Baha Gelenbevi

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

Baha Gelenbevi (7 Ocak 1907 - 7 Ağustos 1984) Türk sinema rejisörü, senaristi, fotoğraf sanatçısı, görüntü yönetmeni, kurgucu. Hayatı Babası Kazasker Mahmud Kemaleddin Efendi, dedesi Şeyhülislam Mehmed Cemaleddin Efendi'dir. Sati Bey İlkokulu’ndan sonra ortaokulu Galatasaray Lisesi’nde tamamladı. 1923'te Fransa’ya gitti ve Nice Lisesi’nde öğrenimine devam etti. Valabre Yüksek Tarım Okulundan 1928'de mezun oldu. Sinemaya duyduğu ilgi nedeniyle Paris'teki nın kurgu atölyesine çırak olarak girdi. Fransa'da geçirdiği 11 yıl boyunca aksesuarcılık, film, fotoğraf operatörlüğü ve , ve ünlü rejisör Abel Gance'nin yanında çalıştı. İkinci Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine 1939'da, 32 yaşında Türkiye'ye döndü ve fotoğrafçılıkla ilgilendi. 1943'te Faruk Kenç’in yönettiği Dertli Pınar filminde Operatör (Foto Direktörü / Görüntü Yönetmeni) olarak çalıştı. Dertli Pınar filmiyle ilgili Yıldız Dergisi yazarı Rakım Çalapala 124. sayıda şöyle demiş: "Çok az olanaklarla filmi başarıyla çeken filmin yönetmeni Faruk Kenç ve operatörü Baha Gelenbevi’nin alınlarından öpülse yeridir. Yokluk içinde varlık, film yapmak değil, adeta bir kahramanlık!" Abidin Dino da bu film için bir eleştiri yazısı yazmış: "Filmin bariz meziyeti, şimdiye kadar çevrilen filmlerin çok fevkinde fotoğraflara malik oluşudur. Operatörlük vazifesini deruhte eden Baha Gelenbevi, açık hava sahnelerini san’atla çekmekten başka ev içi dekorlarının çoğunu da güzel bir teknikle ışıklandırmış ve tespit etmişti. Bilhassa ihtiyar köylü kulübesi Türk sinemasının iç sahne operatörlüğü bakımından pürüzsüz numunesidir. Filmin fotoğrafları hakiki Türk filmine doğru atılmış bir adımdır." Yönettiği ilk film, senaryosunu da yazdığı Deniz Kızı (1944) oldu. Tepebaşı'ndaki stüdyoda kurgu yapılırken çıkan yangında çekilen ham filmler yandı. Yanışından 3 saat sonra filmin çekimlerine tekrar başlamıştır. 1973'teki Türk Film Arşivi yangınında Deniz Kızı yine yandı. Bu talihsiz durumla ilgili arşivin kurucusu Sami Şekeroğlu ile yapılan söyleşinin ilgili kısmı şöyledir: "-Bir tek filmi söyleyebilirim. 'Deniz Kızı' filmini hala bulamadık. -Baha Gelenbevi'nin filmi? Yanlış hatırlamıyorsak, bu çevrildikten sonra yanıp ta Gelenbevi tarafından alelacele yeniden çevrilen film değil mi? -Evet, o film. -O başından beri talihsiz bir filmmiş anlaşılan..." Gelenbevi'nin ikinci yönettiği Yanık Kaval filmi Beyoğlu sinemalarında 6 hafta gösterimde kalarak rekor kırdı. Yönetmenliğin yanında iki filmde Görüntü Yönetmeni olarak çalışmanın dışında, çektiği beş filmin senaryosunu yazdı. 1958'de Günahkârlar Cenneti filmini yönettikten sonra sinemayı bıraktı. Hayatının son dönemini fotoğrafa adadı ve çalışmaları düzenli olarak yurt içinde ve dışında birçok fotoğraf sergisinde yer aldı. İlk fotoğraf sergisini 1939'da Eminönü Halkevi'nde açmıştı. Bu tarihten sonra 13 kişisel sergi daha açtı, birçok karma sergiye katıldı. Bazısı Fransız dergilerinde yayımlanan fotoğraflı röportajlar hazırladı. 1960'ta Uluslararası Fotoğraf Sanatı Federasyonu'nun onur üyeliğine seçildi, 1983'te bu kuruluşun en yüksek derecesi olan Honoraire Excellence sanıyla onurlandırıldı. 1967'de Kanada'da yapılan Dünya Diyapozitif yarışmasında altın madalya kazandı. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Fotoğraf Enstitüsü'nden onur plaketi aldı, İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği'nin (İFSAK) onur üyeliğine seçildi. Çeşitli dergilerde (Yıldız Dergisi gibi) sinema sanatı üzerine kuramsal yazılar da yazan Gelenbevi'nin asıl mesleği tarımcılıkla ilgili Kuru Meyvecilik (1939) ve sinema ile ilgili Film Reji Asistanı Adayı Kılavuz Kitabı (1983) adlı iki kitabı vardır. Gelenbevi, Yıldız dergisinin 1941 tarihli 73. sayısında Sinema Sinema Oluncuya Kadar başlıklı yazısında sinemada görüntünün nasıl oluştuğunu açıklamıştır. Yıldız’ın 144. sayısında renkli filmin nasıl çevrildiğini izah etmektedir. Sinemalar yavaş yavaş renkli filmler göstermeye başlamıştır. Gelenbevi, sinemanın renkli filmlere geçiş yapacağını, hatta sessiz filmlerde olduğu gibi yakın bir gelecekte siyah beyaz filmleri seyretmeye tahammül kalmayacağını öngörmektedir. Çok yönlü bir sanatçı olan Gelenbevi'nin sinema ve fotoğraf dışında, yağlıboya resim, heykel ve şarkı sözü yazarlığı gibi çalışmaları vardır. Türk Sinema Sanatçıları Derneği’nin kurucu başkanlığını yaptı. 