Birinci Göktürk-Sasani Savaşı

[bullvar_katip]

Birinci Göktürk-Sasani Savaşı, Batı Göktürk Kağanlığı ile Sasaniler arasında 588-89 yılları arasında yapılmış savaştır. Savaş 587/588 kışında Batı Göktürkler'e karşı sefere çıkan Baga Kağan, Batı Göktürkler tarafından alnından bir okla vurularak öldürüldü. Aynı zamanda Tardu Kağan, oğlu Yang-su Tegin'i 12 bin askerle Sasaniler üzerine gönderdi. Sınırları tutan 70 bin kişilik Pers ordusu, Türklerin geldiğini duyunca kaçmıştı. Dolayısıyla Türkler, çok bir direnişle karşılaşmadan Herat ve Badgis'e kadar olan Sasani topraklarını kolayca ele geçirdiler. Bundan sonra ise Göktürkler ve Sasaniler barış için görüşmeye başlamış, ancak Sasaniler müzakereler devam ederken Ermenistan genel valiliğini yapan Mihran ailesinden Behram Çubin önderliğindeki 12 bin kişilik Sasani ordusu yola çıkarılmıştı. Bu harekete çok sinirlenen Yang-su Tegin, yanına 12 bin atlısını da alarak Sasanilere karşı hücuma geçtiyse de, Behram Çubin arkadan gelerek Türk ordusunu dar bir alan olan Baroron geçidinde kuşattı. Savaş alanı 12 km. olduğundan zaten çok tecrübeli olmayan Türk ordusunun hareket serbestisi de kalmamıştı. Her taraf dağlarla çevriliydi ve dardı, iki tarafın da kaçacak yeri yoktu. Türk ordusundaki kişilerin daha savaş başlamadan ölüme hazır olduğunu haykırması, Sasani ordusunda bir panik havası yaşanmasına neden olduysa da Behram, tam zamanında müdahale ederek bir bozgunu önledi. Sasani ordusunun psikolojik bozgunluğunun kaybolmaya başladığını gören Yang-su Tegin, sol cenahı bozulmuş olan İran ordusuna karşı tüm gücüyle bir süvari hücumu başlattı. Türkler'in saldırısı öylesine şiddetliydi ki, Behram dahi kaçmayı düşündü. Firdevsî, Behram'ın kaçmaya çalışmasının gerçek bir firar denemesi olduğunu kaydeder. Behram kaçmaya çalışsa da Herat vadisi sadece Türkler için değil, Sasaniler için dahi bir kapan gibiydi. Bundan sonra Behram, elit askerleri de dahil olmak üzere tüm gücüyle karşı saldırıya geçti. Neticede Behram'ın karşı saldırısı zor da olsa başarılı oldu, Yang-su Tegin savaşta Behram'ın attığı bir okla öldürülünce Türkler'in düzeni bozuldu ve artık yenilgi kaçınılmazdı. Nihayetinde Sasaniler çok zorlu da olsa bir zafer kazandılar ancak savaş bitmemişti. Yel Tegin sürekli Behram'ın ordusuna karşı vurkaç yapıyordu, hatta bir defasında az kalsın Behram'ı ele geçiriyordu. Behram Yel Tegin'den çekiniyordu ve onunla savaşmak istemiyordu. Bu yüzden de Behram, Yel Tegin'e bir mektup göndererek: "Şüphesiz, sizin Hakanlılar (yani Eftalit'ler) ile yakınlığınız vardır. Siz, hükümdarımız Firuz'u öldürünce, kan davasında bulunmamış, barış yapmayı tercih etmiştik. Şimdi siz de bizim daha önce yaptığımız gibi yapın." dedi. Ancak yine de iki tarafın karşı karşıya gelmesi kaçınılmazdı, Yel Tegin bir gece çarpışmasında mağlup oldu ve Paykend kalesine sığındı. Fakat Behram burayı da kuşatınca teslim oldu ve Sasani şahı Hürmizd, onu nezaketle karşıladı. Sonuç olarak Yel Tegin teslim olsa da barış anlaşması karşılığıyla serbest bırakıldı ve ülkesine döndü, barış anlaşması neticesinde iki ülke 603 yılına kadar birbirine saldırmadı. Ordu Sayıları Yang-su Tegin'in ordusu, Taberi'ye göre 300 bin, Firdevsî'ye göre 400 bindi. Ancak bu sayılar çok abartılıdır. Göktürkler, Mukan Kağan döneminde dahi 400 bin kişilik bir orduya sahip olamamıştır ve bölünmüş bir kağanlığın tek kanadı da 400 bin kişilik bir ordu çıkaramaz. Türk ordu kültüründe her askere en az 3 at düşerdi ve bu durumda Türkler'in 1.200.000 ata sahip olması gerekir ki böyle bir sürüyü besleyecek bir mera İran'da bulunmaz. Bulunuyorsa bile birkaç saatte tükenirdi. Ayrıca her savaşçının atlarına bakmak için bir de ispir bulunurdu ki, bu durumda 40 bin de ispir gerekirdi. Ancak 440 bin kişilik bir ordunun sürek avıyla iaşesini temin etmek mümkün değildir. Ayrıca savaş alanı 12 km. genişliğe sahip olduğundan, bu kadar büyük bir ordu buraya sığamazdı. Dolayısıyla Baroron Vadisi yakınlarında Türk ve Pers ordusu birbirine denkti.sol|küçükresim|Behrâm-ı Çûbîn ve Baga Kağan (İran'da Sava Şah olarak bilinir) arasında çatışma Ayrıca bakınız İkinci Göktürk-Sasani Savaşı Üçüncü Göktürk-Sasani Savaşı Dipnotlar Kaynakça Kaveh Farroukh, Sassanian Elite Cavalry AD 224-642 Timur, Tüzükât-ı Timur Kategori:Sasani İmparatorluğu'nun savaşları Kategori:Göktürkler Kategori:588 Kategori:580'lerde çatışmalar Kategori:Göktürklerin askeri tarihi