Bayram Curri

[bullvar_katip]

Bayram Curri (16 Ocak 1862 29 Mart 1925) Arnavutluk'un bağımsızlığı için mücadele eden, daha sonra 1913 Londra Antlaşması'nın ardından Kosova ile birleşmek için mücadele eden Arnavut kabile reisi, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı unvanı verilmiştir. Erken dönem hayatı Bajram Curri, 1862 veya 1866'da Rahovça'da doğdu. Kaynakların çoğu doğum yılını 1862 olarak belirtirken, yakın zamanda keşfedilen pasaporta dayanan daha yeni kaynaklar 1866'yı göstermektedir. Ailesi, önce Krasniki'de (şimdiki Tropojë) daha sonra Kosova'nın Gjakova bölgesindendir. Bayram Curri'nin doğumunda, Curri ailesi, Rahovça'da Krushë e Madhe'deki Osmanlı hapishanesine götürüldü; babası Şakir Curri Ağa, ağır vergiler ve asker alımı nedeniyle Krasniki'de Osmanlılara isyan çıkarmış ve onlar tarafından tutuklanmıştı. Şakir Ağa Curri, Yakovalı Abdullah Paşa Dreni'nin güvenilir bir adamıydı ve görünüşe göre vergi toplama prosedürlerinde ve Paşa Dreni'nin bölgedeki seferlerini cezalandırmada etkili olmuştu. Mehmed Ali Paşa'ya düzenlenen saldırı sırasında Paşa Dreni'ye yardım etti ve Prizren İttifakı güçleri tarafından yapılan bu saldırıda Mehmed Ali Paşa öldürüldü. Kariyeri Bugünkü Arnavutluk ve Sırbistan bölgeleri Osmanlı kontrolü altındayken, Curri Arnavutların çıkarlarını temsil ediyordu. 1885-1886 yılları arasında Rıza Bey Yakova ile on yıl süren bir kavgaya girdi ve ancak padişahın gönderdiği ve her ikisine de askeri komuta ve rütbe veren bir elçi ile Curri'nin Priştine'de jandarma komutanı olmasıyla sona erdi. Sultan II. Abdülhamid, yönetmek için, Curri gibi yerel liderleri Osmanlı sistemine dahil etmek için ayrıcalıklar ve hükûmet pozisyonları vererek himaye ağlarını kullandı.. 1893'te Kosova'da Hacı Zeka liderliğindeki ve Osmanlı ordusu tarafından hızla bastırılan bir isyana katıldı. 1899'da Zeka'nın İpek İttifakı'nın kurucu üyesi oldu. 1906'da Arnavutluk'un Kurtuluşu için Gizli Komite'nin (Başkurtimi Topluluğu) Yakova şubesinin kurucularından biri ve etkili bir üye oldu. Dönemin milliyetçi duyguları olan bazı eğitimli Arnavutlar gibi Curri, farklı dinlerden Arnavutların birliğini İskender Bey bayrağı altında destekledi ve Arnavutlara fayda sağlayan hükûmet reformlarından yanaydı. Jön Türk Devrimi (1908) sırasında Galib Bey, Arnavut liderler Necip Draga, Ferhat Draga ve Bayram Curri'yi Ferizovik'teki bir toplantıya katılmaya ve anayasal restorasyonu desteklemek için "dış müdahale" korkusuyla kalabalığı etkilemek için nüfuzlarını kullandırmaya ikna etmeyi başardı. 31 Mart Vakası sırasında, daha büyük Osmanlı ordusuna yardım eden 15.000 gönüllü arasında, Çerçiz Topulli ile birlikte Curri, İstanbul'da isyanı bastırmak için 8.000 Arnavut'u seferber etti. Jön Türklerin baskıcı faaliyetleri ve tutmadıkları vaatleri, Curri'nin Osmanlı yetkililerine karşı militan faaliyetlerine devam etmesine neden oldu. 1912'de, Arnavutlar ve Osmanlı yetkilileri arasındaki kötüleşen durum nedeniyle, Curri, 20 Mayıs'ta Yunik'te Jön Türk hükûmetine savaş açmak için bir besa (yemin) verildiği bir toplantıda diğer Arnavut liderlerle birlikte hazır bulundu. Türklere karşı Priştineli Hasan Bey, İsa Bolatin, Themistokli Gërmenji ve diğerleriyle birlikte savaşan 1912 Arnavut İsyanı'nda aktif bir rol oynadı. 