Bagan

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

Bagan (Burmaca: ပုဂံ), UFA: bəɡàɴ; eski adı Pagan) Myanmar'da, Mandalay Bölgesi'nde antik bir kenttir. 9. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar, kent; bölgeyi birleştiren ilk krallık olan ve günümüzdeki Myanmar'ın oluşumuna kaynaklık eden Pagan Krallığı'nın başkentiydi. Krallığın zirvesine ulaştığı 11. ve 13. yüzyıllar arasında yalnızca Bagan ovalarında inşa edilen 10.000'den fazla Budist tapınağı, pagoda ve manastırdan arta kalan 2.200'den fazla tapınak ve pagoda günümüzde halen ayakta durmaktadır. 'Bagan Arkeoloji Bölgesi' ülkenin yeni gelişmekte bulunan turizm sektörünün temel hattını oluşturmaktadır. Burası birçok kişi tarafından Kamboçya'da bulunan Angkor Vat ile eşit cazibede kabul edilmektedir. Etimoloji Bagan, Eski Burmaca dilindeki Pukam 'dan türetilen Pugan 'ın günümüzde standart Burma dilindeki söylenim biçimidir. Pali dilindeki klasik adı Arimaddana-pura olup aydınlanmış (Buda) veya düşmanlarını yenen kent anlamındadır. Pali dilindeki diğer isimleri bölgenin kurak iklimine bir gönderme yapılmasından doğmuştur: Tattadesa: "kavruk/kurak toprak" ve Tampadipa "bronz ülke". Burma günlükleri ayrıca diğer klasik isimlendirmelerinden de bahsetmektedir: Thiri Pyissaya ve Tampavaddy. Tarihçe 7. ve 13. yüzyıllar küçükresim|upright=1.36|sol|Bagan'ın gelişkin ekonomisi 11. ve 13. yüzyıllarda 10.000'den fazla bina inşa etmiştir. küçükresim|upright=0.68|Pagan İmparatorluğu, 1210 Burma günlüklerine göre, Bagan 2.yüzyılda kuruldu ve 849'da istihkam edilerek güçlendirildi. Akademisyenlerin genel yaklaşımı Bagan'ın 9.yüzyıl sonlarında, İrravaddy Vadisi'ne Nanzhao Kingdom'ndan son olarak giren Mranma (Burmalılar), tarafından kurulduğu yönündedir. Burma yerleşiminin büyüdüğü ve gücünün yükseldiği 10.yy sonlarına değin bu bölgede birbiriyle rekabet halinde olan bazı Pyu kent devletleri bulunmaktaydı. 1044'ten 1287'ye kadar, Bagan; Pagan İmparatorluğu'nun politik, ekonomik ve kültürel merkezi oldu. 250 yıldan fazla bir süre Bagan yöneticileri ve varlıklıları Bagan Ovalarındaki 104km2'lik bir alan içinde 10.000'den fazla dinsel anıt (1.000 pagoda, 10.000 küçük tapınak ve 3.000 manastır) inşa ettirdiler. Müreffeh kentin yüzölçümüyle birlikte ihtişamı da genişledi ve dinsel eğitim kurumlarının yanı sıra dilbilgisi, filozofi-psikoloji (abhidhamma) alanındaki çalışmalara ek olarak ölçü (vezin) teknikleri, ses bilimi, dilbilgisi, astroloji, kimya, tıp ve yasa bilimleri gibi seküler bilimsel çalışmalarla birlikte kozmopolit bir merkez durumuna geldi. Kent, Hindistan'dan Sri Lanka'ya kadar geniş bir coğrafyadan ve ayrıca Khmer İmparatorluğu'ndan bölgeye yerleşen keşişler ve budist öğrencilerin çekim alanı oldu. Bagan kültürü dinle baskın bir yapıdaydı. Bagan dini akışkan, ayrı ayrı parçalardan oluşan ve daha sonradan oluşan ortalama yapısına göre geleneksel olmayan bir özellikteydi. Kent, Theravada Budizminin Mahayana Budizmi, Tantrik Budizm, çeşitli Hindu Shaivizm ve Vaishnavizm okullarının birlikte bulundukları Pyu kent devletlerinin oluşturduğu bir dinsel yapıyı içermekte olup yerel animist Nat ruhanileri geleneklerini de bulundurmaktaydı. 