1960'ta Türk Sanatçı Şurası Sinema Alt Komisyonu üyeliğinde bulundu. 1961’de Turizm Bakanlığı Sinema Danışma Kurulu başkanlığı yaptı. Sinema çalışanlarını bünyesinde toplamayı amaçlayan Sine-İş sendikasının kuruluş çalışmalarına katıldı. 1978'de Gelenbevi'ye Türk Filmciler Derneği tarafından "Sinemada Fotoğraf Direktörlüğü 50 yıl" Altın madalyası verilmiştir. Sinema konusunda çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. "Yeni Fotoğraf" dergisinde yayınlanan bir yazısında "Yalnız içgüdü veya özel yetenekle fotoğrafta sanat yapmak olanaksızdır. Fotoğrafta sanat yapmak için birtakım gereksinmelerin bir asgari müştereke vardırılması kadar bilinçle, bilinçdışı içeriklerin estetik dizaynını bireysel olarak gerçekleştirme gücüne erişmiş olmak ilk şarttır." diyerek fotoğraf hakkındaki görüşlerini belirtir. 18. İstanbul Fotoğraf Günleri kapsamında 8 kasım 2002’de İFSAK sergi salonunda Baha Gelenbevi anısına bir sergi açıldı. Sergide Gelenbevi' ye ait yeğeni Gündüz İmşir arşivinden 29 fotoğraf ve Engin Özendes arşivinden 23 fotoğraf yer aldı. Ayrıca İbrahim Zaman ve Cem Turgay arşivinden Baha Gelenbevi ile ilgil anı fotoğrafları da bir panoda sergilendi. Yine İFSAK salonunda bir kısmı Aclan Uraz 'dan alınan Gelenbevi’ ye ait dokümanlar camlı bir bölmede sergilendi. 2012 yılından beri düzenlenen İFSAK Kupası Fotoğraf Yarışması’nın adı, 2015 yılından itibaren İFSAK Yönetim Kurulu kararıyla “İFSAK Baha Gelenbevi Kupası” Fotoğraf Yarışması olarak değiştirildi. Muhsin Ertuğrul'un Türk sinemasındaki etkin yıllarının son kısmıyla birlikte Geçiş Dönemi ile Sinemacılar Dönemi arasında filmler üretmiş oldu. Yanık Kaval, Barbaros Hayrettin Paşa, Boş Beşik en bilinen filmleri olarak gösterilir. Arşivciliği konusunda da Burçak Evren bir söyleşisinde şöyle demiş: "Birçok yönetmenin hiçbir arşivinin olmadığını, üstelik filmlerini sayabilecek bir hafızaya bile sahip olmadıklarını gördüm. Baha Gelenbevi hariç. O her filmin afişlerini saklamış, her filminin albümünü yapmış, albümlerin arkasına o filmle ilgili çıkan bütün eleştirileri almış." İstanbul Konservatuvarı'nda Şan öğretmenliği yapan Fransız kökenli Prof. Ren Gelenbevi ile uzun süre evli kalan çiftin çocuğu yoktu. Şişli'de bir müzeyi andıran evinde tek başına yaşayan Gelenbevi'nin öldüğü geç haber alındı. Sanatçının 77 yaşında kalp krizinden öldüğü anlaşıldı. Filmografi Yönettiği filmler Deniz Kızı 1944 Yanık Kaval 1947 Çıldıran Kadın 1948 Suriye'nin Kurtuluşu (Belgesel) 1948 Kanlı Döşek 1949 Barbaros Hayrettin Paşa 1951 Boş Beşik 1952 Kaldırım Çiçeği 1953 Balıkçı Güzeli / Binikinci Gece 1953 (Senaryo: Nâzım Hikmet Ran) Günahkârlar Cenneti 1958 Senaryosunu yazdığı filmler Deniz Kızı 1944 Yanık Kaval 1947 Kanlı Döşek 1949 Kaldırım Çiçeği 1953 Günahkârlar Cenneti 1958 Görüntü Yönetmenliğini yaptığı filmler Dertli Pınar (Yönetmen: Faruk Kenç) 1943 Köroğlu (Yönetmen: Mümtaz Ener, Refik Kemal Arduman) 1945 Dış bağlantılar "Bir Film Çevriliyor" Baha Gelenbevi ile röportaj Fotoğrafçılık Belgeseli, Dk.20-24, TRT Gün Dökümü-Baha Gelenbevi Belgeseli, TRT Baha Gelenbevi, ekşi sözlük Kaynakça Kategori:Türk film yönetmenleri Kategori:Türk senaristler Kategori:Türk görüntü yönetmenleri Kategori:Fotoğrafçılar Kategori:Kurgucular Kategori:1907 doğumlular Kategori:1984 yılında ölenler Kategori:Sinema yazarları Kategori:Galatasaray Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Film yönetmenleri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Baha Gelenbevi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi