Bağlıca, Ardanuç

[bullvar_katip]

[[Dosya:A bridge on the Imerkhevi between Chadili and Tskaros-tavi (Marr, 1911).JPG|küçükresim|sağ|upright=1.14|Çedila ile Tskarostavi arasında, İmerhevi Deresi üzerindeki köprü, 1904. Fotoğraf: Niko Marr. Marr'ın 1904 yılında yaptığı gezinin notları olan Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan.]] Bağlıca, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biri olan köyün bilinen en eski adı Çedila’dır (ჭედილა: "ç'edila"). Bu ad Türkçede Çedila ve Çidil biçimlerini almıştır. Nitekim 17. yüzyıl sonlarına ait Osmanlı tahrir defteri olan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldırda köyün adı Çedila (چدلا) olarak geçer. Ancak Gürcücedeki “ç'” (ჭ) sesi Osmanlıcadaki “ç” (چ) sesinden farklıdır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Ruslar ise köyün adını 1886’da Çidil (Чидил) olarak kaydetmişlerdir. Köyün adı Artvin bölgesindeki diğer köy adları gibi 1925’te Bağlıca olarak değiştirilmiştir. Muvahhid Zeki, 1927’de yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye adlı kitabında Bağlıca’nın eski adını Çidil (چيديل) olarak vermiştir. Adının değişmesine karşın, Dahiliye Vekaleti'nin 1933'te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Bağlıca değil Çidil olarak geçer. Tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan Çedila’nın kuruluş tarihine ilişkin kesin bilgi yoktur. Ancak erken ortaçağda, Gürcü Krallığı döneminde köyde inşa edilmiş manastırlardan hareketle buranın en geç 9. yüzyıldan itibaren yerleşim yeri olduğu söylenebilir. Gürcü Krallığı döneminde, 1080 yılında Büyük Selçuklular tarafından istila edilen Çedila ve çevresi, 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Gürcü prensliği Samtshe-Saatabago sınırları içinde yer aldı. Osmanlılar 16. yüzyılın sonlarında bu prensliğin topraklarını tamamen ele geçirdiler ve Çıldır Eyaleti’ni kurdular. Çedila Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır adlı Osmanlı tahririne göre 17. yüzyılın sonlarında, Gürcücesine uygun biçimde Çedila adıyla Çıldır Eyaleti içinde Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı bir köydü. Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan Çedila, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre Çedila’da 50 hanede 325 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. Çedila Rus kayıtlarına göre 1910 yılında Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlı bir köydü. I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Çedila bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri tarafından Artvin ile Ardahan bölgeleri ve geçici olarak da Batum'u fiilen Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Çedila’nın da içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı. Çedila köyünde 1922 tarihli nüfus cetveline göre 87 hanede 458 kişi yaşıyordu. 1926 tarihli nüfus tahririne göre ise, Artvin merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinde yer alan köyün nüfusu 87 hanede yaşayan 499 kişiden oluşuyordu. [[Dosya:წყაროსთავის I ოთხთავი.png|küçükresim|upright=1.36|sağ|Çedila köyündeki Tskarostavi Manastırı'nda yazıya geçirilmiş olan Gürcüce Tskarostavi İncilinde Matta, Markos, Luka ve Yuhanna'nın minyatürleri.]] Çedila, Klarceti bölgesinin en önemli dinsel merkezlerinden biriydi. Buradaki en önemli dinsel kurumlarından biri Baretelta Manastırı’dır. Sadece Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı elyazmasında söz edilen manastır yaklaşık 830-840’larda inşa edilmiştir. 1080’de, Selçuklu istilası sırasında Klarceti’deki bütün manastırları yakılmış ve bu olaydan sonra Baretelta Manastırı’nda dinsel faaliyetlerin tamamen durmuş olma ihtimali vardır. Manastırın kurulu olduğu yerde günümüze hiçbir şey kalmamıştır. Bir başka önemli dinsel kurum ise, Tskarostavi Manastırı’dır. Bu manastır da 9. yüzyılda, 830-340’larda kurulmuştur. Manastır ana kilise, üç küçük kilisesi (şapel), yemekhane, başka yapılardan oluşmaktadır. İoane Okropiri’nin Matta İncili’nin çevirisi elyazmasına (1083-1089) düşülen nota göre Tskarostavi Manastırı Hz. İsa ya da Diriliş Günü adanmıştır. Günümüze ulaşan kalıntılar manastırın hayli büyük olduğunu göstermektedir. Bir ihtimale göre, Tskarostavi Manastırı’nın aşağısında, Karçhal vadisinde bulunan Nuka-Sakdari bu manastırın bir parçasıydı. Tskatostavi Manastırı’nın ana kilisesi, kubbeli bir yapıdır ve günümüze bu yapıdan sadece yıkıntıları kalmıştır. Manastırın tek nefli yapılar olan üç şapelinden de günümüze sadece yıkıntıları ulaşmıştır. Köyün merkezinin 1,7 km kuzeybatısında bir derenin sağ kıyısında yer alan kale, Çedila’daki diğer tarihsel yapıdır. Kale, ulaşılması son derece zor bir kayalık yerde yer alır. Köylüler tarafından Kahaber Kalesi olarak adlandırılan kalenin bir de gözlem kulesi vardır. Kaleye giden patika üzerinde köprü kalıntıları da vardır. Kalenin tarihsel Klarceti ve Şavşeti bölgelerinin sınırında bulunduğuna dair görüşler vardır. Coğrafya Bağlıca köyü, Artvin il merkezine 50km, Ardanuç ilçe merkezine 45km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Ardanuç belde ve köyleri Kategori:Artvin tarihi Kategori:Tao-Klarceti