Bedia Muvahhit

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Bedia Muvahhit (Emine Bedia Şekip, 1896 ya da 16 Ocak 1897, İstanbul - 20 Ocak 1994, İstanbul), Türk oyuncu. Türkiye'de Cumhuriyet dönemi sinema ve tiyatro oyunculuğu yapan ilk kadınlardandır. Oyunculuğa Halide Edip Adıvar'ın Ateşten Gömlek romanından sinemaya uyarlanan filmde rol alarak başladı. Filminde Ayşe rolünü canlandıran Bedia Muvahhit, aynı filmde Kezban rolünü canlandıran Neyyire Neyir ile birlikte Türk sinemasının ilk Müslüman kadın oyuncularından biri oldu. 1923 yılında İzmir'de sahnelenen bir tiyatro oyununda, Mustafa Kemal, temsil heyetinde Türk kadın oyunculara yer verilmesi arzusunu dile getirince onun bu arzusunu yerine getirmek üzere ilk defa sahneye çıktı. Darülbedayi oyuncusu olarak tiyatroya devam etti; 1975 yılında emekli olana kadar iki yüzden fazla oyunda rol aldı. Oyunculuğun yanı sıra Fransızca'dan Türkçeye oyun tercüme ve adapte ederek Türk tiyatrosuna hizmet verdi. küçükresim|Bedia Muvahhit, babası Şekip Bey ve kardeşi Fuat Bey ile beraber. Hayatı Farklı kaynaklara göre 1896 ya da 1897 yılında İstanbul'da, Büyükada'da doğdu. Babası İstinaf Mahkemesi Müddeiumumisi (savcı) Mısırlızade Şekip Bey, annesi Refika Hanım'dır. Çocukluğu Büyükada'da geçti. Küçük yaşta Fransızca ve Rumca öğrendi. Adadaki komşularından ve aile dostlarından Yahya Kemal, Tahsin Nahit, Yakup Kadri gibi edebiyatçıların etkisi ile Türkçesi gelişti. İlkokula Büyükada'daki St.Antoine Okulu'nda başladı. Babasının ölümü üzerine ailesi Moda'ya taşınınca ilköğrenimine Kadıköy Terakki Mektebi'nde devam etti. Dokuz yıllık ortaöğrenimini Notre Dame de Sion Lisesi'nde tamamladı. Türk kadınlarının memuriyet gibi işlerde çalıştırılmadığı dönemde, henüz 14 yaşında bir öğrenci iken Osmanlı İmparatorluğu döneminde bir kamu kuruluşunda çalışma hakkını elde eden ilk kadın grubu içinde yer alarak geçici bir süre santral memuresi olarak çalıştı. İngiliz-Fransız ortaklığının elindeki Dersaadet Telefon Anonim Şirket-i Osmaniyesi'nde tüm santral memureleri ya yabancı, ya da yerli azınlıklardan oluşmasına Kadınlar Dünyası dergisi tepki göstermiş ve birkaç sayı bu konuyu işlemişti. Derginin baskısıyla şirket Müslüman-Türk kadın çalışanlar almaya karar verince Bedia Şekip, bu iş için başvuran çok sayıda Müslüman kadın arasından sınavla seçilen yedi kişiden birisi idi. Bir yıl dolmadan işten ayrılan Bedia Hanım, bu geçici iş vesilesiyle Türk kadınlarının çalışma hayatına girmesine öncülük edenlerden biri oldu. Öğrenimini tamamladıktan sonra Erenköy Kız Lisesi'nde iki yıl Fransızca öğretmenliği yaptı. Darülbedayi'de oyuncu Ahmet Refet Muvahhit ile 1921'de evlendi ve Bedia Muvahhit adını aldı. 1922'de oğlu Şuayip Sina Arbel dünyaya geldi. küçükresim|7 Ağustos 1950 tarihli Akşam gazetesinde Bedia Muvahhit ikinci eşi Ferdi Ştatzer ile bir arada. Ateşten Gömlek Oyunculuğa, Halide Edip Adıvar'ın Ateşten Gömlek romanından aynı adla sinemaya uyarlanan, Muhsin Ertuğrul'un yönettiği filmdeki rolü ile başladı. Kurtuluş Savaşı'nı konu alan bu romanda yer alan Kezban ve Ayşe adlı Türk kadın karakterleri filmde de Müslüman Türk kadınları tarafından oynanması uygun görülmüş ve bu rolleri oynayacak Müslüman Türk kadın oyuncu arayışına girişilmişti. O zamana kadar Türk sinemasında yapılmış olan filmlerdeki kadın rolleri Ermeniler ve bir iki Rus kadın oyuncu tarafından canlandırılmıştı. 1922 yılında Muhsin Ertuğrul'un teklifi üzerine Bedia Muvahhit, Ayşe rolünü oynamayı kabul etti. Kezban rolü için gazeteye ilan verildi ve başvuran tek kişi olan Neyire Neyir bu rolü canlandırdı. Bediva Muvahhit ve Neyyire Neyir, Türk sinemasında oynayan ilk Türk kadın oyuncular oldu. Filmin ilk gösterimi TBMM'nin açılışının üçüncü yıldönümü olan 23 Nisan 1923 günü yapıldı. Ceza Kanunu Daha önce tiyatroya özel bir ilgisi olmamış olan Bedia Muvahhit, Ateşten Gömlek filminden sonra sanat yaşamına devam etmeyip oğlu ile meşgul oldu. Ancak millî mücadeleden çıkmış Anadolu'da 1923 yılında İzmir'den başlayan bir turne düzenleyen eşine bu seyahatte eşlik ettiği sırada, sahneledikleri oyunu izlemeye davet edilen Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın temsil heyetinde Türk hanımların yer alması arzusunu yerine getirmek üzere ilk defa sahneye çıktı. İbnürrefik Ahmet Nuri Bey'in Fransız oyun yazarı Georges Courteline'in eserinden uyarladığı "Ceza Kanunu" adlı oyunda "Sacide" rolünü oynadı. Kordon Palas Sineması'nda 31 Temmuz 1923'te oynanan bu temsili izleyen Mustafa Kemal, kendisini sahne yaşamına devam etmesi için teşvik etti. Bedia Muvahhit, turnenin geri kalanında çeşitli piyeslerde başrol oynadı. Darülbedayi oyunculuğu küçükresim|left|Bedia Muvahhit 1933'te Ferdi Ştatzer ile evlendiği gün. küçükresim|left|Bedia Muvahhit, 1923'te "Ateşten Gömlek" filmini çevirdiği esnada, iki sahne arasında oğlu Sina ile. Bedia Muvahhit, Cumhuriyetin ilanından sonra Muhsin Ertuğrul'un sahneye koyduğu Shakespeare'in Othello adlı oyununda Desdemona rolünü canlandırarak 6 Aralık 1923’te tiyatroya resmen başladı. Aynı oyunda Neyyire Neyir Hanım da Emilia rolünü canlandırdı. Ertesi yıl Darülbedayi sanatçısı olarak Cehennem, Azarya ve Yorgaki Dandini gibi oyunlarda rol aldı. 1927 yılında eşini verem hastalığından kaybetti. Ertesi sezon, daha önce eşi ile birlikte oynadığı "Üç Kişi Arasında" adlı oyunda sahneye çıkmaya devam etti. 1930 yılında İstanbul'a gelen bir Yunan tiyatro topluluğu tarafından sahnelenen Otello oyununda başkahraman Desdemona rolünü Rumca olarak oynadı. 1931'de başbakan olarak ilk yurt dışı gezisini gerçekleştiren İsmet İnönü başkanlığında Yunanistan'ı ziyaret eden Türk heyetinde yer aldı. İki ülke sanatçılarının ortaklaşa oynadığı Otello piyesinde başrolde oynadı. Atina Konservatuvarı tarafından kendisine fahri diploma verildi. Şehir Tiyatrosu'nda besteci ve piyanist olarak çalışan Avusturya asıllı Ferdi von Statzer ile 1933 yılında ikinci evliliğini yaptı. Evliliği boyunca eşi ile her yıl otomobille uzun bir Avrupa seyahati yapıp, Avrupa'daki tiyatroları yakından görüp takip etme, tanınmış Avrupalı sanatçıları tanıma fırsatı buldu. 18 yıllık evlilikten sonra 1951 yılında eşinden ayrıldı ve tekrar sahne dünyasında tanındığı Bedia Muvahhit ismini kullanmaya başladı. 1975 yılında Şehir Tiyatroları'ndan emekli olana kadar iki yüzden fazla oyunda rol aldı. Oyunculuğun yanında Fransızcadan yaptığı "Yahudi", "İstanbul Havası", "Kır Çiçeği", "Geçti Borun Pazarı", "Oğlumuz", "Arılar" gibi çeviri ve adaptasyonları ile Türk tiyatrosuna hizmet etti. Sinema oyunculuğu İlk filmi Ateşten Gömlek (1923)'ten sonra Nâzım Hikmet'in yazıp Muhsin Ertuğrul'un yönettiği İstanbul Sokaklarında (1929), ve Karım Beni Aldatırsa (1933) filmlerinde rol aldı. Sinema oyunculuğuna Söz Bir Allah Bir (1933), Beklenen Şarkı (1953), Paydos (1954), Gülmeyen Yüzler (1955), Son Beste (1955), Yaşlı Gözler (1955), Çapkınlar (1961), Barut Fıçısı (1963), Manyaklar Köşkü (1964), İstanbul Kaldırımları (1964), Bozuk Düzen (1965), Sevinç Gözyaşları (1965), Hep O Şarkı (1965), Şoförün Kızı (1965), Zehirli Hayat (1967), Son Mektup (1969), Lekeli Melek (1969) ve Ateşli Çingene (1969) gibi filmlerle devam etti. küçükresim|Bedia Muvahhit "Kadın ve Kumar" piyesinde. Ölümü Sanatçı, 1950 ve 1973 yıllarında iki kez jübile yaptı. 1987 yılında Devlet Sanatçısı unvanını aldı. 1993 yılının Aralık ayında sağlık durumu kötüleşti. 20 Ocak 1994 tarihinde öldü ve Aşiyan Mezarlığı'na defnedildi. Bedia Muvahhit'in Şuayip Sina Arbel (1922-8 Eylül 1991) adında bir oğlu, Zeynep ve Ali adlarında iki torunu ve Aslı, Nazlı ve Ayşe adlarında da üç torun çocuğu bulunuyordu. Anısını yaşatan projeler Bedia Muvahhit'in adı İstanbul'un Kadıköy ilçesinde Yoğurtçu Parkı'nın karşısındaki bir sokakta yaşatılmaktadır. 1995 yılından Türk Kadınlar Birliği tarafından İstanbul Şehir Tiyatroları tarafından seçilen yılın genç ve başarılı kadın oyuncusuna "Bedia Muvahit Ödülü" adıyla ödül vererek adını yaşatmaktadır. Ayrıca 2010 yılından itibaren Sahne Tozu Tiyatrosu tarafından her yıl İzmir'de adına Bedia Muvahhit Tiyatro Ödülleri düzenlenmektedir. İstanbul Şehir Tiyatroları'nın 100. yaşını kutladığı 2014-2015 tiyatro sezonunda kurumun özel projesi olarak Bedia Muvahhit'in hayatı ve iç dünyasını Afife Jale'ninki ile birlikte anlatan Hayal-i Temsil adlı oyun sahnelenmiş ve Yiğit Sertdemir'in yönetiminde sergilenen oyun, birçok ödüle değer görülmüştür. 1998 yılında PTT'nin Türk meşhurları konulu pul serisinde anısına posta pulu basılmıştır. Filmografisi 1917: Casus 1917: Pençe 1923: Ateşten Gömlek 1931: İstanbul Sokaklarında 1933: Karım Beni Aldatırsa 1953: Beklenen Şarkı 1954: Paydos 1955: Gülmeyen Yüzler 1955: Son Beste 1955: Yaşlı Gözler 1961: Çapkınlar 1962: Belalı Torun 1962: Bir Gecelik Gelin 1962: Gönül Ferman Dinlemez 1963: Barut Fıçısı 1963: Genç Kızlar 1964: Gel Barışalım 1964: Halk Çocuğu 1964: Hizmetçi Dediğin Böyle Olur 1964: Kaynana Zırıltısı 1964: Manyaklar Köşkü 1964: Sarı Kızla Kopuk Ahmet 1964: Anasının Kuzusu 1964: Gençlik Rüzgarı 1964: İstanbul Kaldırımları 1965: Hep O Şarkı 1965: Sevinç Gözyaşları 1966: Aşkın Gözyaşları 1966: Bozuk Düzen 1966: O Kadın 1966: Sevgilim Artist Olunca 1966: Sokak Kızı 1966: Çalıkuşu 1966: Şoförün Kızı 1967: Evlat Uğruna 1967: Sen Benimsin 1967: Zehirli Hayat 1968: Katip 1968: Dünyanın En Güzel Kadını 1969: Esmerin Tadı Sarışının Adı 1969: Tatlı Sevgilim 1969: Ateşli Çingene 1969: Lekeli Melek 1969: Son Mektup 1970: Yumurcak Tiyatro oyunları Ahududu Aktör Kin Ayaktakımı Arasında Aynaroz Kadısı Bir Kavuk Devrildi Bir Ölü Evi Çifte Keramet Dama Çıkmış Bir Güzel Deli Dolu Deli Saraylı Devlet Kuşu Fermanlı Deli Hazretleri Gecikenler Hamlet Hisse-i Şayia Hortlaklar Kafatası Kafes Arkasında Kibarlık Budalası Küçük Şehir Lüküs Hayat Matmazel Julie Mum Söndü Müfettiş Mürai Mırnav On İkinci Gece Otello Oyun İçinde Oyun Sana Rey Veriyorum Saz-Caz Suç ve Ceza Taş Parçası, Tebeşir Dairesi Tersine Akan Nehir Venedik Taciri Yarasa Yorgaki Dandini Ödüller 1987: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı Kaynakça Dış bağlantılar Beyazperde'de Bedia Muvahhit IMDb'de Bedia Muvahhit SinemaTürk'te Bedia Muvahhit Sinemalar.com'da Bedia Muvahhit TSA'de Bedia Muvahhit Anafilya.org Detaylı yaşam hikâyesi Kategori

evlet Sanatçıları Kategori:Türk kadın tiyatro oyuncuları Kategori:Türk kadın sinema oyuncuları Kategori:İstanbul Şehir Tiyatroları sanatçıları Kategori:1994 yılında ölenler Kategori:Notre Dame de Sion Fransız Lisesinde öğrenim görenler Kategori:İstanbul doğumlu kadın oyuncular Kategori:Aşiyan Mezarlığı'na defnedilenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Bedia Muvahhit

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi