Ayin Dekalogu

[bullvar_katip]

Ayin Dekalogu (veya Ayinsel Dekalog, Küçük Ahit kodu) Çıkış 34:11-26 'da verilen emirlerin listesidir. Johann Wolfgang von Goethe'nin teklifini benimseyen yüksek eleştiri ekolünden din bilimciler, On Emir olarak da bilinen Çıkış 20:2-17 ve Tesniye 5:6-21 'deki "Etik" veya "Ahlaki Dekalog" ile kıyaslamaktadır. İnanışa göre, Ahit'teki din "ayinsel"den "etik"e doğru evrim geçirmiştir ve metinde ters gözükse dahi "Ayin Dekalogu" "Etik Dekalog"dan önce yazılmıştır. Diğer din bilimciler, Çıkış 34'teki ayetleri "küçük Ahit kodu" olarak adlandırmaktadır; düşünüşe göre küçük Ahit kodu, On Emir ile aynı zamanlarda yazılmış olup ya İsrail dininin farklı bir fonksyonuna hizmet ediyordu ya da Antik Yakın Doğu dini metinlerinden etkilenilmişti. Yunanca dekalog (δέκα λόγοι) ve İbranice aseret ha-dvarim (עשרת הדברים) "On Emir" anlamına gelmektedir. Tevrat'ta metin [...] RAB Musa'ya, "Öncekiler gibi iki taş levha kes" dedi, "Kırdığın levhaların üzerindeki sözleri onlara yazacağım. [...] bu sözlere dayanarak antlaşma yaptım. [Çıkış 34] Tevrat'ta aseret ha-dvarîmden sonra emirleri sıralayan tek yer burasıdır. Yorumlar Musa, altın buzağı olayına kızgınlığından dolayı orijinal iki taş tableti parçaladıktan sonra ikinci set tabletleri almak için tekrar Sina Dağı'na çıktı. Ortodoks Yahudilik ve Hristiyanlık görüşüne göre her iki seferde de yazılan emirler aynı olmasına rağmen bazı bilimadamları 11-26 ayetlerinin "On Emir"e alternatif olduğunu düşünüp buna "Ayin" dekalogu demektedir. Uzmanların kullandıkları "Ayin Dekalogu" ve "Etik Dekalog" terimleri iki farklı On Emir'i ifade etmektedir. Ayinsel Dekalog'daki emirler Ahit Kodu'nda genişletilmiştir ve Tevrat'ta Ahit Kodu'ndan önce gelir dolayısıyla Ahit Kodu'nun özeti olduğu intibası yaratmaktadır. Ahit eleştirisinde bulunan bilimadamlarının inancına göre Ahit Kodu, Tevrat'tan bağımsız bir metindi dolayısıyla Ahit Kodu ile Ayinsel Dekalog arasındaki ilişki tartışma konusudur. İki görüş ortaya atılmaktadır, ne kanıtsal olarak ne de buna inanan uzmanların sayısının çokluğu olarak herhangi bir görüş diğerine oranla üstün değildir. Bu görüşler şöyledir: Ayinsel Dekalog'daki emirler Ahit Kodu'nun belirsiz bir parçasıdır. Ya zamanla süzgeçten geçerek ya da bir kişinin inisiyatifiyle Ahit Kodu özetlenerek yaratılmıştır. Ayin Dekalogu, ya zamanla büyütülerek veya bir kişinin inisiyatifiyle genişletilmiş, yeni emirler eklenerek Ahit Kodu oluşturulmuştur. Belgesel hipoteze göre, Ayin Dekalogu Yehuda Krallığı'ndan gelen Yahvist kaynağa bağlı bir çalışma olup Ahit Kodu İsrail Krallığı'ndan gelen Elohist kaynağın bir çalışmasıdır, dolayısıyla birbirlerinden bağımsızdır. Fakat bu durum, iki farklı ulustan gelen iki metnin ne şekilde ilişkili olduğunu açıklayamamaktadır. Belgesel hipotezin açıklayabildiği konu Ayin Dekalogu ile Etik Dekalog arasındaki bağdır. Hipoteze göre Musa önce Ayin Dekalogu ile gelmiş, ikinci gelişinde ise Etik Dekalog tabletlere yazılmıştır. Belgesel hipotezin iddiasına göre Yahvist ve Elohist metinler bir redaktör tarafından birleştirilip JE oluşturuldu; burada Tanrı taşlara Ahit Kodu'nu yazdırdı; Musa, altın buzağı olayından sonra taşları parçalayıp kanunları ikinci defa almak için geri gitti ve Ayin Dekalogu ile geri döndü. JE'deki altın buzağı hikâyesine gücenen Ruhbani kaynak bu hikâyeyi çıkarıp başlangıçta yine Ayin Dekalogu'nu baz alarak yeni (etik) dekalog yarattı fakat başka yerlerden de yeni kanunlar ekledi; Ahit Kodu'nu yeni kanunlarla değiştirdi; Hikâyeleri dekalogun ardına sıraladı; bu hikâyeler mitsvaların çoğunun bulunduğu Levililer kitabını oluşturdu. Bundan bir asır sonra, Ruhbani kaynağa karşı çıkan Tesniyeci kaynak Etik Dekalog'un az değiştirilmiş versiyonunu altın buzağı hikâyesini geri koyarak tekrar yapılandırdı. Redaktör'ün ikinci düzenlemesinde JE, Ruhbani ve Tesniyeci kaynaklarda anlatılan üç farklı dekalog birlikte tutuldu. JE ve Ruhbani kaynak iç içe geçirilerek ve özenle düzenlenerek iki kere alınan emirlerin ikisinin de Etik Dekalog olduğu iması yaratıldı; her ne kadar ilkinin Ayin Dekalogu olduğu metinde aktarılmış olsa bile: RAB Musa'ya, "Bunları yaz" dedi, "Çünkü seninle ve İsrailliler'le bu sözlere dayanarak antlaşma yaptım." [...] Antlaşma sözlerini, on buyruğu taş levhaların üzerine yazdı. [vurgu eklendi; antlaşma = ahit] Etik Dekalog ile Ayin Dekalogu mukayesesi Kaynakça Eserler Dış bağlantılar The Ritual Decalogue versus the Ethical Decalogue, BBC h2g2 Kategori:Ahit eleştirisi Kategori:Belgesel hipotez Kategori:On Emir