Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri

[bullvar_katip]

Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri, Bulgaristan Cumhuriyeti ile Kuzey Makedonya arasındaki ikili ilişkileri ifade eder. Her iki ülke de Avrupa Konseyi ve NATO üyesidir. Bulgaristan, Avrupa Birliği üyesidir. Kuzey Makedonya 2004'ten beri AB'ye katılmaya çalışırken, AB hükûmeti Mart 2020'de üyelik müzakerelerine girme iznini resmen verdi. Bununla birlikte, Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, komşuluk ilişkilerini karmaşıklaştırmıştır, bu nedenle Bulgar faktörü, Makedonya siyasetinde "B-kompleksi" olarak bilinir. Tarihi Arka plan 15 Ocak 1992'de Bulgaristan, o zamanki Makedonya Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. Ancak Bulgaristan, ayrı bir etnik Makedon ulusunun ve ayrı bir Makedon dilinin varlığını tanımayı reddetti. Bulgaristan, etnik Makedonların Bulgar ulusunun bir alt grubu ve Makedon dilinin bir Bulgar lehçesi olduğunu savunuyor. Bu, bu ülkeler arasında anlaşmaları imzalarken bazı karışıklıklara yol açıyor, sonunda şu uzun cümle ile imzalanıyor: "iki devletin resmi dillerinde - Bulgaristan Anayasasına göre Bulgar dili ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Anayasasına göre Makedon dili". Kuzey Makedonya, Bulgaristan ile ilişkilerini siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda geliştirmiştir. İki ülkenin hükûmetleri iş ilişkilerini geliştirmek için çalışıyor. Bulgaristan, komşusunun AB ve NATO'ya girme hedefini destekliyor. Bulgaristan ayrıca Kuzey Makedonya Ordusuna tanklar, toplar ve diğer askeri teknolojiler de bağışladı. Bulgaristan ile Kuzey Makedonya arasında mutabık kalınan iyi komşuluk ilişkilerini düzenleyen kurallar, 22 Ocak 2008'de Sofya'da imzalanan ortak bir mutabakatla teyit edilen 22 Şubat 1999 tarihli Ortak Bildirge'de belirlendi. Makedonya Bilim ve Sanat Akademisi'nin 2009 yılında tartışmalı bir ansiklopedi yayınlamasına tepki gösteren Bulgaristan, "NATO ve AB üyeliğine aday bir ülkenin Soğuk Savaş dönemi ideolojisine özgü terminolojiye başvurmasının kabul edilemez olduğu" konusunda uyardı ve ansiklopedinin "komşuluk ilişkilerinin güçlendirilmesine ve 'nefret söyleminin' engellenmesine hiçbir katkı sağlamadığını" söyledi. 4 Ağustos 2009'da Kuzey Makedonya'da Bulgaristan vatandaşları ve Kuzey Makedonya vatandaşları üzerinde Bulgar kimliğiyle ilgili olarak uygulandığı iddia edilen idari, adli ve diğer türden baskılarla bağlantılı olarak, Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı, "Bulgaristan, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin Avrupa entegrasyonuna izin verecek değişiklikleri yapmaya ülkenin hazır olup olmadığını değerlendirecek kriterlerden biri olarak bu gibi durumlarda Makedon tarafının yaklaşımını inceleyecektir." dedi. Bulgaristan, Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği'ne katılımına Bulgaristan'ın desteğini sağlamak için iki ülke arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini garanti altına alan bir anlaşma (1999 Ortak Bildirisine dayanarak) imzalamayı önerdi. Son birkaç yıl içinde binlerce Kuzey Makedonya vatandaşı Bulgar vatandaşlığı için (aralarında Kuzey Makedonya'nın eski Başbakanı Lubço Georgievski'de bulunuyor) başvuruda bulundu ve 80.000'den fazlası Bulgar pasaportu aldı. Pasaportu alabilmek için Bulgaristan vatandaşlığına başvuran Kuzey Makedonya vatandaşlarının Bulgar asıllı ve Bulgar milli bilincine sahip olduklarını kanıtlamaları gerekmektedir. 1 Ocak-18 Kasım 2011 tarihleri ​​arasında Bulgar vatandaşlık konseyi 22.241 vatandaşlık başvurusunu değerlendirdi ve bunların 13.607'si onaylandı. Dostluk antlaşması ve ötesi Bulgaristan ve Kuzey Makedonya hükûmetleri, Ağustos 2017'de iki Balkan devleti arasındaki ilişkileri güçlendirmek için bir dostluk anlaşması imzaladılar. Anlaşma, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti parlamentosu tarafından 15 ve 18 Ocak 2018 tarihlerinde onaylandı. Tartışmalı tarihe ve eğitime dair olan konuların gündeme getirilip tartışılabileceği bir forum olarak hizmet vermek üzere 2018'de tarihi ve eğitimsel konular üzerine bir ortak komisyon oluşturuldu. Raporlara göre, bu komisyon çalışmalarında bir yıllık bir süre için çok az ilerleme kaydetti. Ekim 2019'da Bulgaristan, Kuzey Makedonya'nın ülkede "Bulgar karşıtı ideoloji" olarak gördüğü bir dizi talebi yerine getirmediği takdirde AB'ye katılım sürecini engelleyeceği konusunda uyarıda bulunan bir "çerçeve pozisyon" belirledi. Ekim 2020'de Bulgaristan bir uzlaşma teklifinde bulundu ve Kuzey Makedonya'nın tarihsel olarak Bulgar köklerine sahip olduğunu kabul etmesi halinde Makedon dilini ve Makedon kimliğini tanımayı kabul etti. Dışişleri Bakanı Ekaterina Zaharieva, "tıpkı gerçeği kabul etmeye hazır olduğumuz gibi, geçmişi de kabul etmeleri gerekiyor." dedi. Bu öneri Kuzey Makedonya tarafından reddedildi. Sonuç olarak, 17 Kasım 2020'de Bulgaristan, Avrupa Birliği’nin Kuzey Makedonya müzakere çerçevesini onaylamayı reddetti ve bu ülkeyle resmi katılım müzakerelerinin başlamasını etkin bir şekilde engelledi. Kasım 2020'de Bulgar medyasına verdiği röportajda Başbakan Zoran Zaev, her iki halkın ortak tarihi hakkında Kuzey Makedonya'da onlarca yıldır değiştirilen ve gizlenen birçok tarihi gerçeği kabul etti. Röportaj şok etkisi yarattı ve ardından Üsküp'te bir milliyetçilik dalgası yayıldı ve bunu Zaev'in istifasını isteyen protestolar izledi. Makedonların Bulgar köklerinde ısrar eden eski Makedonya Başbakanı Lubço Georgievski'nin görüşüne göre, bu tepkiler cehaletin, ikiyüzlülüğün veya siyasetçiliğin sonucudur. Kuzey Makedonya'daki "derin devlet"in iki ülke arasındaki normal ilişkileri bozduğunu kaydetti. Bu anlayış Bulgaristan'a kin ve düşmanlık besliyor dedi. Öte yandan, Zaev’in Bulgaristan elçisi olarak atadığı bir başka eski Başbakan Vlado Buçkovski de güçlü Bulgar yanlısı görüşlere sahip ve Makedonların ve Bulgarların 20. yüzyılda Yugoslav politikasıyla kasıtlı olarak ayrılmış tek bir halk olduğunu iddia ediyor. Bulgar karşıtı duygu ifadeleri, Bulgar bayraklarının tekrar tekrar yakılmasıyla ilgili ciddi bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor. Bu eylemler, Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Stevo Pendarovski ve Bulgaristan Dışişleri Bakanı Ekaterina Zakharieva tarafından şiddetle kınandı. Ayrıca bakınız Makedon diline dair siyasî görüşler Kaynakça