Can Yücel

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Can Yücel (21 Ağustos 1926, İstanbul - 12 Ağustos 1999, İzmir), modern Türk şair ve çevirmendir. Kullandığı kaba ama samimi dil ve bariton sesiyle okuduğu şiirlerle Türk Edebiyatı'nda farklı bir tarz yaratmıştır. 7 yıl süreyle Millî Eğitim Bakanlığı yapan Hasan Âli Yücel'in oğludur. Hayatı 1943 yılında, yakın dostu ve Ankara Atatürk Lisesi’nden sınıf arkadaşı Gazi Yaşargil ile birlikte yurt dışı eğitim bursu kazandığı halde, babası, dönemin Millî Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel "Bakan, kendi oğluna torpil yaptı derler" diyerek karşı çıktığı söylendi. Gazi Yaşargil, bu bilginin doğru olmadığını, ikisinin de ailelerinin imkânlarıyla yurt dışına gittiklerini açıkladı. Ankara ve Cambridge üniversitelerinde Latince ve Yunanca okudu. Çeşitli elçiliklerde çevirmenlik, Londra’da BBC’nin Türkçe bölümünde spikerlik yaptı. Askerliğini Kore’de yaptı. 1958’de Türkiye’ye döndükten sonra bir süre Bodrum ve Marmaris’te turist rehberi olarak çalıştı. Ardından bağımsız çevirmen ve şair olarak yaşamını İstanbul’da sürdürdü. 1956 yılında Güler Yücel ile evlendi. Bu evlilikten iki kızı (Güzel ve Su) ve bir oğlu (Hasan) oldu. Son yıllarında Eski Datça’ya yerleşti ve her hafta Leman, her ay Öküz dergilerinde yazıları ve şiirleri yayımlandı. 1996 yılında kurulan Emek Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. Şairin "Hava döndü" şiiri EMEP’in parti marşı olarak kullanılmaktadır. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e hakaretten de yargılanan Yücel, 1999 Türkiye genel seçimleri’nde Özgürlük ve Dayanışma Partisi’nin İzmir 1. sıra milletvekili adayı oldu. 12 Ağustos 1999 gecesi ölen şair, çok sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak Datça’ya defnedildi. Sanat hayatı Can Yücel, 1945-1965 yılları arasında Yenilikler, Beraber, Seçilmiş Hikayeler, Dost, Sosyal Adalet, Şiir Sanatı, Dönem, Ant, İmece ve Papirüs adlı dergilerde yazdı. Daha sonraları Yeni Dergi, Birikim, Sanat Emeği, Yazko Edebiyat ve Yeni Düşün dergilerinde yayımladığı şiir, yazı ve çeviri şiirleri ile tanınan Yücel, 1965'ten sonra siyasal konularda da ürün verdi. 12 Mart 1971 döneminde Che Guevara ve Mao'dan çeviriler yaptığı gerekçesiyle 15 yıl hapse mahkûm oldu. 1974'te çıkarılan genel afla dışarı çıktı. Dışarı çıkışının ardından hapiste yazdığı Bir Siyasinin Şiirleri adlı kitabını yayımladı. 12 Eylül 1980 sonrasında müstehcen olduğu iddiasıyla "Rengahenk" adlı kitabı toplatıldı. 1962'de İngiltere'deyken, 1709 yılından kalma, Latin harfleriyle taş baskısı olarak basılmış bir Türkçe dilbilgisi kitabı bulması geniş yankı uyandırdı. Can Yücel, taşlama ve toplumsal duyarlılığın ağır bastığı şiirlerinde, yalın dili ve buluşları ile dikkati çekti. Can Yücel'in ilham kaynakları ve şiirlerinin konuları; doğa, insanlar, olaylar, kavramlar, heyecanlar, duyumlar ve duygulardır. Şiirlerinin çoğunda sevdiği insanlar vardır. Şairin kitaplarından birine koyduğu bir isim de “Maaile” olmuştur. Can Yücel için ailesi çok önemlidir: eşi, çocukları torunları, babası... Bu insanlarla olan sevgi dolu yaşamı şiirlerine yansımıştır. “Küçük Kızım Su'ya”, “Güzel'e”, “Yeni Hasan'a Yolluk”, “Hayatta Ben En çok Babamı Sevdim” bu sevgi şiirlerinden bazılarıdır. Can Yücel ayrıca Lorca, Shakespeare, Brecht ve Wilde gibi önemli yazarların oyunlarından çeviriler yaptı. Shakespeare çevirileri (Hamlet, Fırtına ve Bir Yaz Gecesi Rüyası) aslına bağlı kalmayan, eserleri topluma aktarma amacıyla yaptığı çevirilerdir. Shakespeare'in ünlü 'to be or not to be' sözünü 'bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin' şeklinde Türkçeleştirmiştir. 1959'da ilk baskısı yayımlanan 'Her Boydan' adlı kitabında dünya şairlerinin şiirlerini serbest ama çok başarılı bir biçimde Türkçeye çevirmiştir. 12 Ağustos 1999 tarihinde vefat eden Yücel'in cenazesi dönemin İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina'nın katkıları ile Datça'ya getirildi ve 17 Ağustos 1999 tarihinde 1999 Gölcük depreminin meydana geldiği tarihte defnedildi. Ölüm yıldönümlerinde anma törenleri, "şarap" içiliyor gerekçesi ile Datça Belediyesi tarafından yapılmadı. "Mekanım Datça Olsun" isimli bir kitap yazması ve yayınlaması nedeniyle, Datça'ya defnedilen Yücel'in mezarı, Datça'da adına tören düzenlenmemesi ve başka yerlerde yapılan törenler nedeniyle yıkıma uğratıldı ve mezar taşı parçalandı. Mezarı yakınında bulunan "Can Evi" isimli alan ise, bu yıkımın ardından kapatıldı. Eserleri [[Dosya:Cyucelimza.JPG|küçükresim|sağ|upright=1.36|Can Yücel'in Eski Datça'daki evinin bahçesinde, üzerinde imzasının bulunduğu taş.]] 1950: Yazma 1957: Her Boydan (Çeviri Şiirler) 1974: Sevgi Duvarı 1974: Bir Siyasinin Şiirleri 1976: Ölüm ve Oğlum 1981: Şiir Alayı (ilk dört şiir kitabı) 1982: Rengâhenk 1984: Gökyokuş 1985: Beşibiyerde (ilk beş şiir kitabı) 1985: Canfeda 1988: Çok Bi Çocuk 1990: Kısa Devre 1990: Kuzgunun Yavrusu 1991: Gece Vardiyası 1993: Güle Güle - Seslerin Sessizliği 1994: Gezintiler 1995: Maaile 1997: Seke Seke 1999: Alavara 1999: Mekânım Datça Olsun Çevirileri 1953: Hatırladıklarım - Eleanor Roosevelt - SEÇİLMİŞ HİKÂYELER DERGİSİ - Ankara 1956: Yeni Türkiye Bir Garp Devleti - Georges Duhamel 1957: Herboydan: Dünya Şiirinden Seçmeler - Seçilmiş Hikâyeler Dergisi 1958: Anne Frank'ın Hatıra Defteri - Anne Frank - Dost Yayınları - Ankara 1959: LORD STRATFORDUN TÜRKİYE HATIRALARI - STANLEY LANE POOLE 1964: Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby, F. Scott Fitzgerald), Ağaoğlu Yayınevi 1967: Lenin Petrogirad'da - Sosyalist Akımın Gelişmesi - EDMUND WILSON - Ağaoğlu Yayınevi 1967: Gerilla Harbi - MAO TSE TUNG - Ernesto Che Guevara - Payel 1967: Küba'da Sosyalizm ve İnsan - Ernesto Che Guevara - Payel 1968: Siyah İktidar - Stokely Carmichael - Ant Yayınları 1972: Salozun Mavalı (Peter Weiss) - Yöntem Yayınları 1977: Yeni Başlayanlar İçin Marks - Rius - Vardiya Yayınları 1980: Kafkas Tebeşir Dairesi - Bertolt Brecht - İzlem Yayınları - İstanbul 1981: Bahar Noktası (Bir Yaz Gecesi Rüyası'nın çevirisi) - Shakespeare - Ağaoğlu Yayınevi 1982: Şvayk Hitler'e Karşı - Bertolt Brecht - İzlem Yayınları 1983: Snoopy - Bir Fıstık Kitabı - Charles M. Schulz - Kaktüs 1996: Hamlet - Shakespeare - Papirüs Yayınları 1988: Batı Yakasının Hikâyesi - ARTHUR LAURENTS - Gözlem Yayıncılık 1991: Kızıl Komser - Yaroslav Haşek - Cem Yayınevi 1991: Snoopy Kar Korkusu 2 - Charles M. Schulz - Papirus Yayınları 1991: Fırtına - William Shakespeare - Adam Yayınları 2018: Maksat Samimiyet (Oscar Wilde) - İş Bankası Yayınları ISBN 978-605-295509-3 Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:1926 doğumlular Kategori:İstanbul doğumlu şairler Kategori:1999 yılında ölenler Kategori:Boğaz kanserinden ölenler Kategori:İzmir'de kanserden ölenler Kategori:Muğla'da defnedilenler Kategori:20. yüzyıl Türk şairleri Kategori:20. yüzyıl Türk çevirmenleri Kategori:Türk komünistler Kategori:Türk ateizm aktivistleri Kategori:Türk eski Müslümanlar Kategori:Türk ateist yazarlar Kategori:Komünist şairler Kategori:Ankara Atatürk Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Cambridge Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:Ankara Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:Türk ikizler Kategori:Türk tutuklular ve hükümlüler Kategori:Türkiye tarafından tutuklanan kişiler Kategori

in eleştirmenleri Kategori:Türk ateistler Kategori:İstanbul doğumlu çevirmenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Can Yücel

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi