Bakırköy, Artvin

[bullvar_katip]

Bakırköy, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Eski adı Kuvarshan'dır. Nitekim 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Kuvarshan (قوارسخان) biçiminde yazılmıştır. Bu yer adı Kvartskana'dan (კვარცყანა: "kuvars tarlası") değişime uğramış olabilir. Bu ad Gürcüce kaynaklarda Kvartshana (ქვარცხანა / კვარცხანა) olarak geçer. Köyde Saparauli (საფარაული), Sasadilo (სასადილო), Gargata (გარგათა), Satave (სათავე), Lekta (ლეკთა) gibi Gürcüce yer adları, köyün eski bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir. Nitekim içinde kilisesi olan Kuvarshan Kalesi, buranın Osmanlı döneminden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Kvartshana, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Osmanlı Devleti köyü 16. yüzyılın ortalarında, birleşik Gürcistan Krallığı'ndan sonra buraya hakim olan ve Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi. Bu tarihten sonra köy Çıldır Eyaleti sınırları içinde yer aldı. Kvartshana, 19. yüzyılın ilk yarısında, Sinkoti ve Berta nahiyelerinden oluşan Livane sancağında yer alıyordu. Osmanlı idaresinin vergi belirleme ve askere alma amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde köyde 25 hanede 74 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün bu tarihteki nüfusunun yaklaşık 148 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Nüfusun tamamı "Müslim" olarak kaydedilmiştir. Söz konusu "Müslim" nüfusun Müslüman Gürcülerden oluştuğu 1886 yılındaki Rus nüfus kaydından anlaşılmaktadır. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre Kuvarshan, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağında, Livana kazasına bağlıydı. Köyün nüfusu 28 hane ve 79 kişi olarak tespit edilmiştir. Bu tarihte de Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Kuvarshan'ın toplam nüfusunu 158 kişiden oluştuğu, hane başına ortalama 5,6 kişi düştüğü ortaya çıkar. Kvartshana, üç yüz yılı aşkın bir süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın sonucunda Çarlık Rusya'sının eline geçti. Rus idaresinin Kvarshana (Квацхана) olarak kaydettiği köy, Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Beşauli nahiyesinin ört köyden biriydi. 1886 yılında yapılan tespite göre köyün nüfusu 318 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı "Gürcü" olarak kaydedilmiştir. 1890'ların başında Klarceti bölgesini gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, Kvartshana (კვარცხანა) olarak yazdığı köyde 25 hanenin yaşadığını, 10 hanenin Osmanlı ülkesine göç ettiğini belirtmiştir. Kuvartshana, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Kuvartshana köyünü de kapsayan Artvin ile Ardahan bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı. Kuvartshana / Kuvarshan adı, Türkçe olmadığı için 1925 yılında Bakır (Bakırköy) olarak değiştirilmiştir. 1926 yılındaki tespite göre köyde 129 hanede 627 kişi yaşıyordu. 155 kişi köyün dışından, çoğunluğu Alman, bir kısmı Rus ve İranlı olmak üzere 188 kişi de yabancıydı ve Kuvarshan Bakır Fabrikası’nda çalışıyordu. Adının değiştirilmesine karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Bakırköy (Kuvarshan)" biçiminde resmi kayıtlarda uzun süre kullanılmıştır. Bakırköy'de varlığı bilinen tarihsel yapılar, Kuvartshana Kalesi ile içindeki yapılardır. Kale, köyün 600 metre güneydoğusunda, Sümbüllü köyü sınırı yakınında, bir kayanın üzerinde inşa edilmiştir. Kalenin surları, surların arasına inşa edilmiş olan kule, kale içindeki kilise ve sarnıç günümüze ulaşmıştır. Coğrafya Bakırköy, Artvin il merkezine 16km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Yerelnet Kategori:Artvin merkez belde ve köyleri