Benin

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Benin ya da resmî adı ile Benin Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batı bölümünde yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Nijer, Nijerya, Togo ve Burkina Faso oluşturmakta olup, ülkenin güneyinde Gine Körfezi içerisinde yer alan Benin Körfezi yer almaktadır. Geçmişte Fransa sömürgesi olan ülke 1960 yılında Dahomey Cumhuriyeti adı ile bağımsızlığa kavuşmuştur. 1975 yılında ülke içerisinde yaşanan siyasi gelişmeler neticesinde ülke adı Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirilmiş, 1990 yılında da rejimin bir kez daha değişmesi ile ülkenin ismi günümüzde de kullanılan Benin Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Ülkenin başkenti Porto-Novo'dur. Ülke ismi Ülkenin kurulu olduğu topraklara Fransa sömürgesi olduğu dönemlerde Dahomey Krallığı'nın kurulu olduğu bölgelerde yer almasına istinaden Dahomey olarak adlandırılmış, bu isim bağımsızlık döneminde de yeni ülkenin ismi olarak benimsenmiştir. Ülke içerisinde yaşanan rejim değişiklikleri neticesinde Benin adını alan ülkenin bu isminin Benin'in hem güncel toprakları hem de tarihi açısından ilişkisi bulunmayan Benin Krallığından esinlenerek kullanılmıştır. Coğrafya sol|küçükresim|upright=1.14|Atakora'dan görünüm Ülkenin toplamda sahip olduğu 2.123km'lik kara sınırından 386km'si Burkina Faso, 277km'si Nijer, 809km'si Nijerya, 651km'si Togo ile oluşurken, ülkenin ayrıca Atlas Okyanusu'na da 121km'lik sahil şeridi bulunmaktadır. Güney kuzey yönünde uzun ince bir yapıya sahip olan ülkede, kıyı şeritide yer alan lagünlerin arkasından itibaren verimli, tarıma elverişli alanlar başlamaktadır. Bu alanlar Togo Sıradağları'nın bir parçası olan Atakora Sıradağları ile birleşmektedir. Ülkenin kuzeydoğu bölümlerinde ise coğrafi yapı Nijer nehrine yaklaştıkça alçalarak düz zemin oluşmaktadır. Ülkenin en yüksek noktasını 658 m ile Atakora Sıradağları içerisinde yer alan ve Togo sınırına yakın bir konumda bulunan Sokbaro Dağı oluşturmaktadır. Ülkenin sahip olduğu toprakların %30'u dağlık orman arazisi konumunda olurken, %12'si tarımsal alan, %4'ü ise çimenlik alanlardan ve yaylalardan oluşmaktadır. İklim küçükresim|sağ|upright=1.09|Benin topografik haritası Ülke genelinde üç farklı iklim çeşidi görülmektedir. Ülkenin güney bölgelerinde tropikal ekvator iklim hakim konumdayken, ülkenin kuzeybatı ve orta kesimlerinde Sudan iklimi, Atakora Sıradağları'nın bulunduğu kesimlerde de Atakora iklimi görülmektedir. Tropikal iklimin hakim olduğu güney bölgelerde Nisan-Temmuz ve Ekim-Kasım dönemlerinde olmak üzere iki kere yağmur sezonu yaşanmakta olup, Ağustos-Eylül dönemlerin de ise yağmur yağmasa da hava genellikle kapalı konumdadır. Bu bölgelerde ortalama yıllık sıcaklık değerleri gündüz 30°C, gece 23°C düzeyinde, ortalama yıllık nem değerleri ise %90 düzeyinde bulunmaktadır. Yıl içerisinde bölgeye ortalama 2000mm yağış düşmektedir. Sudan ikliminin hakim olduğu ülkenin kuzeybatı ve orta bölümlerinde yağmur sezonu Mart/Nisan döneminden itibaren başlayarak Ekim ayına kadar sürmektedir. Bu bölgelerde ortalama yıllık sıcaklık değerleri gündüz 29°C - 38°C arasında, gece