Buz sahanlığı

[bullvar_katip]

[[Dosya:Antarctic Sound-2016-Joinville Island-Ice Shelf.jpg|küçükresim|Joinville Adası'ndan Antarktik Koya uzanan buz sahanlığı]] küçükresim|Ross Buz Sahanlığının yakındançekilmiş fotoğrafı küçükresim|Ross Buz Sahanlığının panoraması Buz sahanlığı, kıta sahanlığının üstünde yüzen kalınlığı 2 metreden kalın buz kütleleridir. Kalınlıkları genellikle 100 ile 1.000 metre arasındadır. Buz sahanlığı kırılıp (buzağılama) oldukça büyük buzullar meydana getirir. Buz sahanlıkları sadece Antarktika, Gronland, Kanada ve Rusya'da bulunur. Buz sahanlıkları, deniz buzunun aksine ankraj buzunun üstünde oluşur, dolayısıyla tektonik kıta sahanlığına temas eder. Yerçekimi buzun üzerinde yarattığı basınç, merkezden kıyıya doğru bir gerginlik meydana getirir. Bu mekanizma, kırılma veya buzağılama, buz sahanlıklarında kütle kaybının en büyük sebebi olduğu düşünülmekteydi, ancak NASA tarafından yapılan 14 Haziran 2013 tarihinde Science akademik dergisinde yayınlanan bir araştırma okyanus suyunun Antarktik buz sahanlığının altını eritip inceltmesinden dolayı olduğu bulgusuna vardı. Genellikle buz sahanlıklarının kıyı çizgisi büyük buzağılama unsurları arasında yıllar ya da onyıllar boyunca boyunca genişler. Yüzeyde kar yağışı ve tabanda erime buz sahanlığının kütle dengesinde büyük rol oynar. Dünyanın en büyük buz sahanlıkları Antarktika'da Ross Buz Sahanlığı ve Filchner-Ronne Buz Sahanlığıdır. Buz sahanlığı küçülmesi küçükresim|Antarktik buz sahanlığı çevresindeki süreçler küçükresim|upright=1.14|Buzul-buz sahanlığı etkileri Son birkaç yılda buzul bilimcileri, buz sahanlıklarında istikrarlı kırılma, erime ve ayrılma yoluyla küçülme gözlemlemektedirler. Ellesmere buz sahanlığı 20. yüzyılda %90 oranında küçülmüştür. 1986'da yapılan bir gözlem, 1959 ve 1974 arası Milne ve Ayles buz sahanlıklarından 48km buzağılama gözlemlemiştir. Ayles buz sahanlığı 13 Ağustos 2005'te tamamen buzağılayıp yok olmuştur. Ward Hunt buz sahanlığı, 1061-1962 yılları arasında 600km buz kaybetmiştir. 1967-1999 arası %27 küçülüş göstermiş ve 2002 yılında bölünme göstermiştir. Antarktika'daki Larsen Buz Sahanlığının iki bölmesi 1995-2002 arasında yüzlerce parçaya bölünmüştür. 2017 yılında Larsen Buz sahanlığı neredeyse ikiye bölünüp devasa bir buz adası buzağılamıştır. Her ne kadar buzağılayan buz sahanlıklarının tuzluluğunun fazlasıyla düşük olması sebebiyle küresel deniz seviyelerini arttırmayacağı düşünülse de eriyen su sadece ~%2.6 daha yoğundur. Dolayısıyla bu buz kütleleri erirse su seviyeleri artacaktır, dünyadaki bütün buz sahanlıkları erirse deniz deviyelerini 4cm yükseltir. Antarktika buz sahanlıkları Antarktik kıyı çizgisinin çok büyük bir bölümü buz sahalığı ile kaplıdır. Toplam alanı 1.550.000kmdir. Kaynakça Kategori:Buz şelfleri Kategori:Buz kütleleri Kategori:Buz