Azerbaycan-Japonya ilişkileri

[bullvar_katip]

Azerbaycan-Japonya ilişkileri, Azerbaycan ile Japonya arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Tarihçe Japonya, Azerbaycan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülkelerden biridir. 7 Eylül 1992'de Azerbaycan Cumhuriyeti ile Japonya arasında ilk diplomatik ilişkiler kuruldu. Azerbaycan'daki Japonya Büyükelçiliği 21 Ocak 2000'den beri faaliyet göstermektedir. Azerbaycan'ın Tokyo'daki temsili 1 Ekim 2002'de başlamıştır. 1992'den 2019'a kadar Azerbaycan ve Japonya hükûmetleri arasında insani, ekonomik ve diğer alanlarda çeşitli anlaşmalar imzalandı. Parlamentolar arası dostluk grupları kuruldu ve hükûmetler arası ortak bir komisyon çalışmaktadır. Japonya, Azerbaycan'ın BM Güvenlik Konseyi'nin (2012-2013) daimi olmayan üyeliğine seçilmesi için oy kullandı. Siyasi ilişkiler küçükresim|2007 yılında Azerbaycan-Japonya dostluk ilişkilerine ayrılmış Azerbaycan posta pulu Resmî ziyaretler Azerbaycan'ın Tokyo'da bir büyükelçiliği, Japonya'nın da Bakü'de bir büyükelçiliği bulunmaktadır. Azerbaycan'ın Tokyo büyükelçisi Ferid Talibov iken Japonya'nın Azerbaycan Büyükelçisi Teruyuki Katori'dir. Azerbaycan cumhurbaşkanının (eski cumhurbaşkanı Haydar Aliyev) Japonya'ya ilk resmi ziyareti 24-28 Şubat 1998'de gerçekleşti. Ziyaret sırasında taraflar 10 belge imzaladı. Dostluk ve ortaklık anlaşması; Ticaret ve ekonomi alanında işbirliği anlaşması; Danışma sözleşmesi; “Severnaya” adlı kombine çevrim santralinin inşası için bir projeye ilişkin kredi sözleşmesi; Japonya tarafından Azerbaycan'a tahsis edilen karşılıksız insani yardım protokolü; Azerbaycan yönetimi ile İthalat-İhracat Bankası (Japonya) arasında, Erna Etilen-Polietilen Fabrikası kurulumunun restorasyonu için bir projenin finansmanına ilişkin bir kredi anlaşması; SOCAR ile Mitsui Oil Exploration Co., Ltd. arasında öz sermaye katılımı sağlanmasına ilişkin anlaşma. Bu resmi ziyaretin ardından Japonya ve Azerbaycan arasında Parlamenter Dostluk Derneği kuruldu. Taraflar, dostluk ve ortaklık beyanının yanı sıra ticaret ve ekonomi alanında işbirliği beyanı imzaladılar. 1998'de "Japonya ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Dostluk ve Ortaklık Ortak Bildirisi" imzalandı. Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Mart 2006'da Tokyo'ya yaptığı ziyaret çerçevesinde, taraflar dostluk ve işbirliği konusunda bir tebliğ ve teknik işbirliği konusunda bir anlaşma imzaladılar. Azerbaycan dışişleri bakanı Elmar Memmedyarov ve Japonya dışişleri bakanı Tarō Kōno'nun Eylül 2018'deki resmi toplantısında Japon tarafı, özü ortak ticari faaliyetler olan Kafkasya Girişimi programını önerdi. Ekonomik ilişkiler Ekonomik işbirliği 1970'lerde, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde Japonya hükûmetinin mali desteğiyle Bakü'de bir ev tipi klima fabrikası inşa edildi. 1997'de karşılıklı ticaret cirosu 22,3 milyon doları olarak gerçekleşti. 2005 yılında Japonya, eski Başbakan Yardımcısı Abid Şerifov'un öncülüğünde Azerbaycan'ın da katıldığı Expo 2005 fuarına ev sahipliği yaptı. Ayrıca Azerbaycan Günü düzenlendi. 2015 yılında Asya Kalkınma Bankası'nın (ADB) 48. Yönetim Kurulu toplantısı Bakü'de yapılmıştır. Ekim 2015'te Japonya Ekonomik Yenileme İşleri Bakanı Akira Amari'nin Azerbaycan ziyareti kapsamında Japonya ile Azerbaycan arasında tıp alanında işbirliğine ilişkin bir mutabakat zaptı imzalanmıştır. 2017 yılında Japonya ile ticaret yaklaşık 22.08 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2017 yılında Azerbaycan'ın Japonya'ya ihracat heyeti düzenlendi. Yatırımların teşviki ve korunması konusunda bir anlaşma yapılması planlandı. Şubat 2017'de Japonya-Azerbaycan Ekonomi Komitesi'nin 9. toplantısı başkent Bakü'de yapıldı. Toplantıda petrol dışı sektörde işbirliği geliştirme olasılığı tartışıldı. Azerbaycan'ın Çırak-Güneşli petrol sahalarının geliştirilmesi projesinde Japonya'nın payı %3,65'tir (Itochu). 2018 yılı itibarı ile Azerbaycan'da 30 Japon şirketi faaliyet göstermektedir. Japonya, Azerbaycan'a otomobil (esas olarak Isuzu kamyonları), makine, elektronik ekipman, ev eşyaları vb. ihraç etmektedir. Azerbaycan ise Japonya'ya tarım ürünleri (şarap, kuru meyveler), alüminyum ve petrol ihraç etmektedir. Petrol sektörü işbirliği 1995'ten beri önde gelen iki Japon şirketi (Itochu ve INPEX) “Yüzyılın Sözleşmesine” katıldı. Japonya ile Azerbaycan arasında petrol sahasında işbirliği kuruldu. Aralık 1998'de, Azerbaycan'da Japon şirketlerinin ilk konsorsiyumu açıldı (Japan Petroleum Exploration Co., Inpex Nord Ltd. of Japan, Japan National Oil Corporation, Teikoku Oil Corporation, Itochu). SOCAR ve konsorsiyum, Yanan Tava, Mugan-Deniz ve Atashgah yataklarının geliştirilmesi için sözleşme imzaladı. 2015 yılında, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu (SOFAZ) ve Mitsubishi UFJ Trust and Banking Corporation, Tokyo'daki Kirarito Ginza perakende mülkünü 436 milyon dolara satın aldı. 2018 yılında Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile Japonya Petrol, Gaz ve Metaller Ulusal Şirketi (JOGMEC) arasında bir mutabakat anlaşması imzalandı. Muhtıra, petrol-gaz blokları ve insan kaynakları geliştirme araştırmasında işbirliği hakkındaydı. Aralık 2016'da, SOCAR başkanı ile Itochu (Japonya) Masahiro Imai'nin baş direktörü arasında yapılan toplantıda, ortak faaliyetlere ilişkin bir dizi anlaşma imzalandı. Enerji Enerji sektöründe, Japon hükûmeti Azerbaycan'da iki elektrik santralinin inşasını finanse etti. Haziran 2019'da Azerbaycan ve Japonya arasında yenilenebilir enerji alanında işbirliğine ilişkin bir Mutabakat Zaptı imzalandı. Bu işbirliği Azerbaycan'da yenilenebilir enerji sektörünün gelişmesine hizmet etmektedir. Havacılık Ocak 2016'da, Silk Way West Airlines liderliği, Bakü ve Komatsu şehirleri arasında doğrudan bir yük hava hizmeti başlattı. 2017 yazında, her iki ülkenin havacılık idarelerinin temsilcileri arasında Bakü'de müzakereler yapıldı. Tartışma konusu, direkt kargo ve yolcu uçuşlarının açılması ihtimaliydi. Diğer alanlar Japonya ve Azerbaycan ayrıca yüksek teknoloji, tarım ticareti, ilaç, eğitim, turizm gibi diğer alanlarda da işbirliği yapmaktadır. Aralık 2009 tarihinde Japon hükûmeti Azerbaycan'da sekiz projenin uygulanması için 763,82 $ tahsis etti. 25 Aralık'ta sivil toplum kuruluşları ve Rayon Eğitim Dairesi'nin sekiz projesi hazırlandı. Bu projeler kapsamında Berde ve Terter rayonlarına