ise 16°C - 26°C arasında yer almaktadır. Yıl içerisinde bölgeye tropikal iklimin hakim olduğu bölgelerin aksine daha az yağmur düşmekte olup bu oran yıllık ortalamada 1000mm seviyesindedir. Atakora Sıradağları bölgesinde hakim olan Atakora iklimi, Sudan ikliminde sadece ortalama yıllık yağış oranlarında farklılık göstermekte olup, bölgenin coğrafi özellikleri neticesinde bölgeye yoğun şekilde yağmur yağışları gerçekleşmektedir. Bitki örtüsü ve yaban hayat Benin genelinde hakim olan bitki örtüsü türü geniş çayır alanları olan savanlardır. Sudan ve Gine bitki örtüsü bölgeleri arasında yer alan Benin'in ülke genelinde kurak dönemlerde yapraklarını döken ağaçlara sahip orman toplulukları da mevcuttur. Ayrıca ülkede bataklıklara sahip orman bölgesi olan Lokali'de yer almaktadır. Yabah hayat açısında ülkenin kuzey bölgelerinde yer alan W Ulusal Parkı ve Pendjari Ulusal Parkı önemli bir konumda olup, fil, aslan gibi birçok batı Afrika çayırlık alanlarında görülebilen yaban hayvanlar ülkede bulunmaktadır. Nüfus Benin'de son olarak 2013 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 9,983,884 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumunda olup, 2018 tahmini sayım sonuçlarına göre ülkede 11,340,504 nüfus belirlenmiştir. Ülke içerisindeki nüfus yoğunluğu 88,6 kişi/km düzeyindedir. Ülke nüfusunun büyük bölümü başkent Porto-Novo ile hükûmetin ve kamu kurumlarının merkezinin yerleşik bulunduğu Cotonou'da yaşamaktadır. Benin genç bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre nüfusun %65,92'si 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin sadece %2,39'u 65 yaş ve üzerindedir. 0-14 yaş: %45.56 (erkek 2,955,396/kadın 2,906,079) 15-24 yaş: %20.36 (erkek 1,300,453/kadın 1,318,880) 25-54 yaş: %28.54 (erkek 1,735,229/kadın 1,935,839) 55-64 yaş: %3.15 (erkek 193,548/kadın 211,427) 65 yaş ve üzeri: %2.39 (erkek 140,513/kadın 167,270) Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %49,5 olan ülkede, nüfusun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre %3,34 düzeyindedir. Etnik gruplar küçükresim|sağ|upright=0.82|Benin vatandaşı Ülke nüfusunun %39,2'si Fon etnik grubuna mensupturlar. Fon etnik grubu özellikle güney kesimlerde başta olmak üzere toplum içerisinde ağırlığı olan etnik grubudur. Nüfusun %15,2'si Adja etnik grubuna üye konumunda olup, ülke içerisindeki ikinci çoğunluğa sahip etnik grup konumundadır. En büyük üçüncü etnik grup %12,3 ile Yorubalar gibi Yoruboid dilini konuşan gruplardır. Dil [[Dosya

arakouMosque2.jpg|sağ|küçükresim|upright=0.82|Parakou'da bulunan bir camii]] Ülkenin Fransa sömürgesinden kurtularak bağımsızlığını ilan etmesi sonucu ülkenin resmi dili koloni ülkesi Fransa'nın dili olan Fransızca seçilmiştir. Resmi dilin yanı sıra ülke genelinde yerel diller olan Gur dilleri, Hausa dilleri, Eve ve Mina dilleri konuşulmaktadır. Benin'in güneyinde Fon dili yaygın olarak iletişim dili olarak kullanılmakta olup, 1,7 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Ülke nüfusu genelinde ise nüfusun %47'si Fon dilini anadili olarak kullanmaktadır. Din Benin genelinde yerel dinlere inananların oranı günümüzde de yüksek oranda gözlemlenebilmektedir. Vudu başta olmak üzere yerel dinlere inananların oranı %23,4 seviyesinde olup, sadece Vudu dinine inanların oranı %17,3 düzeyindedir. Yerel dinlerin dışında ülkede hakim olan din Hristiyan dinidir. Buna göre nüfusun %42,8'i Hristiyan inancına göre yaşamını sürdürmektedir. Bu oran içerisinde Katolik mezhebine mensup Hristiyanların oranı %27,1 Protestan mezhebine mensup %10,4 ve diğer Hristiyan mezheplerine mensupların oranı da %5,3 düzeyindedir. İslamiyet ülke içerisinde en yaygın ikinci din konumunda olup, islami inancına göre yaşamlarını sürdürenlerin oranı %24,4 düzeyindedir. (İngilizce) Sosyal durum Sağlık Benin genelinde gıda ve tıbbi malzeme ihtiyaç sıkıntısı yüksek düzeyde yaşanmaktadır. Ülkede temiz su kaynaklarına ulaşabilen nüfusun oranı genel Afrika ortalamasına göre yüksek düzeyde olup, 2012 tahmini verilere göre nüfusun %76'sı temiz kaynaklardan su temin edebilmektedir. Nüfusun sadece %14,3'ü tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlanabilen ülkde, nüfusun %85,78'si daha ilkel şartlarda sağlık hizmetini alabilmektedir. Ülke içerisinde sıtma, menenjit, tifo, hepatit, malarya çok sık görülen hastalıklar arasındadır. AIDS, Afrika kıtasının genelinin aksine düşük oranda görülmekte olup, bu oran 2012 verilerine göre %1,1 düzeyindedir. 2014 tahmini verilerine göre ülke genelinde ortalama yaşam 61.07 düzeyinde gözlemlenmekte olup, bu oran erkeklerde 59.75, kadınlarda ise 62.47 seviyesindedir. Eğitim Ülke genelinde 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2010 verilerine göre %42.4 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %55.2 iken, kadınlarda %30.3 seviyesindedir. Benin'de ilkokula gitme zorunlulu bulunmamakta olup, eğitim ve öğretim ücret karşılığında gerçekleştirilebilmektedir. Benin genelinde ücretsiz bir eğitim-öğretim Benin tarihi boyunca hiç uygulanmamıştır. İlkokul çağında okula giden erkek çocuklarının oranı tahmini %78, kız çocuklarının oranı ise tahmini %46 seviyesindedir. Benin hükûmeti bu oranları arttırmak adına düzenlemeler gerçekleştirmekte olup, okula giden çocukların yüzdesini yükseltmeyi hedeflemektedir. Ülke genelinde 5-14 yaş aralığında bulunan çocukların 2006 verilerine göre %46'sı çocuk işçi olarak kullanılmaktadır. Tarih Fransa sömürge dönemi küçükresim|sağ|upright=1.23|Fransa Afrika koloni bölgesi haritası - 1892 Günümüzde Benin'in var olduğu topraklarda 17. yüzyılda Dahomey Krallığı'nın büyük bir bölümünü oluşturmaktaydı. Bu bölgeye 1805 yılında Napolyon Bonapart'ın emri doğrultusunda el koyan Fransa askerleri bölgeyi Fransa İmparatorluğu'na bağlı bir bölge konumuna getirdiler. 1814 yılında Birleşik Krallık ile sömürge bölgeleri hakimiyeti adına yaşanan çekişmenin kaybedilmesi neticesinde bölgeyi Birleşik Krallık'a bırakmak zorunda kalan Fransa, 1863 yılında ikinci imparatorluk dönemini yaşadığı bir dönemde bölgenin güneyinde yer alan Porto Novo Krallığı'nı himayesi altına alarak tekrar bölgede söz sahibi olmuştur. 1868 yılında Cotonou bölgesi için de himaye antlaşması yapan Fransa, 1879 yılından itibaren de söz konusu bölgelerin kuzey kısımlarına da el koyarak hakimiyet alanını genişletmiştir. 1890'lı yıllarda Dahomey Krallığı'nın varlığına son verilmesi ile birlikte günümüzde Benin'in olduğu bölge 1899 ile 1960 yılları arasında başkenti Dakar olan Fransız Batı Afrikası'nın bir parçası haline getirilmiştir. Dahomey'in tahtta olan son kralı Béhanzin bu olaylar neticesinde Karayip'te bulunan Martinik adasına sürgüne gönderilmiştir. Bölgenin ele geçirilmesi döneminde özellikle Fransa adına savaşan Senegal askerleri tarafında gerçekleştirilmiş, bölgenin hakimiyetini sağlamak adına da Cotonou'da liman inşa edilmiştir. II. Dünya Savaşı'nın yaşandığı dönemde önceleri Vichy Fransası'na bağlı kalan bölge 1942 yılında Charles de Gaulle önderliğindeki bağımsız Fransa'ya bağlanmıştır. Dördüncü Fransa Cumhuriyeti anayasının hazırlandığı dönemde denizaşırı bölgelerin de Fransız Birliği kapsamında meclise ve senatoya temsilci göndermesi karara bağlanmış, bu doğrultuda da 1945 ile 1960 yılları arasında bölgede temsilci göndermiştir. Beşinci Fransa Cumhuriyeti anayasasının 4 Aralık 1958 yılında kabul edilmesi ile birlikte özerk bir bölge konumuna kavuşan Dahomey, kendi parlamentosunu oluşturmuştur. Özerk bölgenin ilk hükûmet başkanlığına Sourou-Migan Apithy seçilmiş, 1959 yılında yenilenen seçimlerde de bu göreve Coutoucou Hubert Maga seçilmiştir. Bağımsızlık [[Dosya:Mathieu Kérékou 2006Feb10.JPG|küçükresim|sol|upright=0.68|Mathieu Kérékou]] Afrika Yılı olarak adlandırılan 1960 yılında birçok Afrika ülkesi gibi Dahomey'de Dahomey Cumhuriyeti adı altında Fransa'dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiştir. 1961 yılında Ouidah şehri yakınlarında bulunan ve Portekiz'in yerel bir idareciden koloni bölgesi olarak işgal ettiği ve belli bir dönem dünya üzerindeki en küçük koloni bölgesi olan São João Baptista d’Ajudá'yı ilhak ederek ülke sınırlarına katmıştır. Bu ilhak Portekiz tarafından uzun süre kabul edilmemiş, 1975 yılında durumun kabullenmesi ile birlikte bölgede tadilat işlemlerini gerçekleştirerek müze olarak kullanılması yönünde çalışmalar gerçekleştirmiştir. Benin'de Mathieu Kérékou'nun darbe ile başa gelmesi ile 1972 yılından itibaren hakim olmaya başlayan Marksizm - Leninizm ideolojisi neticesinde 1975 yılında ülkenin ismi Benin Halk Cumhuriyeti olarak değiştirilmiş, bu değişim kendini ülke bayrağında ve armasında da göstermiştir. Bu değişim neticesinde tek partili bir siyasi sisteme geçiş yapan ülkede birçok kuruluşta kamulaştırılmıştır. İdeoloji doğrultusunda Sovyetler Birliği ile iyi ilişkiler içerisinde bulunan Benin'de iktidara ve yeni düzene karşı 1977 yılı başında gerçekleştirilen darbe girişimi bastırılmış, darbeye teşebbüs eden Bob Denard ve ona bağlı askerler yakalanarak yargılanmışlardır. 26 Ağustos 1977 kabul edilen yeni anayasa ile devlet başkanı Kérékou iktidarını güçlendirerek 1979, 1984 ve 1989 yılında gerçekleştirilen devlet başkanlığı seçimlerini formalite seçimlerine dönüştürmüş, tüm bu seçimleri kazanarak görevine devam etmiştir. [[Dosya:Yayi Boni.jpg|küçükresim|sağ|upright=0.68|Thomas Yayi Boni - 2006-2016 Benin devlet başkanı]] Özellikle 1980'li yıllardan itibaren Sovyetler Birliği'nin üçüncü dünya ülkelerinde yer alan müttefikleri ile olan ilişkilerini azaltması ile Benin'in de içerisinde olduğu ülkeler için sıkıntılı bir sürecin yaşanmasına neden olmuştur. Doğu Bloku'nun dağılması ile birlikte Kérékou yeni bir düzen arayışı içerisine girmiş, bu doğrultuda 1991 yılı sonuna kadar çok partili siyasi hayata geçişi gerçekleştirmiştir. Ülke içerisinde yaşanan olumsuz ekonomik veriler ile birlikte toplum içerisinde yaşanan huzursuzluklar gösterilere neden olmuş, olaylar neticesinde 1989 yılı sonunda ulusal konferans toplanmıştır. 9 Mart 1990 yılında eski devlet başkanları Maga, Ahomadegbé-Tomêtin, Congacou ve Zinsou'nun da dahil olduğu ve Haut Conseil pour la République (Türkçe: Cumhuriyet Yüksek Kurulu) olarak adlandırılan kurul geçici hükûmetin kurulmasını sağlamış, geçici başkan olarak da eski Dünya Bankası başkanlarından Nicéphore Dieudonné Soglo başbakan olarak atanmıştır. 1991 yılında gerçekleştirilen seçimlerde Soglo, Kérékou'ya karşı kazanarak resmen görevine başlamıştır. 1996 yılında gerçekleştirilen seçimlere 80 siyasi parti katılmış, bu seçimlerde Kérékou oyların %52,49'unu alarak yeniden devlet başkanı seçilmiştir. 2001 ve 2003 yılında gerçekleştirilen seçimleri de kazanan Kérékou, 2006 yılında yapılan seçimlere yasa gereği katılamadığı için görevi devretmiştir. 2006 yılında yapılan seçimleri kazanan Thomas Yayi Boni bu görevi on yıl boyunca sürdürmüştür. Mart 2016 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde katılım hakkı bulunmayan Boni haricinde katılan adaylar arasında gerçekleştirilen seçimlerde Patrice Talon ikinci turda Haziran 2015'ten bu yana Benin başbakanı olarak görev yapan Lionel Zinsou'ye karşı başarı ile ayrılarak Nisan 2016 itibarıyla Benin devlet başkanı olmuştur. Siyaset Benin ulusal meclisi 83 sandalyeye sahip olup, milletvekili seçimleri her dört yılda bir gerçekleştirilmektedir. Bağımsızlığın kazanıldığı 1961 yılından 1963 yılına kadar Dahomey'in tek partisi Rassemblement Démocratique du Dahomé konumunda iken, komünist rejim ile tek parti döneminin yaşandığı 1975 ile 1990 yılları arasında Parti de la Révolution Populaire du Benin ülkenin tek partisi statüsündeydi. Günümüzde Benin'de çok partili siyasi hayat yaşanmakta olup, mecliste birden fazla parti temsil edilmektedir. Ülkenin güncel olarak devlet başkanlığı görevini yürüten Thomas Yayi Boni 2006 yılında bu yana bu görevde bulunmaktadır. Devlet başkanlığı seçimleri her beş yılda bir gerçekleştirilmektedir. İdari yapılanma Benin idari açıdan 12 bölgeye ayrılmış konumda olup, bölgelerin altı tanesi (*' ile işaretlenmiştir) 1999 yılında gerçekleştirilen yeni düzenleme ile oluşturulmuştur. Benin bölgeleri şu şekildedir: Yeni oluşturulan bölgelerin merkez şehirleri her ne kadar resmi olarak bölgenin başkenti olarak açıklanmamış olsa da, şehirler tüm başkent özelliklerini taşımaktadır. Ülkenin on iki bölgesi kendi içerisinde 77 komüne ayrılmış konumdadır. Şehir Ülke içerisinde kalabalığın en yoğun olduğu şehir Cotonou'dur. Benin'in başkenti konumunda olan Porto-Novo ülkenin en büyük üçüncü şehridir. Ülke nüfusunun %33'ü bu bölgelerde yaşamaktadır. Ülke içerisinde 2013 resmi nüfus verilerine göre en kalabalık beş şehir şu şekilde sıralanmaktadır: Cotonou (678.874), Djougou (266 522), Porto-Novo (263.616), Parakou (254.254), Banikoara (248 621) Ulaşım Ulusal yollar Benin genelinde var olan ulusal yolların listesi şu şekildedir: Uluslararası yollar Benin'den geçen ve diğer ülkeler ile bağlantıyı sağlayan uluslararası yollar şu şekildedir: Ekonomi Benin'nin ticari imkânları günümüzde tam olarak kullanılabilmiş konumda değildir. Ülkenin sahip olduğu yüksek dış borç uluslararası kalkınma programlarına katılımını engellemektedir. Ülke ekonomisinin en önemli parçasını tarımsal faaliyetler oluşturmaktadır. Ülke nüfusunun %90'ını direkt ya da dolaylı olarak etkileyen tarımsal faaliyetler Benin için önem arz etmektedir. Kahve, hurma, yer fıstığı, tütün, fasulye, biber, patates ekilen ve yetiştirilen en önemli tarım ürünlerin oluşturmaktadır. Bunun haricinde belli bölgelerde hindistan cevizi de işlenmektedir. Benin genelinde gerçekleştirilen hayvancılık ticari amaçlardan ziyade kişilerin toplum içerisindeki konumunu belirlemek için yapılmaktadır. İhracat Ülkenin 2012 verilerine göre ihracat yaptığı ilk beş ülke şu şekildedir: Çin 25.4% Hindistan 24.6% Lübnan 15.6% Nijer 4.8% Nijerya 4.2% İthalat Ülkenin 2012 verilerine göre ithalat yaptığı ilk beş ülke şu şekildedir: Çin 37.2% ABD 8.9% Hindistan 6.7% Fransa 5.6% Malezya 5.3% Spor Ülke genelinde yaygın olarak sevilen spor türü futboldur. Ülkeyi Benin millî futbol takımı temsil etmektedir. Ülke millî takımı kurulduğu günden bu yana hiçbir uluslararası turnuvalarda başarılı olamamıştır. Benin Futbol Federasyonu tarafından yönetilen Benin futbolu, isim değişikliği yaşamadan önce Dahomey millî futbol takımı olarak bilinmekteydi. Kültür Ülke genelinde Akan ön isimleri olarak adlandırılan isimler doğan çocuklara verilmektedir. Buna göre doğduğu günün Aka-Gününde karşılığı olan isme yakın bir isim çocuklara verilmektedir. Benin'de kız çocuklarının sünnet edilmesi kültürü yaygın olarak kullanılmaktadır. Benin 9 Nisan 2005 tarihinde Afrika kıtası ülkeleri içerisinde kız çocuklarının sünnet edilmesini resmi olarak yasaklayan ilk ülke olarak tarihe geçmiştir. Edebiyat Benin edebiyatı, Fransızcanın hakim olmadığı dönemlerden çok önce de güçlü bir sözlü geleneğe sahip konumdaydı. Benin'in ilke edebi eseri 1929 yılında Felix Couchoro tarafından yazılan L'Esclave olmuştur. Benin'in önemli yazarları şunlardır: Olympe Bhêly-Quénum Jean Pliya Colette Senami Agossou Houeto Florent Couao-Zotti Richard Dogbeh Adelaide Fassinou Paulin J. Hountondji Paulin Joachim José Pliva Kaynakça Dış bağlantılar Benin devlet başkanlığı resmi sitesi Benin tarihi (Fransızca)

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

(Almanca)

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

(İngilizce) Benin hakkında bilgiler (İngilizce) Benin tarihi kronolojisi (İngilizce) Benin fotoğrafları Benin bankaları hakkında bilgiler

Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için Giriş yap veya üye ol.

Benin ekonomisi Ayna Programı Benin İzlenimleri-1 Ayna Programı Benin İzlenimleri-2 Kategori:Uluslararası Frankofoni Örgütü üyesi ülkeler Kategori:Batı Afrika ülkeleri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Benin

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi