Bleda (/ˈblɛdə, ˈbleɪdə/) Hunların bir hükümdarıydı ve Hun hükümdarı Attila'nın kardeşiydi. Rua'nın yeğenleri olarak, Attila ve büyük kardeşi Bleda tahta geçti. Bleda'nın saltanatı, ölümüne kadar geçen on bir yıl sürdü. Jordanes'in spekülasyonlarına göre Attila, av gezisi sırasında onu öldürdü, ancak tam olarak nasıl öldüğü bilinmemektedir. Bleda hakkında bilinen nadir şeylerden biri, 441 yılındaki büyük Hun seferinden sonra, Zerco adında bir Berberi cüce edinmesidir. Bleda, Zerco'ya çok eğlenir ve hatta cüce için bir zırh takımı yapar, böylece Zerco onunla sefere katılabilir. Etimoloji Yunan kaynaklarında "Βλήδας" ve "Βλέδας" (Bledas) olarak geçen bir isim bulunmaktadır. Chronicon Paschale ise "Βλίδας" (Bildas) şeklinde bahseder. Latincede ise "Bleda" olarak geçer. Otto Maenchen-Helfen, isminin Germen veya Germenleşmiş kökenli olduğunu düşünerek, Bladardus, Blatgildus, Blatgisus gibi isimlerin kısaltması olduğunu belirtmiştir. Denis Sinor ise ismin ünsüz kümesiyle başladığını ve bu nedenle Altay kökenli olamayacağını düşünmektedir. 455 yılında, Aryan piskopos Bleda'nın Genseric ve Vandallar ile birlikte kaydedildiği ve Totila'nın generali olan başka bir kişinin de aynı isme sahip olduğu belirtilmiştir. Omeljan Pritsak, Bleda isminin kökeninin Ogur-Bulgar dilinde tipik bir ünlü metatezi olan bli- kökünden geldiğin i düşünerek, esasen Eski Türkçe "bilmek" anlamına gelen *bil-'den evrimleştiğini belirtmiştir. Buna göre, Hunca *bildä > blidä aslında Eski Türkçe bilgä (bilge, hükümdar) anlamına gelmektedir. Bleda ve Attila'nın hükümdarlığı 432 yılına gelindiğinde, Hunlar Rua'nın liderliği altında birleşti, 434 yılında Rua'nın ölümü, yeğenleri Attila ve Bleda'ya (erkek kardeşi Muncuk'un oğulları) birleşik Hun kabileleri üzerinde kontrol sağladı. Tahta çıktıkları dönemde, Hunlar, Bizans imparatoru II. Theodosisus'un elçileriyle Roma İmparatorluğu'na sığınmış olan birkaç isyankar kabileyi geri verme konusunda pazarlık yapıyorlardı. İzleyen yıl, Attila ve Bleda Margus'ta (günümüzde Pasarofça) imparatorluk heyetiyle buluştu ve Hun usulüne göre at üstünde oturarak başarılı bir antlaşma müzakere etti: Romalılar, sadece kaçan kabileleri (Vandal karşıtlarını memnuniyetle karşılayan) geri vermekle kalmayıp, önceki 300-350 Roma libre (yaklaşık 102-119 kg) altın vergilerini iki katına çıkarmayı, Hun tüccarlarına pazarlarını açmayı ve Hunlar tarafından esir alınan her Romalı için sekiz solidi fidye ödemeyi kabul etti. Hunlar, antlaşmadan memnun olarak imparatorluktan ayrıldı ve kendi topraklarına döndü, muhtemelen imparatorluklarını sağlamlaştırmak ve güçlendirmek amacıyla. Theodosius bu fırsatı kullanarak Konstantinopolis'in surlarını güçlendirdi, şehrin ilk deniz duvarını inşa etti ve Tuna boyunca sınır savunmalarını güçlendirdi. Sonraki beş yıl boyunca, Hunlar Pers İmparatorluğu'nu istila etmeye çalışırken Roma İmparatorluğu'nun gözünden uzak kaldılar. Ermenistan'da alınan ezici bir yenilgi, bu girişimi terk etmelerine ve dikkatlerini tekrar Avrupa'ya yönlendirmelerine sebep oldu. 440 yılında, Roma İmparatorluğu sınırlarında yeniden ortaya çıktılar ve antlaşma gereği kurulan Tuna'nın kuzey kıyısındaki pazarda tüccarları hedef aldılar. Attila ve Bleda, Romalıların antlaşma yükümlülüklerini yerine getirmediğini ve Marcus Piskoposu'nun Tuna'yı geçerek kraliyet Hun mezarlarını yağmalayıp kirlettiğini iddia ederek yeni bir savaş tehdidinde bulundular. Tuna'yı geçtiler ve Priscus'a göre Illyria'da bulunan, Mezya'nın şehri olan Viminacium (günümüzde Kostolac) dahil olmak üzere, nehir üzerindeki Illyria şehirlerini ve kalelerini harap ettiler. İlerleyişleri Margus'ta başladı, çünkü Romalılar suçlu piskoposu teslim etmeyi görüşürken, gizlice Hunlara kaçarak şehri onlara ihanet etti. Theodosius, 440 yılında Vandalların Kartaca'yı ele geçirmesi ve 441 yılında Sasani imparatoru II. Yezdigirid'in Ermenistan'a invazyonu karşısında nehrin savunmalarını kaldırmıştı. Bu durum, Attila ve Bleda'nın Illyria üzerinden Balkanlar'a açık bir yol bulmalarına olanak sağladı ve 441 yılında bu bölgeyi istila ettiler. Hun ordusu, Margus ve Viminacium'u yağmaladıktan sonra Singidunum (günümüz Belgrad) ve Sirmium'u (günümüz Sremska Mitrovica) ele geçirdi. 442 yılında bir mola dönemi yaşandı ve bu süre zarfında Theodosius, Kuzey Afrika'dan askerlerini geri çağırdı ve Hunlara karşı operasyonları finanse etmek için büyük miktarda yeni sikke basımı emri verdi. Bu hazırlıkları yaptıktan sonra, Hun karılının taleplerini reddetmeyi güvenli bir adım olarak düşündü. Attila ve Bleda, 443 yılında seferlerini yeniden başlatarak cevap verdiler. Tuna boyunca ilerleyerek Ratiaria'nın askeri merkezlerini ele geçirdiler ve kuşatma makineleriyle (Hunların yeni askeri yetenekleri) Naissus'u (günümüz Niş) başarıyla kuşattılar. Ardından nişana boyunca ilerleyerek Serdica (günümüz Sofya), Philippopolis (günümüz Plovdiv) ve Arcadiopolis (günümüz Lüleburgaz) şehirlerini ele geçirdiler. Konstantinopolis dışında Roma birliğini karşılaştılar ve yok ettiler, ancak şehrin devasa duvarlarını yıkabilecek kuşatma ekipmanlarının eksikliği nedeniyle durduruldular. Theodosius, mağlubiyeti kabul etti ve saray görevlisi Anatolios'u barış şartlarını müzakere etmek üzere gönderdi. Bu şartlar, önceki antlaşmadan daha sertti: İmparator, istilanın antlaşma şartlarına uymaması nedeniyle ceza olarak 6.000 Roma libre (yaklaşık 2.040 kg) altını teslim etmeyi kabul etti; yıllık ödenek üç kat artırıldı ve 2.100 Roma libre (yaklaşık 714 kg) altına yükseldi; her bir Roma esiri için fidye miktarı on iki solidiye çıktı. Talepleri bir süre karşılandıktan sonra, Hun kralları imparatorlukların iç kısımlarına çekildiler. Jordanes'e göre (Priscus'un anlatımını takiben), Hunlar'ın Bizans'tan çekilmesini takip eden barış döneminde (muhtemelen 445 civarında), Bleda öldü (klasik kaynaklara göre kardeşi tarafından öldürüldü) ve Attila tahtı ele geçirdi. Birkaç kaynak, Bleda'nın önce Attila'yı öldürmeye çalıştığını, buna karşılık Attila'nın misilleme yaptığını belirtmektedir. Miras Bleda, Macar edebiyatında Buda olarak bilinir. Orta çağ kaynaklarına göre, Macaristan Krallığı'nın tarihi başkenti olan Buda'nın adı, Hun hükümdarı Attila'nın kardeşi Bleda'nın adından türetilmiştir. Macaristan'ın başkenti olan Budapeşte'nin adı da onun adından gelir. Attila Pannonia'daki Sicambria şehrine gitti ve kardeşi Buda'yı öldürdü, cesedini de Tuna'ya attı. Çünkü Attila batıda iken, kardeşi hükümdarlık sınırlarını aşmıştı ve Sicambria'yı kendi adı Buda'nın Kalesi olarak adlandırdı. Kral Attila, Hunları ve diğer halkları o şehri Buda'nın Kalesi olarak adlandırmamaları konusunda yasaklamasına rağmen, kendisi ona Attila'nın Başkenti adını verdi, ancak yasağın korkutan Almanlar şehri Eccylburg olarak adlandırdı, ki bu Attila Kalesi anlamına gelir. Bununla birlikte, Macarlar yasağı umursamadı ve şehre Óbuda [Eski Buda] adını verdi ve bugüne kadar bu şekilde adlandırdılar. — Mark of Kalt: Chronicon Pictum Skithyalılar kesinlikle eski bir halktır ve Skithya'nın gücü, yukarıda belirtildiği gibi doğuda yatar. Ve Skithya'nın ilk kralı Jafet'in oğlu Magog'dur ve halkı Kral Magog'tan sonra Magyarlar [Macarlar] olarak adlandırılmıştır. Kral Magog'un soylu soyundan, en ünlü ve güçlü Kral Attila doğmuştur. O, M.S. 451 yılında, Scythia'dan inerek muazzam bir güçle Pannonia'ya girmiş, Roma'yı kaçırmış, krallığı ele geçirmiş ve sıcak kaynakların üzerinde Tuna'nın yanında kendisi için bir kraliyet ikameti yapmıştır. Orada bulunan tüm eski binaların onarılarak dairesel ve çok güçlü bir duvarla çevrildiğini emretti ve Macarca'da şimdi Budavár [Buda Kalesi], Almanca'da ise Etzelburg [Attila Kalesi] olarak adlandırılmaktadır. — Anonymus: Gesta Hungarorum Canlandırmalar Ettore Manni, 1954 yılındaki Anthony Quinn filmi olan "The Sign of the Pagan"da Bleda'yı canlandırdı. Leo Gordon ise aynı yıl içinde "Sign of the Pagan"da Bleda rolünü üstlendi. İskoç oyuncu Tommy Flanagan, Gerard Butler'la birlikte 2001 yapımı "Attila" mini dizisinde Bleda'yı canlandırdı. Kaynakça
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
Pritsak 1982, s..443. Sinor 1990, s. 202. Hughes, lan (2019). Attila the Hun Arch-Enemy of Rome . Pen & Sword Books. ISBN . 30 Kasım 2022. Maenchen-Helfen, Otto J. (1973). The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. University of California Press. Hatice Aydın, Theophanes Confessor'ün kroniğinde Türkler 284-813, 2021. ISBN 9786257631198 Kategori:Tarihteki Türk liderler Kategori:390 doğumlular Kategori:445 yılında ölenler Kategori:5. yüzyıl liderleri Kategori:Avrupa Hun İmparatorluğu Kategori:Suikast sonucu ölen hükümdarlar