Çaisi Kilisesi (Gürcüce: ჩაისის ეკლესია), Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Kayabeyi köyünde orta çağdan kalma bir Gürcü kilisesidir. Yakın bir tarihe kadar cami olarak kullanılmaıştır. Kilisenin bulunduğu köyün eski adı Çaisi idi ve Cavaheti bölgesinin sınırları içinde yer alıyordu. Tarihçe Çaisi Kilisesi, bazı kaynaklara göre 9. yüzyılda, bazı kaynaklara göre ise, 14-15. yüzyıllarda inşa edilmiştir. Kilise ve kilisenin bulunduğu köyü Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim Çaisi köyü, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre köyün nüfusu 12 Hristiyan haneden oluşuyordu ve ispenç vergisi vermekle yükümlü erkekler Parnaoz, Suran, Gogiça, Gabriel, Otara, İvane, Varsima gibi Gürcü adları taşıyordu. Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili 1902 yılında kiliseyi incelemiş ve tanımlamıştır. Takaişvili kilisede bir taş üzerinde Hutsuri karakterlerle yazılmış Gürcüce bir yazıt tespit etmiş ve bu taşın fotoğrafını 1909 yılında Rusça eserinde yayımlamıştır. Takaişvili'nin verdiği bilgiye göre Çaisi Kilisesi bu tarihte de cami olarak kullanılıyordu. Mimari Aziz Tevdore'ye ithaf edilmiş olan Çaisi Kilisesi, dolgu tekniğiyle inşa edilmiş ve cephesi değişik renklere sahip düzgün kesme taşlarla kaplanmıştır. Tek nef bir yapı olan kilise, pilasterlerle üç kısma ayrılmıştır. Yarım yuvarlak forma sahip derin bir apsisi bulunmaktadır. Camiye çevrilirken batı ve kuzey duvarlarında pencereler açılmıştır. Gürcü tarihçi Ekvtime Takaişvili'nin 1902 yılındaki tespitine göre, kubbesi olmayan kilisenin girişi güneyde yer alıyordu. Ancak yapı camiye çevrildikten sonra kuzey tarafta bir giriş kapısı açılmış ve güneydeki kapı kapatılıp mihrap nişi haline getirilmiştir. Yapının doğu, batı ve güne cephelerinde birer pencere bulunuyordu. Batı cephesindeki pencerenin üstünde oyulmuş bir haç bulunuyordu. Semer tipi çatı taş plakalarla örtülmüştür. Kapılarda ve duvarlarda bulunan Gürcüce yazılar silik haldeydi. Yazıt Takaişvili'nin 1902 yılında tespit edip 1909'da yayımladığı Gürcüce yazıt şu şekildeydi
წ)მო თოდ(რე) (გ)ლხკსა მიქელა გნსრლებ(ლ ს)ა ამისსა წდისა სდ რის უშლე (და) სლთა ადდე. Çeviri: "Aziz Teodore, bu kiliseyi tamamlayan günahkâr Mikel'i bağışla ve ruhunu yücelt." Kaynakça Kategori:Ardahan'daki Gürcü Ortodoks kiliseleri Kategori:Gürcü yazıtları
წ)მო თოდ(რე) (გ)ლხკსა მიქელა გნსრლებ(ლ ს)ა ამისსა წდისა სდ რის უშლე (და) სლთა ადდე. Çeviri: "Aziz Teodore, bu kiliseyi tamamlayan günahkâr Mikel'i bağışla ve ruhunu yücelt." Kaynakça Kategori:Ardahan'daki Gürcü Ortodoks kiliseleri Kategori:Gürcü yazıtları