasın: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers - Let My Friends Remember Me (İngilizce) Kara Toprak: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers - Dark Earth (İngilizce) Uzun İnce Bir Yoldayım: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers - I'm on a Long and Narrow Road (İngilizce) Galeri Ayrıca bakınız Klasik Türk müziği şarkıcıları listesi Türk arabesk müziği şarkıcıları listesi Türk halk müziği ses sanatçıları listesi Türk pop şarkıcıları listesi Kaynakça Dış bağlantılar Antoloji' de Âşık Veysel Discogs'ta Âşık Veysel TSA'de Âşık Veysel Âşık Veysel’in Şiirlerinde Konu Zenginliği Aşık Veysel'e Dair (1. ve 2. ölüm yıldönümünde Emin Kuzucular tarafından yazılan yazılar) Âşık Veysel Müzesi Akademia - GÖNÜL GÖZÜ İLE GÖREN ÂŞIK: ÂŞIK VEYSEL, Özlem ADİL / Eda Nur KEBAN, 2020 Aşık Veysel Fotoğrafları (Yüksek Çözünürlüklü) Âşık Veysel Müzesi İnfografik Posterler: , , , (Anadolu Ajansı) Kategori:1894 doğumlular Kategori:Şarkışla doğumlular Kategori:Sivas doğumlu müzisyenler Kategori:1973 yılında ölenler Kategori:Akciğer kanserinden ölenler Kategori:Türkiye'de kanserden ölenler Kategori:Sivas'ta ölenler Kategori:20. yüzyıl erkek şarkıcıları Kategori:Türk halk ozanları Kategori:Türk halk şairleri Kategori:Türk bağlamacılar Kategori:Kör müzisyenler Kategori:Kör yazarlar Kategori:Âşık edebiyatı Kategori:Türk Aleviler Kategori:Türk körler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Âşık Veysel

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi