Batı Libya Taarruzu (2019-2020)

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

Batı Libya Taarruzu, Kuzeybatı Libya Taarruzu veya Trablus Savaşı, Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Libya Ulusal Ordusu'nu Trablus'a sürmesiyle başlayan ve 4 Haziran 2020'de başarısızlıkla sona eren taarruzdur. Bu taarruz İkinci Libya İç Savaşı'nın bir parçasıdır. 2016 yılında kurulan Ulusal Mutabakat Hükûmeti uluslararası alanda tanınmış, varlığı kabul gören bir hükûmettir. Halife Hafter ise bu hükûmeti tanımayan Temsilciler Meclisinin askeri lideri konumundadır. Birleşmiş Milletler 2018'de ve 2019'da Libya'da barışın sağlanması amacıyla bu iki gücü bir araya getirmeye çalışmış, kalıcı bir barış oluşturmak için uğraşmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında yapılan görüşmeler sonucunda tarafların 14-16 Nisan 2019'da bir araya gelmesi ve yeni Libya anayasasının iskeletini oluşturması planlanırken 4 Nisan 2019'da Hafter'e bağlı birlikler Trablus'u hedef alarak uluslararası alanda tanınan hükûmeti indirmek amacıyla bu taarruzu başlatmıştır. Taarruz boyunca Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu Fransa başta olmak üzere Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, İsrail ve birçok ülke tarafından desteklenmiştir, desteklenmektedir. Fransız istihbaratına bağlı subayların Trablus'a saldırıyı daha etkin yönetmek amacıyla Libya'da bulunduğu çeşitli Libya kaynakları tarafından bildirilmiştir. Birleşik Arap Emirlikleri, Libya Ulusal Ordusu'na hava kuvvetleri konusunda çok ciddi bir destek sağlamıştır. Suudi Arabistan, Libya Ulusal Ordusu'nu finansal anlamda desteklemektedir. Suriye Silahlı Kuvvetleri de bölgeye asker göndermiştir. Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükûmeti Türkiye ve Katar tarafından desteklenmektedir. Türk istihbaratının bölgede operasyonlar düzenlediği Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı vekil güç Suriye Milli Ordusu sahadaki çatışmalarda aktif olarak yer almaktadır. Katar'ın Ulusal Mutabakat hükûmetine finansal destek verdiği bilinmektedir. Çatışmaların ilk günlerinde Libya Ulusal Ordusu, Libya'nın batısındaki birçok bölgeyi ele geçirip Trablus'un dış mahallelerine kadar ilerlemişti. 14 ay süren çatışmaların ardından Libya Silahlı Kuvvetleri süren birçok saldırıyı püskürttü. Libya'nın batısında bulunan Surman, Sabratha ve El Ajaylat gibi bölgeler UMH tarafından ele geçirildi. TSK'nın insansız hava araçları ile destek sağlamasının ardından Vatiyye Hava Üssü de Hafter milislerinden geri alındı. 4 Haziran 2020'de Trablus bütünüyle UMH tarafından kontrol edildi ve taarruz başarısızlıkla sonuçlandı. UMH, Trablus'u ele geçirdikten sonra "Zafer Yolları Operasyonu" adını verdiği operasyonu başlattı ve karşı saldırıya geçti. Arka plan küçükresim|sol|Halife Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu'nun (LUO) Batı Libya'ya taarruzundan önce bölgenin durumu Libya İç Savaşı sırasında Muammer Kaddafi'nin ölümüyle birlikte Libya'da hem askeri hem de siyasi güç sürekli el değiştirmiştir. Son olarak Tobruk'u kendine mesken tutan Temsilciler Meclisi ile Libya'nın meşru hükûmeti olduğunu açıklayan güçler arasında siyasi çatışmalar yaşanmıştır. Temsilciler Meclisi, Kaddafi sonrası ülke üstünde bir askeri figür olabilecek Halife Hafter ile müttefiklik yapmıştır. Buna bağlı olarak 2014 yılında İkinci Libya İç Savaşı çıkmıştır. 2016 yılında da Birleşmiş Milletler başta olmak üzere bazı ülkelerin desteğiyle Trablus'ta Ulusal Mutabakat Hükümeti kurulmuştur. Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile Temsilciler Meclisi arasında durumu düzeltmek, siyasi çatışmalara son vermek ve yeni seçimler düzenleyebilmek için çeşitli görüşmeler yapıldı, birçok uluslararası kuruluş ve ülke aracı olmaya çalıştı. Halife Hafter ve Libya Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Başbakanı Fayiz es-Serrac, Kasım 2018 ve Şubat 2019 olmak üzere iki kez görüşme gerçekleştirdi. 2011’de kurulan Libya Yüksek Yargı Konseyi, siyasi uzlaşmazlığa rağmen milli bütünlüğünü korumuş, 2019 yılında Libya genelinde şeffaf seçimlerin gerçekleştirilmesine ve eğer bir güç değişimi olacaksa bunun olaysız şekilde olmasına karar vermiştir. 2018 ve 2019 yıllarında Birleşmiş Milletlerin Libya bileşenleri ve İnsanı Diyalog Merkezinin ortak çalışmaları sonucu 7 bin Libyalı ile yüz yüze 130 bin Libyalı ile online ortamda görüşmeler gerçekleştirildi. Bu görüşmeler sonucunda 2019'da gerçekleştirilmesi beklenen seçimler için belli başlı kararlar almak üzere 14-16 Nisan 2019 tarihleri arasında Ghadames'de Libya Ulusal Konferansı'nın düzenlenmesine karar verildi. Konferansın amaçları arasında Serrac ile Hafter'i görüştürmek, aynı hükûmetin içinde bulundurmak ve bu doğrultuda yeni anayasanın iskeletinin tartışılması yer alıyordu. Hafter'in Mart 2019'da Güney Libya'da ilerlemesi, konferansı düzenleyecek yetkililerin durumdan rahatsızlık ve endişe duymasını sağladı. 2019 Libya yerel seçimlerinin ilk bölümü 30 Mart 2019'da gerçekleştirildi. Halife Hafter'in Facebook hesabından Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin tanınmadığına ve Trablus'a saldırı başladığına dair bir ses kaydı yayınlandı. Bunun üstünde 4 Nisan 2019'da çatışmalar başladı. Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé, bu çatışmalar sebebiyle konferansın ertelendiğini, çatışma ortamında konferansın sağlıksız olacağını açıkladı. Hafter'e bağlı birliklerin Trablus'a yürümesiyle birlikte Ulusal Mutabakat Hükûmeti seferberlik ilan etti. Uluslararası gelişmeler 2015'in başından itibaren Halife Hafter'e bağlı birliklerin yaptığı birçok operasyonda Fransız ordusunun Hafter'e yardımı olmuştur, hatta Temmuz 2016'da Bingazi yakınlarında yaşanan bir helikopter kazasında 3 Fransız Özel Kuvvetler mensubunun öldüğü tespit edilmiştir. Hafter ile çatışma halinde olan Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin de İtalya tarafından desteklediği bazı kaynaklar tarafından öne sürülmüştür. The Economist'in iddiasına göre Mayıs 2018'de gerçekleşen ve Emmanuel Macron'un ev sahipliği yaptığı Hafter-Serrac görüşmesi Libya üstündeki Fransız-İtalyan çekişmesinin bir ayağıydı ve bu olay Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé'ın uzun süre üstünde uğraştığı Libya Ulusal Konferası'nın düzenlenmesi çabalarına büyük engel yarattı. Batı Libya Gaz Projesi'nin bir hattı olan "Greenstream Boru Hattı"nın ve ülkedeki petrollerin İtalya-Fransa arasındaki Libya politikasını etkilediği yine Economist tarafından belirtilmiştir. Bloomberg'e göre Hafter'in destekçisi sadece Fransa değildir. Bloomberg; Rusya'nın, Birleşik Arap Emirlikleri'nin ve Mısır'ın Hafter'i desteklediğini yazmıştır. Bu ülkelerin yanında Suudi Arabistan da "bölgedeki aşiret reislerinin sadakatinin satın alınması, paralı asker devşirilmesi ve diğer askeri ihtiyaçların karşılanması" amacıyla Hafter'in yönettiği Libya Ulusal Ordusu'na Trablus'a saldırmadan önce 20 milyon Amerikan doları hibe etmiştir. Bu gelişmelerin ardından Trablus'a askeri saldırının başlamasıyla birlikte çatışmaların şiddetlendiği Aralık 2019'da Türk ordusunun Trablus'a donanmasını konuşlandırmayı gündeme getirdiği, Trablus'a asker yollayıp Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı savaşçıları eğitmeyi planladığı; Kuzey Suriye'de YPG'ye ve IŞİD'e karşı savaşmış olan Türkmen savaşçıları Trablus'a taşımayı düşündüğü iddia edilmiştir. İlk olarak 650 Suriye Milli Ordusu mensubu 29 Aralık 2019'da Trablus'a gönderilmiş ve Türk ordusunun vekil güçleri ile sahaya müdahalesi başlamıştır. Çatışmalar 4 Nisan 2019 çatışmaların başladığı gündür. Halife Hafter, Ulusal Mutabakat Hükümeti birliklerini teslim olmaya çağırdı, silahını bırakıp teslim olanların güvende olacağını söyledi. Çatışmaların ilk gününde Geryan, Halife Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi. Libya İçişleri Bakanı Fathi Bashagha, Hafter'e bağlı militanların başlattığı bu saldırıları kınadı, herhangi bir tarafın veya kişinin güç kullanarak Libya'yı bastıramayacağını açıkladı. Saldırının ikinci gününde Libya Ulusal Ordusu tarafından yapılan açıklamada Qaser Bin Ghashir, Wadi al-Rabie, Suq el-Khamis ve El Aziziye'nin ele geçirildiği bildirildi. Trablus ile Tunus arasındaki yolda bulunan ve Gişe 27 olarak bilinen önemli kontrol noktası da LUO tarafından ele geçirildi, akşam yaşanan çatışmalar sonrası LUO militanları kontrol noktasından çekildi. Gün içinde Trablus'un ele geçirilme emri geldikten sonra Libya Ulusal Ordusu militanlarının Trablus kent sınırlarına kadar ilerlediği görüldü. Libya İçişleri Bakanı Fathi Bashagha, tüm birliklerin güvenlik önlemlerini maksimum seviyesine çıkarmasını emretti. Bunlar yaşanırken Halife Hafter ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Tobruk'ta bir görüşme gerçekleştirdi. Çatışmaların başlaması ve şiddetlenmesi sonrası Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin acil şekilde Libya konulu olarak toplanması kararlaştırıldı. Saldırının ikinci gününün geç saatlerinde Trablus Uluslararası Havalimanı da Libya Ulusal Ordusu militanları tarafından ele geçirildi. Libya birlikleri havalimanını geri almak için karşı saldırı başlattıysa da başarılı olamadı. 6 Nisan 2019'da Libya Hava Kuvvetlerinin Mizdah ve Suq al-Khamis'te Libya Ulusal Ordusu'na ait militanları hedef almasının ardından Libya Ulusal Ordusu Libya'nın batısını uçuşa yasak bölge ilan etti ve Libya Hava Kuvvetlerinin hedef alınacağını açıkladı. Gün içinde Ain Zara ve Salah el-Din Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi, Gişe 27'de de kontrol sağlandı. 6 Nisan gecesi Libya Silahlı Kuvvetleri birlikleri Trablus Uluslararası Havalimanı'na tekrar saldırı başlattı, saldırı püskürtüldü. 7 Nisan günü Amerika Birleşik Devletleri ordusuna bağlı askeri birlikler ve Hindistan Polis Barış Gücü, Hafter'in saldırdığı Trablus'tan tahliye edildiler. Birleşmiş Milletler, Trablus'un güneyinde bulunan sivilleri de tahliye edebilmek amacıyla 2 saatlik bir ateşkes isteğinde bulundu. Günün devamında Ulusal Mutabakat Hükûmeti Sözcüsü Albay Mohamed Gnounou, Libya Ulusal Ordusu milislerinin ele geçirdiği bölgeleri kurtarmak amacıyla karşı saldırı başlatıldığını ve operasyonun adına "Öfke Volkanı Operasyonu" adı verildiğini duyurdu. Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçaklarıysa Trablus'un içinde bulunan askeri yerleşke Bab al-Azizia'yı hedef aldı. Böylelikle Trablus'a ilk hava saldırısı yapılmış oldu. Libya Hava Kuvvetleri, savaş süresince Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı olsa bile Libya Ulusal Ordusu başta Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere birçok ülkeden destek aldığı için bu saldırıları yaparken direnç görmemiştir. Libya Ulusal Ordusu Sözcüsü Tümgeneral el-Mismari, 7 Nisan'ın son saatlerinde yaptığı açıklamada Libya Ulusal ordusunun Trablus'un doğu mahallelerinde ilerlemeye başladığını duyurdu. 8 Nisan'ın ilk saatlerinde Libya Hava Kuvvetleri, Libya'nın kuzeybatısında bulunan ve taarruz başladıktan sonra ele geçirilen ilk askeri hava üssü olan Vatiyye Hava Üssü'ne hava saldırıları yapmaya başladı. Aynı gün Öfke Volkanı Operasyonu'nun bir parçası olarak Misrata'daki militanlar Libya Ulusal Ordusu'nun kenti ele geçirmemesi için organize olmaya başladılar. Öğle saatlerinde Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları, Libya'da işlevini sürdürebilen son sivil havalimanı olan Mitiga Uluslararası Havaalimanı'nı vurdu, bu gelişme üstüne uçuşlar askıya alındı. Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Ghassan Salamé, saldırıyı "Uluslararası insancıl hukukun ihlali" olarak değerlendirerek kınadı. Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsüne bağlı Libya uzmanı Wolfram Lacher, havalimanına yapılan bu saldırının Hafter'in Trablus'u moloz haline getirmek isteğini ortaya koyduğunu söyledi. 9 Nisan tarihli Libya al-Ahrar TV haberine göre Fransız askeri uzmanlar Trablus'a saldırıyı daha etkin yönetmek amacıyla Geryan'a geldi ve bir operasyon odası oluşturdu. 10 Nisan'da Libya Hava Kuvvetlerine bağlı savaş uçakları, Geryan'da Libya Ulusal Ordusu mevzilerini vurmaya başladı. Libya Ulusal Ordusu, buna karşılık olarak Trablus yakınlarında Libya Kara Kuvvetlerine hava harekâtları gerçekleştirmeye başladı. Günün sonunda LUO Sözcüsü el-Mismari, Trablus'un güneyinde bulunan ve stratejik öneme sahip Yermuk Kampı'nı ele geçirdiklerini duyurdu. 11 Nisan'da da Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı Libya Hava Kuvvetlerinin, Hafter milislerine karşı hava operasyonları devam etti. Suq el-Khamis ve Tarhuna'da Hafter'e bağlı milisler vuruldu. Libya Ulusal Ordusu karşılık olarak Ayn Zara'da Libya ordusu askerlerini hedef aldı. Gün içinde Trablus Uluslararası Havalimanı, Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı birlikler tarafından geri alındı. LUO Sözcüsü Mismari bu gelişme sonrası açıklama yaparak Trablus'a sadece iki kilometre uzaklıkta olduklarını, havalimanında çatışmaların devam ettiğini, havalimanı kaybedilse bile bu gelişmelerin Libya Ulusal Ordusu lehine olduğunu söyledi. 11 Nisan'ın sonunda Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükûmetinin lideri Fayiz es-Serrac ve ona bağlı askerler üstüne ayaklanma güçleri olan Libya Ulusal Ordusu tarafından tutuklama emri çıkarıldı. küçükresim|sağ|Haziran 2019'da Batı Libya 12 Nisan günü Libya Ulusal Ordusu büyük bir dış takviye aldı. Birleşik Arap Emirlikleri, Bingazi'ye askeri teçhizat yolladı. LUO sözcüleri önceki günlerde gerçekleşen çatışmalarda birçok Libya askerini öldürdüklerini, Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı birçok yerde ilerlediklerini açıkladı. 12 Nisan'ın ilk saatlerinde Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları Zuvare güneyinde bulunan Abdul Samed askeri kampını vurdu. Gün içinde Mitiga Uluslararası Havaalimanı tekrar hedef alındı. Ulusal Mutabakat Hükûmeti, bu saldırıyı LUO'nun yaptığını iddia ederken, LUO tam tersi iddiada bulundu. 13 Nisan'da Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih İsa, Libya Ulusal Ordusu'na yardım eden ülkelerin silah yardımlarını daha iyi yapabilmesi için Libya'ya uygulanan silah ambargosunun kısıtlı olarak kaldırılmasını istedi. Başlatılan taarruzun başarılı olması durumunda, Trablus ele geçirildikten sonra seçim yapacaklarını açıkladı. Gün içinde yaşanan çatışmalarda Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları pek çok kez Libya kuvvetlerini vurdu, Libya kuvvetleri Yermuk Kampı'nı Libya Ulusal Ordusu'ndan ele tekrar aldı. Dünya Sağlık Örgütü, Libya'daki hastanelere yardımda bulundu. 14 Nisan'da Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile Hafter, Kahire'de bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşme gerçekleşirken Libya'nın batısında bulunan birçok bölge savaş uçakları ile vuruldu. Libya Ulusal Ordusu, Yermuk Kampı'nı geri aldı. Trablus'un güneyindeki Barış Vadisi Köprüsü de Libya Ulusal Ordusu tarafından ele geçirildi. Güney Trablus'ta süren çatışmalarda Libya Ulusal Ordusu'na bağlı bir savaş uçağı düşürüldü. Uçağın düşürülmesi sonrası Mismari pilotun sağlık durumunun iyi olduğunu duyurdu. 15 Nisan'da Libya Ulusal Ordusu tarafından Geryan'a askeri takviyeler yapıldı, Trablus'a büyük bir taarruz için hazırlıklar başlatıldı. Takviyeler devam ederken Trablus füze saldırılarıyla vuruldu, 4 sivil öldü. Bu sivillerden bir tanesinin 5 yaşından küçük bir çocuk olduğu bildirildi. Ulusal Mutabakat Hükûmeti Sözcüsü, Hafter'e destek veren ülkeleri Libya'nın istikrarını bozmakla suçladı. Libya Silahlı Kuvvetlerinin her cephede Libya Ulusal Ordusu'nu durdurduğunu, birçok milisi öldürdüğünü açıkladı ve yine Libya Ulusal Ordusu'nu savaş suçu işlemekle suçladı. Serrac, bu saldırıları gerçekleştiren askerlerin yargılanacağı konusunda and içti. Bir Birleşmiş Milletler sözcüsü, Hafter'e bağlı birliklerin Trablus'u gelişigüzel olarak hedef aldığını söyledi. küçükresim|sağ|Haziran 2020'de Batı Libya 17 Nisan'da Libya Ulusal Ordusu, Sirte'ye 50 kilometre kadar yaklaştı. 18 Nisan'da Saadiya'da Libya Silahlı Kuvvetleriyle, Libya Ulusal Ordusu arasında çatışmalar çıktı. Libya Ulusal Ordusu'na bağlı savaş uçakları, Libya Silahlı Kuvvetleri mevzilerini hedef aldı. Trablus'un güneyine Birleşik Arap Emirlikleri tarafından Libya Ulusal Ordusu'na temin edilen insansız hava araçları ile saldırılar yapıldı, bazı askeri kamplar vuruldu. 30 Nisan'da Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin Ulusal Mutabakat Hükûmetine destek verdiğini duyurdu. Türkiye'nin müdahalesi sonrası Trablus'ta durum stabil devam etti ve kuşatma 14 ay boyunca sürdü. Rusya, İsrail, Fransa, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün ve Mısır tarafından desteklenen Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu'nun Trablus'a 2019'da başlattığı kuşatmanın batı cephesi 2020 Mayıs ayının ortalarında yarıldı, Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükümeti güçleri Vatiyye Hava Üssü dahil olmak üzere Libya'nın batısında birçok bölgeyi ele geçirdi. Haziran ayındaysa başkentin güneydeki kuşatma da yarıldı, Tarhuna başta olmak üzere birçok bölge Türkiye destekli Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafından ele geçirildi, UMH Trablus'un kontrolünü tamamen sağladı ve başlatılan Zafer Yolları Operasyonu ile UMH güçleri Sirte'ye müdahalede bulundu. Sirte 6 saatlik bir çatışmanın ardından Ulusal Mutabakat Hükûmeti güçleri tarafından kontrol edildi fakat Libya Ulusal Ordusu, hava desteği alarak Ulusal Mutabakat Hükûmetine bağlı güçleri Sirte'den tekrar çıkardı ve bölgeye hâkim oldu. Bu süreç sonrası İkinci Libya İç Savaşı'nın tarafları ve onları destekleyen ülkeler arasında müzakereler başladı. Ulusal Mutabakat Hükûmeti birlikleri bu süreç içerisinde Sirte'ye ve Cufra'ya yığınak yaptı. Mısır, bu süreç içerisinde Türkiye destekli kuvvetlerin sınırında olmasını "milli güvenlik sorunu" olarak tanımladı ve Sirte'ye bir müdahale olması durumunda Mısır ordusunun savaşa direkt dahil olacağını açıkladı, Mısır ordusu Libya sınırında tatbikat yaptı. Böylelikle Batı Libya Taarruzu başarısızlıkla sonuçlandı. Kaynakça Kategori:Libya askerî tarihi Kategori:Gerilla savaşları Kategori:İkinci Libya İç Savaşı Kategori:2019'da Libya Kategori:2020'de Libya Kategori:2019'da çatışmalar Kategori:2020'de çatışmalar Kategori:Libya'da siyaset

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Batı Libya Taarruzu (2019-2020)

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi