Bosna Sancağı

[bullvar_katip]

Bosna Sancağı , Osmanlı İmparatorluğu'nun bir sancağı. 1463 yılında Rumeli Eyaleti'ne bağlı olarak kurulan sancak, 1580 yılında Bosna Eyaleti'ne bağlandı ve bu eyaletin merkez sancağı oldu. 1864 yılında eyaletlerin kaldırılmasının ardından oluşturulan Bosna Vilayeti'nin bir sancağı oldu. 1908 yılında ise vilayetin Osmanlı yönetiminden çıkıp, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimine girmesiyle birlikte sancak da ortadan kalktı. Tarihi Osmanlı Padişahı II. Mehmed'in 1463 yılının mayıs ile temmuz ayları arasında yaptığı sefer sonrasında Bosna, Osmanlı topraklarına katıldı. Bu fethin hemen sonrasında, Rumeli Eyaleti'ne bağlı Bosna Sancağı kuruldu. Derviş Ahmet Aşıki ve Neşrî'ye göre ilk Bosna sancak beyi, bundan önce Semendire Sancak Beyi olan Minnetoğlu Mehmed Bey idi. Sancak beyinin ilk ikâmet yeri 1463 sonbaharına kadar Yayçe iken, bu tarihten sonra Saraybosna oldu. 1554 yılından sonra ve 1563 yılından önceki bir zamanda ise merkez Banya Luka'ya taşındı. Bosna Sancağı, 5 Eylül 1580 tarihli bir beratla kurulan Bosna Eyaleti'ne bağlandı ve eyaletin merkez sancağı oldu. 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu'nda eyaletler kaldırılıp, vilayet sistemine geçilince oluşturulan Bosna Vilayeti'nin bir sancağı oldu. 1908 yılında ise vilayetin Osmanlı yönetiminden çıkıp, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimine girmesiyle birlikte sancak da ortadan kalktı. İdari yapılanması 1468-1469 yılları arasında tutulan icmâl tahrir defterine göre sancağın en büyük idari birimi; Osmanlı egemenliği öncesinde Bosna'daki idari dağılımla ilgili olan ve bu tarihten sonra da kullanımı devam eden vilayetti. Tarihçi Dursun Bey'in Tarih-i Ebu'l-feth isimli eserindeki Bosna'nın fethinin anlatıldığı kısımda fetihten önce Bosna'nın; Bosna Kralı toprakları, Pavlioğulları toprakları, Kovaçoğulları toprakları ve Hersek (Stjepan Kosaça) toprakları olmak üzere dört vilayetten oluştuğu belirtilmektedir. Fetihten sonra da bu bölünmeye sadık kalındı. Bu dört vilayete ek olarak Bosna Sancağı'na 1455 yılında; İshakoğlu İsa Bey'in yönetiminde bulunan, Üsküp ucuna bağlı Yeleç ve Saray vilayetleri de dahil edildi. 1563 yazında Osmanlı'nın yönetiminden çıkan Hersek topraklarının büyük bir kısmı 1565 ile 1566 yıllarında geri alındı ve Hersek vilayeti olarak Bosna Sancağı'na bağlandı. 1468-1469 tarihli deftere göre Bosna Sancağı, kurulduğu yıllarda 6 büyük vilayet ve 7 kadılıktan oluşmaktaydı. Bu vilayet ve kadılıklar aşağıdaki gibidir: Yeleç Vilayeti ve Yeleç Kadılığı Saray Vilayeti ve Saray Kadılığı Kral Vilayeti ve Bobovats ve Neretva kadılıkları Pavli Vilayeti ve Vişegrad Kadılığı Kovaç Vilayeti (Pavli vilayetiyle birlikte Vişegrad Kadılığı) Hersek Vilayeti ve Drina ve Blagay kadılıkları 1470 yılında Hersek Sancağı'nın kurulmasıyla vilayet, Bosna Sancağı'ndan ayrıldı. 1485 tarihli deftere göre Bobovats Kadılığı'nın adı Brod Kadılığı olarak değiştirilmiş, Yeleç Vilayeti'nde bulunan Yeleç Kadılığı'nın merkezi Yeni Bazar'a taşınmış ve adı Yeni Bazar olarak değiştirilmişti. Yeleç Vilayeti'i yerine Yeni Bazar Vilayeti kullanımı ise 1477 yılına rastlamaktadır. 1485'teki defterde Brod ve Yeni Bazar kadılıklarının yanında Saray, Neretva ve Vişegrad kadılıklarının ismi yer almıştı. 1489 tarihinde ise Neretva ve Brod kadılıklarının aynı kadı yetkisi altında toplandığı belirtilmişti. Sancak beyleri Minnetoğlu Mehmed Bey, 1463-7 Şubat 1464 İshakoğlu İsa Bey, 7 Şubat 1464-1470 Ayaz Bey, 1470-1474 Sinan Bey, 1474 Koca Davud Paşa, 1474-1475 Malkoçoğlu Bali Bey, 1475-1477 İskender Paşa, 1477-1479 Koca Davud Paşa, 1479-1480 İskender Paşa, 1480—1482 Yahya Bey, 1482-1483 Ayaz Paşa, 1483-1484 İshakoğlu Mehmed Bey, 1484-1485 Sinan Bey, 1485-1490 Yakup Paşa, 1490-1493 Yahya Paşa, 1493-1496 Firuz Bey, 1496-1498 İskender Paşa, 1498-1505 Firuz Bey, 1505-1512 Hadım Sinan Paşa, 1512-1513 Yunus Bey, 1513-14 Nisan 1515 İskenderpaşazade Mustafa Paşa, 14 Ekim 1515-17 Nisan 1516 Gazi Hasan Bey, 17 Nisan 1516-1517 Mihaloğlu Gazi Mehmed Bey, 1517-1519 Yahyapaşazade Gazi Bali Bey, 1519-15 Eylül 1521 Gazi Hüsrev Bey, 15 Eylül 1521-1525 Gazi Hasan Bey, 1525-1526 Gazi Hüsrev Bey, 1526-1534 Ulama Han, 1534-1536 Gazi Hüsrev Bey, 1536-18 Haziran 1541 Ulama Han, 18 Haziran 1541-1547 Sofu Ali Bey, 1547-1549 Zülkadiroğlu Mehmed Paşa, 1549-1550 Hadim Ali Bey 1550-1551 Sofu Mehmed Paşa, 1551-1553 Hadım Gazi Ali Paşa, 1553 Dugalı Malkoç Bey, 1553-1554 Kara Osman Han, 1554-1555 Sokollu Kara Mustafa Bey, 155-1557 Biharoğlu Hamza Bey, 1557-1561 Sokollu Hasan Bey, 1561-1562 Bolyanoğlu Sinan Bey, 1562-1564 Sokollu Mustafa Bey, 1564-1566 Sokollu Mehmed Bey, 1566-1568 Ferhad Bey, 1568-25 Haziran 1568 Sokollu Mehmed Bey, 25 Haziran 1568-1574 Sokollu Ferhad Paşa, 1574-1580 Ayrıca bakınız Bosna Eyaleti Kaynakça Kategori:Bosna Sancağı Kategori:Bosna-Hersek tarihi Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nun sancakları Kategori:Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki sancakları