Azas Platosu

[bullvar_katip]

Azas Platosu, Rusya'da yer alan volkanik bir alandır. Doğu Tuva Platosu, Khamsara-Biykhem Platosu ve Kuzeydoğu Tuva Platosu olarak da bilinir. Baykal Gölü'nün batısında alan kaplamaktadır. Bölgedeki volkanik aktivite Oka Platosu ve Jom-Bolok volkanik sahasının meydana gelmesinin de nedenidir. Plato, bir geç Pliyosen lav platosundan oluşmuştur. Çeşitli volkanlar buz etkisi altında lav akışları ve hiyaloslastit tarafından oluşturuldu, bunlar volkanların buza dönüşmesiyle oluşan tuyalardır. Eriyen buzların oluşturduğu akıntılar da bu oluşum sürecine eşlik etmiş olabilir. En genç tarihli volkanik alan 48.000 ± 20.000 yıl önce aktifti, ancak bazı lav akıntıları daha da genç olabilir. Coğrafya Alan, Güney Sibirya'da, Doğu Sayan Dağları ile Todzha Havzası arasında yer almaktadır. Baykal Gölü'nün batısında, yükseklikte bir alanı kaplamaktadır. Volkanik şekilleri koniler, lav alanları, tuyalar da dahil olmak üzere kül konileri, volkanik bentler, volkanik bacalar ve volkanik delikler gibi oluşumları içermektedir. Diğer yeryüzü şekilleri, daha önceki buzullaşmaların bıraktığı sirkler ve U-şekilli vadilerdir. Yenisey Nehri'nin kollarından biri olan Biy Hem nehri plato içinde ilerlemektedir. Politik olarak alan Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti sınırları içinde yer almaktadır ve erişimin zor olduğu uzak bir bölgedir. Volkan ilk 1850-1900 arasında tanımlanmıştır. Jeolojik bağlam 3.000 metreye (9.800ft) kadar yükselen volkanik alanlar ile ilişkili olan Baykal Rift Bölgesi'nin Tuva volkanik eyaletinin bir parçasıdır. Volkanik aktivite Oligosen sırasında başlamış ve Miyosende maksimum noktasına ulaşmıştır. Azas Platosu, Oka Yaylası ile birlikte Baykal Rift Bölgesi'nin Doğu Sayan eyaletini oluşturmaktadır. Azas Platosu'ndaki faaliyet, bölgedeki tektonik bir grabenden etkilenmiştir.. Azas Platosu, Tuva volkanik bölgesindeki en büyük lav alanıdır. Jom-Bolok volkanik alanı Azas Platosuile ilgili olabilir. Jeomorfoloji Kalınlıkları olan geniş bir lav alanı en büyük patlamaların meydana geldiği Geç Pliyosen sırasında oluşmuştur. Bu akışlar yaklaşık kalınlığa ulaşmıştır. Buzun altında oluştuğuna dair kanıt taşıyan dokuz yanardağ, bölgenin güneydoğu kesiminde bulunmaktadır. Plato üzerinde volkanlar yüksekliğindedir tabla şeklindedir. Kimi oluşumlarda kül konileri oluşmuştur. Tabla şeklindeki volkanlardaki lav akıntıları da yuvarlak oyuklar oluşturmaktadır. Birçok volkan aynı sürecin parçası olarak görünmektedir. Volkanizma, Jom-Bolok fayıyla ilişkili doğrultu atımlı faylardan etkilenmiş olabilir. Azas Platosu volkanik alanındaki özel volkanlar arasında, birkaç hiyaloslastit ve lav akışı tabakası tarafından oluşturulan ve önemli bir "kanatlı" topoğrafya sergileyen Derbi-Taiga tuyası ( bulunur. Hiyaloslastit tabakalarının eskiden tüf olduğu ve kalınlıklara ulaştığı düşünülüyordu. Yastık lavları da mevcuttur. Derbi-Taiga yakınlarında sellerden oluşan eski bir vadi sistemi bulunur. Ulug-Arginskii , hava açık bir konidir. Koniye güneyde gölü olan bir maar eşlik eder ve koniden lav akışı uzağa ulaşır. uzunluğu ve yüksekliği aşan Shivit-Taiga, buzun altında oluşan dünyanın en büyük volkanları arasındadır, ancak boyutun nasıl ölçüldüğüne bağlı olarak Derby-Taiga daha da büyük olabilir. Shivit-Taiga bir alanı kaplamaktadır ve yüksekliğindedir. Bu yapı bir stratovolkandır ve ve çapında iki krater içermektedir. Yanardağın üstündeki iki kraterde lav gölleri oluşmuştur. Shivit-Taiga'ya eski taşkınların oradan geçtiğini gösteren bir topoğrafya da eşlik etmektedir. Kokhemskii ) yüksekliğindedir ve buz erozyonundan etkilenmiştir. Sorug-Chushku-Uzu Shivit-Taiga'nın kuzeyinde yer almaktadır ve yüksekliğindedir. Bazı volkanlar, oluştuktan sonra toprak kayması, oluk oluşumu ve buzullaşmadan etkilenmiştir. Benzer şekilde, alan buzul birikintileri ile derin vadileri oluşturan erozyondan da etkilenmiştir. Buzullaşmanın etkileri Azas Platosu, Pleistosen sırasında Doğu Sayan dağlarında oluşan bir buz örtüsünden etkilenmiştir. Volkan buz üzerine patladığı zaman, buz erimiş ve tuya adlı volkanik yapılar eriyen sulardan oluşan göller oluşturmuştur. Akan lavlar, sadece buz içinde sıkıştığında dik yamaçlara sahip olan bu yapıları oluşturabilir. Tuya aktivitesi sırasında, sulu aktivite hiyalolastit oluşturmuş ve aktivite meydana geldiğinde, lav deltaları da dahil olmak üzere lav akıntıları oluşmuştur. Azas Platosu'ndaki bazı tuyalar karmaşık püsküren süreçlerle oluşmuş olabilir. Tuva alanının tuyalarına göre, bölgedeki buz kalınlıklarının yüksekliği aştığı tespit edilmiştir ve tarlada en az üç farklı buzul çağı meydana gelmiştir. Azas Platosu'ndaki tuyalar, Mars'taki Valles Marineris'teki volkanik yapılarla benzerlik göstermektedir. Bölgede ayrıca buzul höyükleri olan Albine-Bondok, Charash-Dag ve Sagan gibi tuya dışı volkanik buz etkileşimi yeryüzü şekilleri de bulunmaktadır. 4. evre (71.000 - 57.000 yıl önce) başladığında Azas Platosu'nda deniz izotop evre 5 (127.000 - 71.000 yıl önce) buzullaşması devam ediyordu. Buzul çekilme izotopu 3 devam ederken (57.000 - 24.000 yıl önce), bazı volkanlar şekillenmeye başlamıştı. Kompozisyon Volkanizma genel bazaltiktir, Azas Platosu tarafında patlayan volkanik kayalar bazalt ve trachybazalt içerir. Baykal Rift Bölgesi'ndeki diğer volkanlar da aynı kayaları patlattı. Bu kayalar alkali, dokuları afiriktir. Kayalarda bulunan mineraller arasında daha alkali kayaçlarda ojit, klinopiroksen, olivin, plajiyoklaz, Ti-içeren manyetit ve nefelin bulunur. Volkanik kayaların toplam hacmi yaklaşık civarındadır. Hematit kayalarda bulunur ve birçok tuyaya kırmızı rengini verir. Jeokimyaya dayanarak, magmanın derinlikte oluştuğu belirtilmektedir. Volkanok- kayalarının orijinalinde tüf olduğu kabul edilmektedir. Bazı volkanlarda mantoda kümülatlar ve ksenolitler bulunmuştur. Kronoloji Azas Platosu'ndaki volkanik faaliyet Geç Pliyosen sırasında başlamıştır. Faaliyet Holosende de devam etti. Azas Platosu volkanizması başlamadan önce, Oka Platosu'nda volkanik aktivite meydana geldi. Azos çukuru Miyosen-Pliyosen'de oluşmuştur. 2 milyon yıl önce başlayan ilk volkanik aktivite, yarık deliklerinde hacimli lav akışları oluşturdu. Daha sonra etkinlik derin oturmuş hatlara odaklandı. Biy Hem Nehri'nin antik vadilerinde buzun altında 1.65 - 1.75 myö arasında volkanik aktivite meydana geldi. Orta geç Pleistosen volkanizması alanın güneydoğu kısımlarında meydana geldi. Azas Platosu yapılardan elde edilen bazı tarihler Derbi-Taiga için 725.000 ± 50.000 - 760.000 ± 50.000 yıl, Kadyr-Sugskii için 600.000 - 560.000 yıl, Derbi-Taiga'yı çevreleyen bazı volkanlar için 600.000 - 290.000, Derbi-Taiga ve Shivit-Taiga arasındaki Yurdawa için 350.000 - 290.000 yıl, Ploskii için 225.000 ± 50.000 yıl Kokhemskii için 150.000 ± 50.000, Shivit-Taiga için 130.000 ± 40.000 - 110.000 ± 000 yıl, Priozernyi için 75.000 ± 40.000 yıl, Sorug-Chushku-Uzu için 60.000 ± 40.000 ve Ulug-Arginskii için 48.000 ± 20.000 yıldır. Biy-Hem vadisindeki bazı lav akıntıları Ulug-Arginskii Volkanı'ndan bile gençtir. Azas Platosu'ndaki patlamalar buzun altında meydana geldiğinde, Jokulhlaup adı verilen erimiş buzul suyunun taşkınlarına neden olmuş olmaları mümkündür; buna karşılık gelen yeryüzü şekilleri Derbi-Taiga ve Shivit-Taiga volkanlarında bulunmuştur. Kaynakça Kaynakça Kategori:Rusya'daki yanardağlar Kategori:Holosen volkanizması Kategori:Buzul Çağı volkanizması Kategoriliosen volkanizması Kategori:Tuva'daki yeryüzü şekilleri