11. yy.'dan itibaren kraliyet yönetiminin Theravada Budizmini desteklemesi Budist okula tedrici olarak öncelik kazandırırken diğer geleneklerse Pagan dönemi boyunca daha sonrasında görülmemiş bir biçimde gelişme gösterdiler. Pagan İmparatorluğu, 1277 ve 1301 yılları arasında devam eden Moğol istilaları nedeniyle 1287'de çöktü. Son araştırmaların gösterdiğine göre Moğol İmparatorluğu akınları Bagan'ın kendisine ulaşmamış olabilir ve ulaşmış olması ihtimalinde bile kentte yol açtığı hasar çok düşüktür. Sonuç olarak az bir miktar hasar oluşmuştur. Bir zamanlar Bagan'da 50.000 ile 200.000 kişi arasında bir nüfus yaşamaktayken bu sayı azalarak küçük bir kasabaya dönüştü ve önceki ihtişamını yeniden elde edemedi. Yukarı Burma'da Myinsaing Krallığı'nın güçlendiği Aralık 1297'de Bagan'ın da Burma başkentliği sona erdi. 14. ve 19. yüzyıllar Bagan, 15. yy.'a bir başkent olarak değilse de bir yerleşim yeri olarak çıkabildi. İmparatorluk dönemi boyunca dinsel amaçlarla ziyaret edilen kutsal bir yer olarak kabul edildi. 15. yy.'da yeni ve etkileyici az bir miktar dinsel anıt inşa edildi. 15 ve 20. yy.'lar arasında 200'den daha az sayıya tekabül eden tapınak inşaatları bu miktarla önceki dönemine göre oldukça düşük bir artışla sürdü. Eski başkent Bagan dinsel bir hac merkezi olarak kaldı. Ancak bu ziyaretler Ananda, Schvezigon, Sulamani, Htilominlo, Dhammayazika ve antik yol boyunca uzanan diğer birkaç tapınakla sınırlı kaldı ve birçoğu yeniden onarılmaksızın çağların sınavı içinde ayakta duramadılar. Birkaç düzine tapınak zaman içinde düzenli olarak himaye edildiler. Devam eden himaye, düzenli olarak bağış verenlerden elde edilen gelirlerle eklentiler yapılması ve sağlamlaştırılması anlamına geliyordu. Birçok tapınak, Pagan döneminden kalan, tavanlarında bulunan freskolar yenisiyle değiştirilerek veya yeni Buddha heykelleri yerleştirilerek yeniden boyandı. Konbaung Hanedanı döneminde devlet sponsorluğunda, birçoğu orijinal tasarımlarıyla aynı olmayan bir dizi sistematik yenileştirme çalışmaları yapıldı. Bunlardan bir kısmı; Ananda ve Thatbyinnyu Tapınaklarında görüldüğü gibi yüzeylerinin sanatsal bir çaba, kaygı veya sonuç olmaksızın kaba bir kaplama ile yenilenmesi biçiminde oldu. 20. yüzyıldan günümüze küçükresim|Orijinal haliyle Bupaya 1868 tarihli görseldeki hali. 1975 depreminde tümüyle yıkılmıştır. Yeni bir pagoda orijinal biçimine uygun olarak ancak altın yaldızlı biçimde yeniden inşa edildi. Bagan, hareketli bir deprem kuşağı üzerinde bulunmaktadır. 1904 ile 1975 yılları arasında kaydedilmiş 400'den fazla depremden ve çağlar boyunca devam etmiş olan birçok depremden zarar görmüştür. Son büyük deprem, 8 Temmuz 1975'te Bagan ve Myinkaba'da 8 MM Şiddeti'nde, Nyaung-U'da 7 MM Şiddeti'ndeki depremdir. Bu depremde tapınaklardan birçoğu Bupaya Pagoda'sında olduğu gibi şiddetli ve yeniden onarılamaz bir duruma getirici biçimde zarar görmüştür. Günümüz itibarıyla 2.229 tapınak ve pagoda halen ayakta durmaktadır. Hasar görmüş pek çok pagoda, 1990'larda Bagan'ı uluslararası bir turizm alanı yapmayı amaçlayan askeri hükûmet döneminde 'Devlet Barış ve Geliştirme Konseyi' tarafından restorasyon çalışmasına alındı. Bununla birlikte, bu restorasyon çalışmaları sanat tarihçileri ve dünya çapındaki korumacılar tarafından geniş ölçüde kınandı. Eleştiriler, restorasyon çalışmalarında binaların orijinal biçimine çok az özen gösterilmekte olduğu, çok fazla çağdaş malzeme kullanıldığı ve hükûmetin alanda bir golf kurs alanı, asfalt bir otoban kurduğu ve 61 metre yüksekliğinde bir saat kulesi inşa ettirdiği yönündeydi. Hükûmet tarafından antik başkent Bagan'ın (restore edilmemiş) tapınakları ve geniş miktardaki taş yazıtlarının UNESCO tarafından Dünya Miras Alanı olarak gösterilmesi için yeterinden fazla olduğunu düşünmesine karşın kent iddia edildiğine göre restorasyon miktarı nedeniyle Dünya Miras Alanı olarak gösterilmedi. Uzun süren boykot kampanyalarının ardından günümüzde Bagan, ülkenin yeni büyümekte olan turizm sektörünün başta gelen bir turizm alanıdır. 2011 itibarıyla ülkeyi ziyaret eden uluslararası turistin aynı zamanda Bagan'ı da ziyaret ettikleri düşünülmektedir. Burmalı turizm uzmanları Bagan'ın küçük turistik olanaklarının önümüzdeki yıllarda hızla büyüyerek istikrarlı bir yükselişle çok sayıda turisti ağırlayacağını düşünmektedirler. Coğrafya Bagan Arkeoloji Bölgesi, merkezinde Eski Bagan'ın, kuzeyinde Nyaung U ve güneyinde Yeni Bagan'ın bulunduğu 13x8km alanı kaplamakta olup İrravaddy Irmağı'nın kenarındaki Yukarı Burma'nın geniş ovalıklarında bulunmaktadır. Mandalay'ın 290km güneybatısında, Yangon'un 700km kuzeyinde ve 21°10'Kuzey ve 94°52'Doğu koordinatlarındadır. İklim Myanmar'ın büyük bir kısmı Ekvator ile Yengeç Dönencesi arasında yer almaktadır. Bagan, Myanmar'ın kabaca kuzeydeki Shvebo ve güneydeki Pyay'ın arassında kalan kurak bölgede bulunmaktadır. Ülkenin muson yağmurlarıyla yıllık 2.500mm.'den fazla yağış alan kıyı şeridinden farklı olarak kurak bölge olarak adlandırılan mıntıkası batısındaki Rakhine Yoma dağının sınırlayıcı etkisi nedeniyle daha az miktarda yağış çekmektedir. Bagan'da yıllık ortalama sıcaklık 30°C ve yaz dönemi sıcaklık ortalaması 35°C'den yüksek olmaktadır. Ocak, Şubat, Ekim, Kasım ve Aralık ayları iklim bakımından turizm için en çok tavsiye edilen dönemlerdir. Kent görünümü Mimari Bagan, tümüyle dinsel eğitimin verildiği aynı zamanda Burma tapınak tasarımına katkı veren muhteşem mimariye sahip binalarıyla göze çarpmaktadır. Bagan tapınakları iki biçimde kategorize edilmektedir ki bunlar; Stupa tarzı adı verilen tek parça tapınaklar ve gu tarzı adı verilen oyuk/çukur biçimli tapınaklardır. Stupa (Pagoda)'lar Bir stupa, veya diğer adıyla bir pagoda, içinde tipik olarak bir kutsal emanet odası bulunduran tek parçadan müteşekkil bir yapı biçimidir. Bagan stupa veya pagoda'ları erken dönem Pyu tasarımından gelişerek ortaya çıkmışlardır. Andhra tasarımı, özellikle günümüz güneydoğu Hindistan'da Amaravati ve Nagarjunakonda ve Sri Lanka'da görülen stupalar Pyu tasarımından gelişmiş örneklerdir. Bagan dönemi stupaları sonraki dönem Burma stupalarına sembolizm, biçim ve tasarım, inşaat teknikleri ve hatta kullanılan malzeme bakımlarından örnek teşkil etmiştir. Orijinal olarak bir Hint/Sri Lanka stupa'sı çevresi dikdörtgen bir taş yapıyla balustrade (harmika) ile çevrili bir yarımküre (Pali dilinde:anda-yumurta) yapıdır. Tepe noktasından aşağıya doğru genişleyen stupa bir miktar törensel şemsiye ile desteklenen bir dikili taştır. Stupa, Budist evreninin bir gösterimidir. Biçimi Meru Dağı'nı sembolize eder. Tuğla işçiliği üzerinde yerleştirilmiş şemsiye ise dünyanın ekseninin gösterimidir. Üçgen biçimli tuğla işinden süsleme, kum ve kireç karışımından oluşan bir çimento türüyle kapatılmış ve rahatlık veren bir biçimde dekore edilmiştir. Dev cüsseli canavarlar dizisi veya çiftleri Bagan döneminin gözde koruyucu temalarından birisidir. Orijinal Hint tasarımı ilk olarak Pyu'lar tarafından alınarak yeniden biçimlendirilmiş ve sonrasında Burmalılar tarafından Bagan'da tedrici olarak daha uzun ve silindir biçimli bir yapıyla oluşturulmuştur. Bupaya Pagoda'sı (9. yy.) gibi en erken Bagan stupaları Sri Ksetra'daki Pyu tarzına dayanmaktadır. Stupa, 11. yüzyılda daha fazla bir çan biçimini almış, güneş şemsiyesi biçimi yerine bir dizi gittikçe küçülen ölçüde halkalar tepeye doğru bir noktaya dönüşecek biçimde yerleştirilmiştir. Halkaların en tepe noktasına harmika adı verilen nilüfer goncası biçimli süsleme yerleştirilmiştir. Daha sonra nilüfer goncası biçimi Burma pagodalarının genişletilmiş tepe biçimini oluşturan muz goncası biçimine evrilmiştir. Bir pagoda, üç ya da dört adetten oluşan dikdörtgen biçimli tarasların merkezinde yer almakta ve sıklıkla fayanslar üzerinde Budist jataka öyküleri betimlenmiştir. Schvezigon Pagoda'sı ve Shvesandav Pagoda'sı bu tipin en erken örnekleridir. 12. yy tarihli Dhammayazika Pagoda'sı ve geç 13. yy. Mingalazedi Pagoda'sı örneklerinde görüldüğü gibi mimari yapı zamanla çan biçimine doğru ağırlık kazanmıştır. Çukurlu tapınaklar [[Dosya:Gawdawpalin Temple Bagan Myanmar.jpg|küçükresim|upright=0.68|"Tek-cephe"-tarzı Çukurlu Gu tarzı Gavdavpalin Tapınağı]] Stupaların aksine, gu tarzı içi çukurlu tapınaklar meditasyon ve Buda ve diğer ritüellere bağlılığın yerine getirilmesi için oluşturulmuş yapılardır. Gu tarzı tapınaklar iki temel biçimde bulunurlar: Tek-cephe tasarımı ve dört cephe tasarımı -temel olarak tek bir ana giriş kapısı veya dört ana giriş kapısı bulundurmaları yönünden. Tek cephe tasarımı 2. yüzyılda Beikthano'da ve dört cephe tasarımı 7. yüzyılda Sri Ksetra'da gelişmiştir. Beş cephe ve diğer melez yapılı mimari örnekleri de bulunmaktadır. Temel özellikleri kemer ve çatı kemeriyle karakterize edilen biçimli tapınaklar, Bagan dönemi boyunca genişletilmiş ve ihtişam verilmiştir. Çukurlu Gu tarzının bir örneği olan Bagan'ın ikinci en yüksek tapınağı olan iki katlı Gavdavpalin Tapınağının girişe göre yukarıya doğru dört aşağıya doğru ise üç adet tarası bulunmaktadır. Keşifler Burma tapınaklarının tasarımı Hint ve Pyu (ve muhtemelen Mon) tarzlarından gelişerek ortaya çıkmış olsa da kemerleme biçimleri Bagan'ın kendi içinde oluşmuştur. En erken dönem kemerli tapınaklar, 11. yy.'a kadar geri gitmektedir. Ancak Hindistan'daki kemerlemelerin geçmişi 12. yüzyılın sonlarından önce değildir. Binaların sıvanma biçimleri mükemmeliyetin şaşırtıcı bir derecesini göstermektedir. 1975 depreminde çok büyük ölçekteki birçok bina az çok bozulmamış biçimde ayakta kalabilmiştir. (Ne yazık ki, daha sonraki dönemlerde Bagan dönemi kemerlemeleri yapılamamıştır.) Bagan'dan sonra sadece daha çok küçük ölçüde Gu tarzı tapınaklar inşa edilmiştir. 18. yy.'da, örneğin, Kral Bodavpaya Mingun Pagoda'sını bu tarzda inşa etmek istemiştir ancak önceki dönemin mimar ve duvarcı ustalarının bilgi ve tecrübelerinin ortadan kaybolmuş olması nedeniyle istenilen kemerli yapıları inşa ettirememiştir. Bagan'da ortaya çıkan bir diğer Budist tapınak mimari yeniliği altıgen zemin planıdır. Bu tarz tek veya dört cephe tarzlarında gelişmiştir. Bu ideal bu çağın beşinci Buda'sı Maitreya Buddha'ya saygı içermektedir. Dhammayazika ve Ngamyethna Pagoda'sı altıgen tasarımın örnekleridir. Kayda değer kültürel sitler küçükresim|Bagan şafak vaktinde. küçükresim|Bagan gün doğumunda Müzeler küçükresim|Eski Bagan'da bulunan Eski Saray. 2003'ten beri yeni sanal bir benzerinin inşaatı sürdürülmektedir. Bagan Arkeoloji Müzesi: Bagan Arkeoloji Bölgesi'nde bulunan tek müze, bin yıldır orada bulunan alanın kendisidir. Üç katlı müze evlerinde Burma'nın Myazedi yazıtı, Rosetta taşı gibi bir takım ender bulunan Bagan dönemi nesneleri sergilenmektedir. Anavrahta Sarayı: Bina, 2003'te eski saray alanı üzerinde halen mevcut tesisler temelinde yeniden inşa edilmiştir. Ancak müştemilatın üzerindeki saray tümüyle farazi olarak tasarlanmıştır. Taşımacılık [[Dosya:Nyaung U Airport.JPG|küçükresim|sol|Nyaung U Havalimanı Bagan bölgesine açılan kapıdır.]] Bagan'a araba, otobüs. tren, nehir gemisi veya hava yoluyla ulaşılabilmektedir. Havayolu Bölgeye yurtdışından ulaşan turistlerin çoğunluğu hava yoluyla gelmektedir. Nyaung U Havalimanı Bagan bölgesine erişim sağlayan bir istasyondur. Bazı iç hat uçuşu sağlayan firmalar Yangon, Mandalay Bölgesi ve İnle Gölü'ne ulaşım vermektedir. Havalimanından Bagan arabayla yirmi dakika sürmektedir. Trenyolu Kent, Yangon- Mandalay Bölgesi tren hattı üzerinde yer almaktadır. Myanmar Tren İşletmeciliği Bagan ve Yangon ile Bagan ve Mandalay Bölgesi arasında tren seferleri düzenlemektedir. Otobüs ve araçlar Yangon ve Mandalay Bölgesi'dan Bagan'a ve Bagan'dan yine bu iki yöne doğru gece boyunca da devam eden otobüs ve araç seferleri işletilmektedir. Gemiler Bagan ve Mandalay Bölgesi arasında çalışan bir hızlı feribot hizmeti verilmektedir. En hızlı feribot İrravaddy ırmağınından ilerleyerek yaklaşık 10 saat sonra diğer istasyona ulaşabilmektedir. Hizmet günlük periyodik aralıklarla sürdürülmekte ve daha yavaş hareket eden gece süresince konaklayan diğer ırmak üzeri ulaşım seferleri de bulunmaktadır. Ekonomi küçükresim|Bir lake işleri fabrikasında çalışan işçiler. Bagan ekonomisi temel olarak turizm üzerine biçimlenmiştir. Daha önceki askeri hükûmete yönelik boykotlar nedeniyle Bagan bölgesinin turistik alt yapıları halen ortalama olarak değerlendirilmekte olan uluslararası bir düzeydedir. Kentte uluslararası standartlara uygun birkaç otel ve aile işletmeciliği ile işletilen konuk evleri bulunmaktadır. Bagan aynı zamanda turistlerin talepleri doğrultusunda yürüyen Myanmar lake eşya işçiliği sektörünün merkezi durumundadır. Lake eşya işçiliği Yangon'da bulunan hatıralık eşya dükkanlarına gönderilmekte olup turistler için ilgi çekici unsurlardan birisidir. Demografi Bagan nüfusunun en yüksek olduğu dönemde 50.000 ile 200.000 aralığında bulunduğu tahmin edilmktedir. 1990'larda turizm sektörünün gelişimine kadar Eski Bagan alanında sadece birkaç köylü aile yaşamaktaydı. Turizmin yükselişiyle alandaki nüfus dikkat çekici biçimde yüksek bir artış göstermiştir. Artık Eski Bagan adı verilmekte olan alandaki konaklama imkânlarının sınırlarına ulaşmış olması nedeniyle mevcut nüfusun daha fazlası Eski Bagan'ın güney yönünde kurulan Yeni Bagan'da yaşamaktadır. Nüfusun büyük çoğunluğu Bamar adı verilen Burmalılardan oluşmaktadır. Yönetim Bagan Arkeoloji Bölgessi, Mandalay Bölgesi'nde bulunan Nyaung-U İdari Alanı'nın bir parçasıdır. Kardeş kentler Luang Prabang Siem Reap Görseller Kaynakça Başvuru kaynakları Rao, V.K. 2013. The Terracotta Plaques of Pagan: Indian Influence and Burmese Innovations.Ancient Asia 4:7, DOI: http://dx.doi.org/10.5334/aa.12310 Rao,Vinay Kumar “Buddhist Art of Pagan, 2 Vols.” Published by Agam Kala Publications, New Delhi, 2011. ISBN 978-81-7320-116-5. Dış bağlantılar Bagan Myanmar Pictorial Guide to Pagan. 2nd ed. Rangoon: Ministry of Culture, 1975. Pagan - Art and Architecture of Old Burma Paul Strachan 1989, Kiscadale, Arran, Scotland. Glimpses of Glorious Pagan Department of History, University of Rangoon, The Universities Press 1986. Bagan Map. DPS Online Maps. Myanmar (Burma) - Photo Gallery All about Bagan (english version) All about Bagan (spanish version) All about Bagan (mobile version) Free travel images of Bagan The Life of the Buddha in 80 Scenes, Ananda Temple Charles Duroiselle, Archaeological Survey of India, Annual Report, Delhi, 1913–14 The Art and Culture of Burma - the Pagan Period Dr. Richard M. Cooler, Northern Illinois University Asian Historical Architecture: Bagan Prof. Robert D. Fiala, Concordia University, Nebraska Buddhist Architecture at Bagan Bob Hudson, University of Sydney, Australia Photographs of temples and paintings of Bagan Part 1 and Part 2 Rao, V.K. 2013. The Terracotta Plaques of Pagan: Indian Influence and Burmese Innovations.Ancient Asia 4:7, DOI: http://dx.doi.org/10.5334/aa.12310 Kategori:Myanmar'daki yerleşim birimleri Kategori:Budist tapınakları Kategori:Budist haclar Kategori:Budist sanatı Kategori:Asya'daki görülecek yerler Kategori:1. binyılda Myanmar Kategori:9. yüzyılda Asya'da kurulan oluşumlar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Bagan

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi