Bolu (il)

[bullvar_katip]

Bolu, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan bir il. Bolu ilinin nüfusu 314.802'dir. Bu nüfusun %74,4'ü şehirlerde yaşamaktadır (2020 sonu). İlin yüzölçümü 8.313 km'dir. İldekm'ye 38 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkez'se 132’dir.) İlde yıllık nüfus %0,42 oranında azalmıştır. İl merkezinin denizden yüksekliği 741 m.'dir. 2020 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İ ilçe, 12 belediye, bu belediyelerde 93 mahalle ve ayrıca 487 köyü vardır. Tarihçe Bolu yöresine ilk yerleşenlerin Bebrikler olduğu sanılmaktadır. Bebrikya adıyla anıldığı sanılan bu yöreye MÖ 8. yüzyıl sonra batıdan gelen Bithynialılar yerleşti. Daha sonra Bithynia olarak adlandırılan bu topraklardaki başlıca yerleşme yerleri Kienos (daha sonra Prusias, bugün Konuralp) ile Bithynion (bugünkü Bolu)’du. İskender’in ölümünü izleyen dönemde Bolu yöresinde bağımsız Bitinya Krallığı kuruldu. Roma döneminde Bithynium olarak anılan kente İmparator Claudius’un hüküm sürdüğü yıllarda Claudiopolis adı verildi. M.S. 12. yüzyıl başlarında İmparator Hadrianus’un sevgilisi Antinoos’un doğum yeri olması nedeniyle önem kazanan kent daha sonra Hadrionapolis olarak adlandırılmaya başlandı. Bir piskoposluk merkezi olan ve Bizans döneminde Polis denen kenti, 11. yüzyılda yöreye gelmeye başlayan Türkmenler Bolu olarak adlandırdılar. Roma döneminde önemi artan Bithynia, Bizans yönetimi altındayken elverişli doğal konumu sayesinde 7. ve 9. yüzyıllardaki Arap akınlarından etkilenmedi. 11. yy’dan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324-1692 dönemine Bolu'yu yöneten sancak beyleri arasında Konur Alp, Gündüz Alp, I. Süleyman (Kanuni) ve Zor Mustafa Paşa dikkat çeker. Bu dönemde, bir ara İsfendiyaroğulları’nın istila ettiği Bolu, 1692'de sancak beyleri yerine atanan Voyvodalarca yönetildi. 1811'de II. Mahmud voyvodalığı kaldırınca, Bolu-Viranşehir adıyla yeniden sancak oldu. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Bolu Sancağı Kastamonu Vilayeti'ne bağlandı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Bolu Kastamonu’ya bağlı olduğundan, ilk Bolu Mebusları Kastamonu mebusları arasında yer almıştır. II. Meşrutiyetten (1908) Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923’te Vilayet haline getirildi. Bolu’nun son Mutasarrıfı Ahmet Fahrettin Bey, Bolu’nun ilk valisi oldu. Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır. Coğrafya küçükresim|Bolu yaylalarından bir görünüm Türkiye yüzölçümünün %1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.276km2 (827.600 Ha.) yüzölçümü ile Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde yer alır. İl arazisinin yaklaşık %18’ini tarım alanlar oluşturmaktadır. Orman alanları ise %59’luk bir oran ile Türkiye ormanları içinde %2,55’lik paya sahiptir. Çayır ve meraların kapladığı alan yaklaşık %15’tir. Geriye kalan %8 dolayında alan ise tarım dışı alanlardır. Ortalama rakım 1000 m, merkez ilçe rakımı ise 725 m civarındadır. Matematiksel konum açısından 30 derece 32 dakika - 32 derece 36 dakika doğu boylamları ile 40 derece 06 dakika - 41 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasındadır. Bolu, Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasındaki geçiş alanında bulunur. Karadeniz kıyısındaki ilçelerde Karadeniz ikliminin özellikleri ağır basarken; iç bölgelere gidildikçe, kıyıya paralel uzanan dağların Karadeniz üzerinden gelen nemli havanın önünü kesmesiyle iklim karasallaşır. Seben, Mudurnu ve Kıbrısçık, Gerede'nin en güneyi ve Dörtdivan'ın güneyinde karasal iklim özellikleri ağır basmaktadır. Bolu, iklimlerin kesiştiği bir il olmasından ötürü çok çeşitli flora ve fauna özelliklerine sahiptir. Kıyılardaki otsu bitkiler yıl boyu yeşil kalırken; karasal iklimin görüldüğü güney kesimlerde yaz kuraklığı ile sararırlar. Orman oranı açısından en zengin illerimizden biridir. Karadeniz iklimin görüldüğü kıyı bölgelerde kayın ve meşe, yüksek yerlerde göknar ve sarıçam türleri ağır basmaktayken; karasal olan iç bölgelerde antropojen bozkırlar görülür. Karasal yerlerdeki yüksek dağlarda yer yer karaçam ve meşe topluluklarına rastlanmaktadır. Bolu İl Merkezine göre; Dörtdivan, Yeniçağa ve Gerede İlçeleri doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Göynük ve Mudurnu İlçeleri güneybatıda, Seben ve Kıbrıscık İlçeleri ise güneyde yer almaktadır. Bolu’nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır. İl sınır uzunluğu 621,4km.dir. Düzce’nin 584 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile (09.12.1999 tarih ve 23901 sayılı R.G.) il olarak ayrılmasıyla, Bolu’nun denizle bağlantısı kalmamıştır. Yönetim İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar. İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23) İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer. Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur. Bolu Valisi, 1973-Sürmene doğumlu Erkan Kılıç’dır. 12.5.2022/209 sayılı kararla Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdür Vekili iken atanmıştır. Bolu Belediye Başkanı, 1973-Bolu doğumlu Tanju Özcan(CHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %52,71 oy oranıyla seçilmiştir. Bolu Belediye Başkanı seçilen Tanju Özcan, 2018 yılında seçildiği 27. dönem Bolu milletvekilliğinden istifa etmiştir. 2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bolu İl Genel Meclisi üye sayısı, 16 AK PARTİ, 5 CHP ve 2 MHP olmak üzere 23’dür. Bolu Belediye meclisi ise 18 CHP ve 13 AK PARTİ olmak üzere 31 üyeden oluşur. 2018 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bolu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki üye sayısı 3'tür: AKP ( Arzu Aydın ve Fehmi Küpçü) ve CHP (Tanju Özcan-Bolu Belediye Başkanı seçilip, milletvekilliğinden istifa etmiştir.) Nüfus Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2023 verileri ) Bolu ili nüfusu: 320.824'dir. Bu nüfusun %75,42'si şehirlerde yaşamaktadır (2022 sonu). İlin yüzölçümü 8.313 kmdir. İlde km'ye 39 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 136’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 0,25olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Gerede (% 1,25)- Kıbrıscık (% -6,02) 06 Şubat 2023 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 93 mahalle ve ayrıca 487 köy vardır. İlin yıllara göre nüfusları Konum Özel Gün ve Etkinlikler İzzet Baysal Şükran Günleri Bolu Valiliği, Bolu Belediye Başkanlığı ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi işbirliği ile, çeşitli sivil toplum örgütlerinin de katılımıyla, her yıl Mayıs ayının 2. haftasında düzenlenen ve bir hafta devam eden günlerdir. Boluluların "Bolu'nun Babası" lütfuna mazhar olmuş Merhum İzzet Baysal, bu günlerde düzenlenen çeşitli sanatsal ve kültürel etkinliklerle anılır. Aşçılık ve Turizm Festivali Bolu'nun Mengen ilçesinde, her yıl Haziran ayında düzenlenmektedir. Türkiye'de tek aşçılık okulunun bulunduğu yer olan Mengen'de düzenlenen festivalde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Köroğlu Yayla Şenlikleri Dörtdivan'a bağlı Köroğlu Yaylası'nda her yıl Temmuz ayı içinde düzenlenmekte; halk oyunları gösterileri, yarışmalar, güreş müsabakaları, konserler gibi çeşitli etkinlikler yapılmaktadır. Atatürk'ün Bolu'ya Gelişi Atatürk'ün Bolu'ya geliş tarihi olan 17 Temmuz 1934 yılından beri her yıl aynı gün düzenlenmektedir. Atatürk'ün Bolu'ya gelişi, çeşitli sanatsal, kültürel ve sportif etkinliklerle kutlanmaktadır. Etkinlik ve Günlerin Takvimi İzzet Baysal Günleri: Mayıs ayı 2. haftası (Bolu) Akşemsettin Anma Günü: Mayıs ayı son Pazar günü (Göynük) Babahızır Anma Günü: Haziran ayı son Pazar günü (Mengen) Şair Dertli Anma Günü: Temmuz ayı içinde (Yeniçağa) Şeyh-ül Ümran Günü: Temmuz ayı 1. Pazar günü (Mudurnu) Tekke Ümmi Kemal Günü: Temmuz ayı ilk Cuma günü (Bolu) Hayrettin-i Tokadi Günü: Temmuz ayı 3. Pazar günü (Bolu) Atatürk’ün Bolu’ya Gelişi: 17 Temmuz (Bolu) Ahilik Kültür Haftası: Ekim Ayı 2. haftası (Mudurnu) Festival ve Şenlikler Karagöl Şenlikleri: Haziran ayı içinde (Kıbrıscık) İpekyolu Kültür Festivali: Haziran ayı içinde (Mudurnu) Aşçılık ve Turizm Festivali: Haziran ayı 3. hafta sonu (Mengen) Dörtdivan Şenlikleri: Temmuz ayı içinde (Dörtdivan) Sarıalan Yayla Şenliği: Temmuz ayı 2. hafta sonu (Bolu) Yamaç Paraşütü Festivali: Temmuz ayı 3. hafta sonu (Abant/Mudurnu) Esentepe Yağlı Güreşleri: Temmuz ayı içinde (Gerede) Elma Festivali: Ekim ayı ilk haftası (Seben) Bolu Beyaz Et Festivali: Temmuz Ayı içinde (Bolu) Marka Şehir Bolu ve Uluslararası Köroğlu Festivali Eylül-Ekim (Bolu) Bunlar dışında Bolu merkez ve ilçelerindeki yaylaların hemen hemen hepsi, yaz aylarında kendi yaylalarında yayla bayramları düzenlemektedir. Panayırlar Bolu'da, Temmuz-Ağustos ayları içinde yaklaşık 1 ay boyunca devam eden panayır düzenlenmekte iken, depremden sonra panayır kaldırılmış, sadece lunapark eğlencesi devam etmektedir. Bazı ilçelerde de her yıl düzenli olarak panayırlar açılmaktadır. Bolu'nun olduğu kadar Türkiye'nin de en ünlü panayırları arasında yer alan Gerede Panayırı bunların en önemlisidir. Gerede Panayırı her yıl Eylül ayının üçüncü cuma günü başlamaktadır. [[Dosya:Bolu-08523 nevit.jpg|Sisli bir günün sabahı, Bolu kırsalından bir kare.|küçükresim|upright=1.14]] Spor 2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Boluspor, 1.Ligde 9. olmuştur. BAL 'daki takımı Yeniçağaspor küme düşmüştür. Voleybol Kadınlar liglerinde 2 takımı ligde kalmıştır. Basketbol erkeler 2.ligde Boluspor 5. olmuştur. Hentbol erkeler 1.liginde Seben Gençlik 5.olurken, kadın 1.ligindeki Bolu Belediyespor küme düşmüştür. Futbol Türkiye Kupası 'nda, Yeniçağaspor 1.turda elenirken, Boluspor, son 16 turunda Galatasaray 'a elenmiştir. Hentbol Türkiye Kupası'nda Seben Gençlik Spor, 2.tur grubunda elenmiştir. Bolu'nu önemli spor tesisleri: Bolu Atatürk Stadyumu (8.881), Merkez Karaçayır Spor Salonu (3.000), Karaçayır Kapalı Yüzme Havuzu-y.olimpik (250) ve Kartalkaya, Dorukkaya, Esentepe Aykut Kayak merkezleri. Bolu'da Yerel Medya Bolu Yerel TV Kanalları Köroğlu TV Bolu Yerel Radyo Kanalları Yankı FM (91.0) Kartal FM (93.7) Bolu FM (95.7) Radyo Şafak (96.5) Bolu Polis Radyosu (97.1) Gerede FM (92.3) Bolu Yerel Gazeteleri Bolu Gazetesi Bolu Köroğlu Gazetesi Bolu Express Gazetesi Bolu Haber Gazetesi Bolu Şampiyon Gazetesi Bolu Gündem Gazetesi Bolu Olay Gazetesi Bolu Takip Gazetesi Bolunun Sesi Gazetesi Bizim Bolu Gazetesi Boluda Yeni Hayat Gazetesi Gerede Haber Gazetesi Gerede MedyaTakip Gazetesi Geredemiz Gazetesi Gerede Hayat Gazetesi Gerede Gazetesi (Mercan Medya) Yeni Ufuk Gazetesi Üniversitenin Sesi Gazetesi Mudurnu Haber Gazetesi Ayrıca bakınız Bolu ilindeki yerleşim yerleri listesi Kaynakça Dış bağlantılar Bolu Valiliği Bolu Belediyesi