bağlı sekiz köyde sulama sisteminin iyileştirilmesi, Hurşud (Salyan bölgesi) ve İkinci Nagadi (Guba bölgesi) köylerinde okul inşaatı yapılması. Temmuz 2015'te Balaken şehrinde iki ülke hükûmetleri arasında “Atık yönetim sisteminin iyileştirilmesi” projesi için hibe anlaşması imzalandı. Ekim 2015'te Japonya Ekonomik Yenileme İşleri Bakanı Akira Amari'nin Azerbaycan, Japonya ve Azerbaycan'a yaptığı ziyaret kapsamında iki ülke arasındaki ekonomik alanda işbirliğini vurgulayan bir niyet mektubu imzalanmıştır. Kültürel ilişkiler Azerbaycan'da her yıl seminerler ve eğitim kursları düzenlenmektedir. Japonca hem ortaokullarda hem de Bakü Devlet Üniversitesi, Azerbaycan Diller Üniversitesi gibi Azerbaycan'daki üniversitelerde öğretilir. Azerbaycan dili Tokyo'daki Yunus Emre Türk Kültürü Merkezi'nde öğretilir. ADA ile Japonya'nın yüksek öğretim kurumları arasında bir dizi işbirliği anlaşması imzalandı: Doshisha, Ritsumeikan, Kyoto, Osaka, Yamanashi Gakuin. 2013 yılında, İsmayıllı (Azerbaycan) ile Itō (Japonya) şehirleri arasında bir eşleştirme anlaşması imzalandı. Haydar Aliyev'in (İsmayilli) adını taşıyan Kültür ve Eğlence Parkı'na Japon bahçesi döşendi. Ağustos 2015'te Haydar Aliyev Parkı'na (Bakü) bir Japon bahçesi de döşendi. Japonya-Azerbaycan Dostluk Derneği, başkent Tokyo'da faaliyet gösteriyor. Turizm 2013 yılında 373 Azerbaycan vatandaşı vize için Japon heyetine başvurmuştur. Aynı yıl Japonya'dan 2.471 kişi Azerbaycan'ı ziyaret etti. 1 Şubat 2016'dan bu yana, Japonya da dahil olmak üzere bir dizi doğu ülkesinin vatandaşları, Azerbaycan'ın uluslararası havaalanlarında giriş vizesi alma izninin basitleştirilmesini sağladı. Daha önce, aynı yılın Ocak ayında, Japon vatandaşları için Azerbaycan vizesi kuralları basitleştirildi. Japonlara, tüm uluslararası Azerbaycan havaalanlarında 30 günlük bir süre için tek girişli vize verildi. 2019 yılında Japonya'dan gelen turist sayısı %37,1 arttı. Japonya Araştırma Merkezi Şubat 2012'de Azerbaycan Diller Üniversitesi'nde Japonya Araştırma Merkezi açıldı. Kurumun amacı, Japon dilini öğretmek ve Japon kültürünü Azerbaycan'da yaymaktır. Merkez, Azerbaycan'daki Japon temsilciliği ile doğrudan bağlantılıdır. Japonya Araştırma Merkezi'nin girişimiyle Azerbaycan Diller Üniversitesi ile Japon Tsukuba Üniversitesi arasında öğrenci değişim anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre, her yıl Azerbaycan Diller Üniversitesi'nin üç öğrencisi, Tsukuba Üniversitesi'nde ücretsiz eğitim görecektir. İnsani yardım 2019 yılına kadar Japonya, Azerbaycan'a 1 milyar dolardan fazla teknik yardım sağladı. Japonya, Karabağ Savaşı'ndan sonra Azeri mültecilere 11.470 milyon dolar tutarında insani yardımda bulundu. 2000 yılından bu yana Japonya, yardım programının bir parçası olarak Azerbaycan'a maddi yardımda bulunmuştur. 2011 baharında Azerbaycan, ülkenin doğusundaki Tōhoku depreminden sonra Japonya'ya insani yardımda bulundu. 2015 yılında Japonya, Azerbaycan'a tarımın gelişmesi için 900.000 dolar değerinde hibe şeklinde yardım sağlamıştır. Kaynakça Dış bağlantılar Yaponiya Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən Azərbaycan dilində nəşr olunmuş "Salam, Yaponiya!" (yap. こんにちは、日本!) jurnalı