18 Ağustos'ta, Priştineli Hasan Bey liderliğindeki ılımlı grup Curri'yi ve muhafazakar grubun diğer liderleri İdris Sefer, Rıza Bey Yakova ve İsa Bolatin'i Osmanlılarla Arnavutluk sosyopolitik ve kültürel haklar için yapılan anlaşmayı kabul etmeye ikna etmeyi başardı. 1912'de Jön Türklere karşı başarıyla savaştı. 1912 ayaklanması sırasında, isyancıların taleplerine Osmanlı'nın yanıt vermesini beklerken, Curri ve isyanın diğer liderleri, kuvvetlerine 12-15 Ağustos'ta ele geçirilen Üsküp'e doğru ilerlemelerini emretti. I. Dünya Savaşı sırasında 20 Ekim 1914'te Bayram Curri, İsa Bolatin, Bulgar komitacıları ve Avusturya-Macaristan subaylarının önderliğinde 1.000 Arnavut, Yakova yakınlarındaki bir Karadağ üssüne saldırdı ve yanlarında iki tepe topçu parçası aldı. Karadağ ordusu daha sonra onları kuşattı ve mağlup etti ve onları Arnavutluk topraklarına itti. 1915'te Kosova Milli Savunma Komitesi'nin kurucu üyesi oldu. Bu örgüt daha sonra Komintern ile ilişkiler kurdu ve Curri daha sonra Aralık 1921'de Viyana'daki Sovyet bakanına şöyle dedi: "Arnavut halkı, sınırlarının acımasız ve kanlı tarihsel düşüncelere dayanarak değil, bugün gerçekten var olan duruma dayanarak belirlenmesini sabırsızlıkla bekliyor. Sovyet Rusya'nın yakın gelecekte Avrupa'nın sınırlarını özellikle Balkanlar'da adil bir şekilde belirleyebileceğine dair kesin inançla, büyük Sovyet hükümetinin o zaman adil taleplerimizi yerine getirmesi için dua ediyorum." 1920'deki Loşna Kongresi'nin ardından Arnavutluk kabinesinde devlet bakanı oldu. Arnavutluk siyasetinde kendisini, Ahmet Zogoğlu'ya karşı Fan Noli'nin sol güçleriyle özdeşleştirdi. Aralık 1921'de istikrarsız Priştineli Hasan Bey hükûmetinde Zogoğlu'nun yerine Savaş Bakanı oldu. Ancak birkaç gün içinde Zogoğlu, Mat aşiretlerini topladı ve hükûmeti devirerek Priştineli Hasan Bey, Curri ve diğerlerini kuzeye kaçmaya zorladı. Mart 1922'de Curri ve Priştineli Hasan Bey, başarılı olamayan Zogoğlu'ya karşı bir isyan başlattı. İsyan, asi komutanlardan birini teslim olmaya ikna eden İngiltere'nin Arnavutluk büyükelçisi Harry Eyres'in çabaları nedeniyle Prenk Pervizi tarafından 8 Mart 1922'de bastırıldı. İki yıl sonra, Zogoğlu güçlerinden kaçmak için dağlarda kalarak, Zogoğlu'ya karşı Haziran 1924 Burjuva-Demokratik Devrimi'ni başlatan silah çağrısını yaptı. Devrimin yenilgisinin ardından Curri, Zogoğlu'ya muhalefetini sürdürdü. 29 Mart 1925'te Dragobi yakınlarındaki bir mağarada saklanırken Zogoğlu birlikleri tarafından kuşatıldı. Kendi hayatlarının bağışlanması karşılığında arkadaşları tarafından öldürüldü. Yıllar sonra, 1952'de Dragobi şehrine Bayram Curri'nin adı verildi. Kaynakça Kategori:1862 doğumlular Kategori:1925 yılında ölenler Kategori:Kosova Arnavutları Kategori:Arnavutluk kahramanları Kategori:19. yüzyılda Arnavutlar Kategori:20. yüzyılda Arnavutlar